G-20 Zirvesi öncesi kriz mi geliyor?

İtalya’nın başkenti Roma’da 30-31 Ekim tarihlerinde yapılacak G-20 Liderler Zirvesi’ne çok az bir süre kala, Türkiye’nin Batı ile ilişkilerinin tansiyonu yükselmeye devam ediyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, 10 büyükelçinin istenmeyen adam ilan edilmesi talimatı gerçekleşirse, başta ABD olmak üzere Batı ile daha da sıkıntılı bir sürece girilmesi bekleniyor. Hatta bu karar çerçevesinde, muhtemel Tayyip Erdoğan-Joe Biden görüşmesi bile olmayabilir. Bu görüşmede, F-35 ve F-16 konularının yanı sıra Suriye’deki son gelişmeler ve masada duran sorunların konuşulması beklenmekteydi.

Konuştuğum iki emekli Amerikan diplomatı, Türkiye’deki bazı yabancı misyon şeflerinin sosyal medyadan ortak açıklama yaptıklarına değinirken, Donald Trump dönemindeki Dışişleri Bakanlığı’nın da gerek sosyal medyadan gerekse de basın toplantılarında zaman zaman Kavala serbest bırakılması konusunu dile getirdiğine dikkat çekti.

MEKTUPLU PROPAGANDA

Tabii, Türk-Amerikan ilişkilerinde halihazırda pek çok sıkıntı varken, büyükelçi krizinin, olayları daha da tırmandırma ihtimali çok yüksek. Türkiye’nin ABD’den F-16 satışı ve modernizasyonu talebinin olduğu süreçte, herhangi bir politik krizin doğması, bunu da riske atabilir.

Geçen hafta 3 Temsilciler Meclisi üyesinin Dışişleri Bakanı Antony Blinken’a “Türkiye’ye F-16 verilmesin” diye yazdığı mektup, son 5 günden Türkiye karşıtı gruplarca ciddi propaganda malzemesi haline gelmiş durumda. Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komite Başkanı Gregory Meeks ve yardımcısı Michael McCaul, F-16 konusunda yorum yapmak istemediğini belirtirken, Kongre kaynaklarından aldığım bilgi, Dışişleri’ne Senato üyelerinden de benzer bir mektubun yollanacağı yönünde. 

Geçen hafta TBMM NATO Parlamenter Asamblesi Türk Grubu üyeleri Washington’daydı. AK Parti, CHP, MHP ve İYİ Parti temsilcileri, burada ABD’li mevkidaşlarıyla bir araya geldi. Açıkçası bu tarzda partiler üstü ziyaretleri yerinde buluyorum. Aynı şekilde, Washington’daki Türk Askeri Ataşeliği, başta ABD Savunma Bakanlığı Pentagon olmak üzere savunma alanındaki üst düzey yetkilileri davet ettikleri önemli bir network toplantısı yaptı. Bunca olumsuzluğa rağmen, sıcak temas ve diyalogların her zaman olumlu olduğuna inanıyorum.

İKİ ÖNEMLİ İSİMDEN F-16 YORUMU

Pentagon’da görev yapmış iki önemli isimle F-16 konusunu konuşma imkanım oldu... İşte değerlendirmeleri:

Dov Zakheim (Emekli üst düzey Pentagon yöneticisi) : “Türkiye, son derece zor da olsa, hala bir NATO müttefikidir... F-16 önerisi ilginç ama bunun ancak Türkiye, Rusya’dan daha fazla askeri teçhizat almamayı taahhüt etmesi ve S-400’leri fiilen konuşlandırmaktan kaçınmanın bir yolunu bulması halinde olabileceğini düşünüyorum.”

Mary Beth Long (Eski Uluslararası Güvenlik İşlerinden Sorumlu Savunma Bakan Yardımcısı) :

- “S-400 konusu, sadece ABD ile Türkiye arasında bir sorun değildi. Programdaki tüm katılımcılar için bu gelişmiş uçağın kullanımını büyük olasılıkla tehlikeye atacaktı,

- Türkiye, ABD Büyükelçisi’ni sınır dışı ederse, bu, F-16 ya da başka bir uçağın Türkiye’ye gelme ihtimalinin sonu olur,

- Kongre’nin Türkiye’ye F-16 alımını onaylaması çok zor olacak.”

ULUSAL GÜVENLİK MUHAFIZLARI TEDARİK KRİZİ İÇİN DEVREDE!

Başkan Joe Biden, ABD Kongresi’nde ekonomiye katkı sağlayacak iki önemli bütçe tasarısıyla ilgilenirken, ekonomik sıkıntılara bir de tedarik zinciri eklendi. Birçok sektörde pandemi, eleman sıkıntısı ve tüketimde artan talep nedeniyle hammadde sağlanması, lojistik gibi zorluklar yaşandığını biliyoruz. Los Angeles limanında ciddi sıkıntılar yaşanırken, belirli eyaletlerin raflarında ürün bulunamaması ABD medyasının gündemine oturmuş durumda. Son olarak Başkan Biden, gerekirse Ulusal Muhafız Güçleri’nin lojistik konusunda bu krize yardımcı olacağı sinyalini verdi. Bu yaşanan tedarik krizini, ABD’de bulunan iki lojistik firmasının CEO’su ile konuştum:

HAKAN ÖZÇİLİNGİR (NEXT WORLDWİDE EXPRESS, CEO)

- Ağırlıklı olarak Los Angeles olmak üzere Çin’e yakın Batı limanlarında sıkıntı var. Konteynerler boşaltılamayınca, gemiler limana giremiyor ve bekletiliyor...

- ABD genelinde aslında çok ürün var, depolarımız dolu ama adam bulmakta zorlanıyoruz. Çünkü herkes hükümetten karşılıksız maddi destek aldı... Gıda gibi insanların ihtiyacı olan ürünlerde sıkıntı olmaz,

- Türk müşteriler dahil tedarik alanında sıkıntı çekenler oldu çünkü konteyner fiyatları arttı,

- Bu kriz 2-3 yıla kadar düzelir. Ama geçmişte yaşananlara bakmak lazım.

UĞUR AKSU (BARSAN GLOBAL LOJİSTİK, ABD-ATLANTİK, CEO):

- ABD, son 1.5 yıldır iş dünyasına ve insanlara 8 trilyon karşılıksız para verdi ve herkes tüketime yönelerek talebi artırdı. Yani kazanmadıkları parayı harcadılar. Biden yönetimi insanlara bu parayı kontrolsüz vermek yerine, onların kira-mortgage ödemelerini yapabilirdi,

- Sıkıntı bir süre daha devam edecektir ancak krizden en çok faydalanan Çin oldu,

- Türk firmaları için fırsat var. Finansmanlarını düzgün yaparlarsa, ABD’ye ihracatımız daha çok artar.

KONGRE’DE 29 EKİM MESAJI

Yakından tanıdığım Kongre Üyesi Alex Mooney ile Türk Dostluk Grubu eş başkanlarından Steve Cohen, Cumhuriyet’in 98. yıldönümü öncesi, Türk halkı ve Türk asıllı Amerikalıları kutlayan bir karar tasarısı sundu. Tasarıda, Türk-Amerikan toplum üyelerinin ABD’ye olumlu katkıları da övülürken, “modern Türkiye’nin vizyoner lideri” Mustafa Kemal Atatürk’ün, ülkenin ilk Cumhurbaşkanı olduğu hatırlatıldı. Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu’na sunulan ve sembolik anlam taşıyan 733 sayılı tasarıya, diğer Türk Dostluk Grubu üyelerinin de imza atması bekleniyor.

29 Ekim Cumhuriyet Bayramı haftasında Türkiye’nin resmi misyonları dışında, birçok Türk derneği de farklı eyaletlerde önemli programlara imza atacak. Ayrıca, 29 Ekim Cuma günü Türkiye saatiyle 18.30’da Wall Street’te bayrağımız göndere çekilecek.

ABD’DE GÖZDEN KAÇANLAR

- Başkan Joe Biden, Fener Rum Patriği Bartholomeos ile bu hafta Beyaz Saray’da görüşecek,

- ABD’nin bütçe açığı 2021 mali yılında 2.8 trilyon dolar oldu,

- Eski başkan Donald Trump’ın yeni sosyal medya platformu “Social Truth”, gelecek ay davetle kullanılabilecek.