ABD’de ekonomik gidişat ve beklentiler

Yeni tip koronavirüs salgınında vaka sayısı 900 bini, hayatını kaybeden ABD’li sayısı da 50 bini geçmiş durumda. Salgın sadece sosyal ve kültürel değil, ekonomik alanda da ciddi şekilde alarm veriyor. Son 5 haftada 26 milyon ABD’li işsizlik başvurusunda bulundu ve bu sayının 30 milyona ulaşması bekleniyor.

AP ve NORC Halkla İlişkiler Araştırmaları Merkezi’nin anketine göre, Amerikalıların yüzde 63’ü, ülke ekonomisinin “zayıf” olduğu görüşünde. Gidişatın kötülüğü, gelir kayıpları, maaşların düşürülmesi, ücretsiz izin, çalışma saatlerinin azaltılması veya işini kaybetme gibi durumlardan kaynaklanıyor. Salgın başladığında iş sahibi olan yetişkinlerin yüzde 23’ü, kendileri ya da ev halkından birinin işten çıkarıldığını söylüyor.

Petrol fiyatlarının tarihte ilk kez “eksi”ye düşmesi de, krizin derinleştiğini gösterdi. Kovid-19 salgını nedeniyle petrol talebinin düştüğü ve çıkarılan petrolü depolayacak yerin kalmadığı gözler önüne serildi. Başkan Donald Trump “Petrol fiyatlarındaki düşüş kısa vadeli” dese de, görüştüğüm Wall Street’teki uzmanlar, ABD ekonomisinin toparlanmasının zaman alacağını vurguluyor. Merkezi New York’ta olan uluslararası finans kuruluşları, birçok ülkenin sağlık krizi, yerel ekonomik sorunlar, düşen dış talep ve sermaye hareketleri, emtia fiyatlarındaki çöküşü de içeren çok katmanlı krizle karşı karşıya olduğunu, bu farklı etmenlerin birbiriyle etkileşim halinde olmasının öngörüde bulunmayı güçleştirdiğini kaydediyor. Dünya Ticaret Örgütü de, küresel ticaret hacminin, salgının ekonomik etkileri nedeniyle yüzde 13 ile yüzde 32 arasında düşmesinin öngörüldüğünü açıkladı.

2.2 trilyon dolar yetmedi!

ABD tarihinin en büyük ekonomik yardım paketi olan 2.2 trilyon dolarlık desteğin üzerinden iki hafta geçmesine rağmen, Başkan Trump, 484 milyar dolarlık ek paket imzaladı. Anladığımız kadarıyla, bu ek ekonomik paketlerin ardı arkası kesilmeyecek. Zira ABD Merkez Bankası da (FED) piyasaya sıcak para sürmeye devam ediyor. Bu iki pakette de, iflas eden sağlık sistemine milyarlarca dolar yardım içeren kritik maddeler bulunuyor.

Bunun dışında, FED de, bir yandan piyasaları rahatlatmak için yeni adımlar atarken diğer yandan da diğer ülkelerin merkez bankalarına hazine bonosu karşılığında dolar borç vererek, küresel kredi piyasalarındaki tıkanıklıkları gidermeye çalışıyor.

Kovid-19 sonrası yeni düzen

Peki, yeni dünya düzeninde neler ortaya çıkabilir?

1 - Avrupa Birliği’nin geleceği, özellikle bazı üyelerin salgınla mücadelede yalnız kalması sonrası, daha çok tartışmaya açılacak,

2 - Çin’in cazibe merkezi olma özelliği tartışmaya açılacak,

3 - Ekonomik anlamda büyük değişiklikler olmaya başlayacak ve ekonomik kriz tüm dünyayı etkileyecek,

4 - Eğitim ve sağlık alanlarında köklü değişiklikler olacak,

5 - Küreselleşme yerine uluslararası bire bir işbirlikleri artacak,

6 - Dijitalleşmenin etkisi daha da artacak,

7 - Sosyal yaşam daha içe kapanık, sosyal mesafe ise kültür haline gelecek,

8 - ABD, Başkan Trump’ın politikaları çerçevesinde milliyetçilik söylemlerini artıracak ve uluslararası kuruluşlara daha fazla baskı yapacak.

Kısacası, koronavirüsün yarattığı küresel etkiler, salgın sonrası dünya düzeninin aynı olmayacağını gösteriyor. Küreselleşme olgusunun bir nevi çöktüğü, en demokratik ülkelerin bile sınırlarını kapattığı, temkinli, içine kapanık milliyetçiliğin yeniden gündeme geldiği döneme giriyoruz. Özellikle sağlık konusunda her devlet kendi ayakları üzerinde durmayı öğrenecek. Artık bundan sonra dar politikalar yerine bilgiye ilk ulaşan, bunu şeffafça yöneten ve insana yatırım yapan liderler kazanacak.

THY’nin alkışlanacak tahliye operasyonları

Uzun zamandır kısıtlı sayıda uluslararası uçuşun yapıldığı John F. Kennedy Havalimanı’na giderek, New York’tan Türkiye’ye dönen 355 vatandaşımızın tahliye işlemlerine tanık oldum. Ellerinde Türk bayraklarıyla “Allah ülkemizden razı olsun” diyen birçok vatandaşımızla konuştum. JFK Havalimanı’nda başka havayolu şirketlerinde böyle bir tahliye görmedim. THY New York Müdürü Cenk Öcal ve ekibinin, New York Başkonsolosluğu temsilcilerinin her vatandaşla tek tek ilgilenmesi, bizleri de mutlu etti. Aynı şekilde Los Angeles ve Washington D.C’den de vatandaşlarımızın yurda dönüşü için büyük özen gösterildiğini gördük. Tahliye işlemlerini titizlikle yöneten Washington D.C Büyükelçisi Serdar Kılıç, “Vatana dönmek isteyen toplam 990 vatandaşımızı Los Angeles, New York ve Washington’dan kalkan üç THY uçağıyla sorunsuz şekilde yolcu ettik” dedi.

ABD’ye gidecek THY uçakları, aynı zamanda Türkiye’de yaşayan Amerikan vatandaşlarına da hizmet verdi. ABD’nin Ankara Büyükelçisi David Satterfield, desteklerinden dolayı Türk Dışişleri’ne ve THY’ye teşekkür etti.

Yıldızı parlayan New York Valisi: Cuomo

New York Valisi Andrew Cuomo, 62 yaşında, yerine göre sert yerine göre duygusal ama gerçekçi bir liderlik göstererek koronavirüsle mücadelede kendinden söz ettiren bir isim. Daha aile içindeyken, babasının politik kampanyasında çalışan Cuomo bir hukukçu. Devletin farklı kademelerinde çalışmış olan Cuomo, yaklaşık 9 yıldır New York’un Valisi. Başkan Bill Clinton döneminde Ev ve Kentsel Dönüşüm Bakanlığı yapmıştı. Bu ay içinde New York’ta 1000 kişi üzerinden yapılan ankette Demokratların yüzde 56’sı Joe Biden’ın adaylıktan çekilmesini ve Andrew Cuomo’nun, Başkan Trump’a karşı yarışmasını istediği ortaya çıktı. Ankete katılanlar arasında genç kadınlar, liberal ve Latin kökenlilerin çoğunlukta olması dikkat çekiyor. Ancak Vali Cuomo, 2020 Başkanlık seçimlerine girmeyi düşünmediğini belirtirken, Demokrat Parti’nin Başkan adayı Biden ise, Başkan Yardımcısı adayının bir kadın olacağını açıkladı.

Son dönemde ABD Başkanı Trump ile sıkça atıştığı için ülke gündeminin önemli isimlerinden biri olan Cuomo, geçen hafta onunla Beyaz Saray’da koronavirüs mücadelesi için bire bir görüşmüştü. Zaman zaman televizyoncu kardeşi Chris Cuomo ile CNN’de canlı yayınlarda şakalaşan Vali, ileriki dönemlerde “Başkan adayı” olursa şaşırmayalım.

Rakamlarla ABD’de gözden kaçanlar

- Yaşlı bakım evlerinde kalan 10 bin 217 kişi, koronavirüs nedeniyle hayatını kaybetti.

- Kabul edilen 484 milyar dolarlık ek yardım paketinden yararlanıp, maaş ödeme katkısı alacak işverenler en az 2 ay çalışanını işten çıkaramayacak.

- New York’ta Kovid-19 antikor testi yapılan 3 bin kişinin yaklaşık yüzde 14’ü enfekte olup iyileşmiş.

- Beyaz Saray Koronavirüs ile Mücadele Görev Gücü’nde 22 kişi çalışıyor.

- 26 farklı eyalette “normale dönmek” için protestolar yapıldı.

- 4 eyalet, salgın kurallarını gevşeterek bazı işyerlerinin açılmasına karar verdi

- Kovid-19 nedeniyle New York’ta ortalama günlük 5 bin 500 ambulans çağrısı alınıyor.

- Başkan Trump’ın sert eleştirdiği Amerikan Posta Servisi, 8.8 milyar dolar zarar açıkladı

- New York’taki ünlü 5. Cadde’de, bir lüks mağazanın aylık kirası 770 bin dolar.

- Başkan Trump geçen Cuma günü, 21 dakika ile son bir yılın en kısa basın toplantısını gerçekleştirdi.