Yeşil sermaye sahada

Ercüment İşleyen


Futbolun büyüsüne "yeşil sermaye" de kapıldı. Meşin yuvarlığın kitleleri peşinden sürükleyen sihri, sonunda "İslami" olarak adlandırılan holdinglerin de ilgi alanına girdi. Türkiye 2. Futbol Ligi'nde "playoff"a katılmaya hak kazanan takımlardan üçü 28 Şubat sürecinde "irticaya destek verdikleri" iddia edilen, ancak bu suçlamayı reddeden holdingler adına mücadele ediyor. Futboldaki zorlu mücadeleye Konya'dan katılan takımlardan biri ise "ülkücü" kesimin gözde holdinglerinden "Endüstri"nin formasını taşıyor.
Türk futbolunun büyükleri ekonomik zorluklar içinde kıvranırken, ikinci ligde sayıları hızla çoğalmaya başlayan holding takımları, kadrolarına birbirinden ünlü futbolcuları katıyor.
"Yeşil sermaye" olarak anılan kesimin sadece bu yıl transfer için harcadığı 1para 10 trilyon liraya yaklaşıyor. Buna karşılık kulüplerin tribün hasılatlarının toplamı 100 milyar lirayı bile bulmuyor. Harcamalar holdinglerin tanıtım bütçelerinden yapılıyor. Ancak isimlerini yeşil sahalara taşıyan dört İslami holdingin de yurtdışından para toplayarak kurulması ve bu nedenle SPK denetiminden geçmeleri dikkat çekiyor. Yasal olmayan yollardan gurbetçilerden para toplayarak Türkiye'ye transfer ettikleri gerekçesiyle Emniyet, Maliye ve SPK tarafından zaman zaman takibe de alınan holdingler, Anadolu'da şehirlerin gözdesi olan futbol takımlarını ele alıp trilyonlar harcayarak hem prestij kazanıyor, hem reklamlarını yapıyorlar. Hatta Kombassan Holding, takımının birinci lige çıkması halinde 1 milyar dolar harcayarak Konya'ya yeni bir stadyum yapmayı da projeleri arasına koydu.

Transfer hovardası

Gelecek yıl birinci futbol liginde yeşil sermaye takımlarından bir ya da daha fazlasının mücadele etmesi kimse için sürpriz olmayacak. Bunların başında Sergen ve Beşiktaşlı Alpay ile Oktay'ın transferleriyle adını hep gündemde tutmayı başaran Jetpa Holding geliyor. Futbol dışındaki branşlara da yatırım yapan Jetpa, bünyesindeki tüm futbol kulüplerini bir çatı altında toplayacak Jetpa Spor Holding'in kuruluş çalışmalarını başlattı.
Siirt Köy Hizmetlerispor'u satın alan Jetpa Holding ayrıca Antalyaspor AŞ'nin hisselerinin de yüzde 33'ünü elinde bulunduruyor. Jetpa, aralarında Fenerbahçe, Bursaspor, Göztepe gibi birinci lig takımlarının da bulunduğu 15 futbol kulübünün forma ilanlarını aldı. Jetpaspor İstanbul Güreş İhtisas Kulübü ile tekvandoda Genç Milli Takım bünyesinde yer alan iki sporcunun da sponsorluğunu üstlendi.
Siirt Jetpaspor Futbol Kulübü'nün başkanlığını DYP Siirt Milletvekili Takiddin Yarayan yapıyor. Jetpaspor'un sadece bu yıl yaptığı harcamaların yaklaşık 6 trilyon lirayı bulduğunu, önümüzdeki günlerde iki flaş transfer daha yapacaklarını belirten Yarayan, spora ayrılan paranın holdinge nasıl döndüğünü şöyle anlatıyor:
"Holdingimiz bu paraları reklam harcamalarından karşılıyor. Bence bu yatırıma değer. Çünkü şirketlerin reklamını para vererek bu kadar iyi yapamazdık. Jetpaspor sürekli basının ve televizyonların gündeminde yer alıyor. Biliyorsunuz biz bir pazarlama şirketiyiz. Pazarladığımız ev, televizyon, proton otomobillerinin satışında artış oldu. Halkın gönlünde taht kurduk, bize teveccüh ediyorlar. Eskiden ayda 1 tane satıyorsam, şimdi 30 - 40 tane satıyorum."
Kulübün Genel Kaptanı Faraç Özer, maçlara giriş ücretini düşük tuttuklarını ve bu yıl toplam gişe hasılatının 15 - 20 milyar lira civarında olduğunu belirterek, "Bu para hakemlerin parasına yetmez" diye ekliyor.
Jetpaspor'un menajeri Galatasaray ve Milli Futbol Takımı eski futbolcularından İsmail Demiriz, büyük sermaye gruplarının futbola yatırım yapmalarını olumlu bulduğunu belirterek, "Bence Jetpa Holding de bunlardan biri. Bunu bir tür tanıtım ve pazarlama faaliyeti olarak da görebilirsiniz. Ancak futbola zararı dokunacağını zannetmiyorum" diyor.

Biz profesyoneliz

Kadrosunda birinci ligde oynamış pek çok ünlü ismi barındıran Jetpaspor'u Galatasaray ve Milli Futbol Takımı eski futbolcularından Uğur Tütüneker çalıştırıyor. Tütüneker, Jetpa ile ilgili medyada yer alan yolsuzluk haberlerinin kendilerini etkilemidiğini söyleyerek anlatıyor:
"Biz profesyoneliz. Futbolcularım da öyle. Herkes parasını zamanında alıyor. Bunun dışında kalan şeyler bizi ilgilendirmez. İşimize bakıyoruz. Ancak bence holdinglerin futbola girmesi çok olumlu bir gelişme başlattı. Zaten günümüzde bir kulübü başka türlü götürmeniz de mümkün değil. Jetpa hakkındaki spekülasyonlara ise girmek istemiyorum. Bana yansıyan bir tarafı yok."

Yozgat'ın yeni sahibi YİMPAŞ

Yozgatspor'un sahibi 1982 yılında çok ortaklı bir halk şirketi olarak kurulan ve bugün 80 bini aşkın ortağı bulanan Yimpaş Holding. Yimpaş Holding, "Aytaç" şemsiyesi altında gıda ve hayvancılık sektöründe yer alıyor ayrıca inşaat, turizm ve dış ticaret yatırımlarıyla dikkat çekiyor. Yönetim Kurulu Başkanı Yozgatlı Dursun Uyar, iki yıl önce satın aldığı Yozgatspor'u bugün birinci futbol ligi potasına soktu.
Holding Genel Sekreteri Mehmet Kaplan, futbol kulübünün de başkanlığını yürütüyor. Kaplan, bu yıl yaptıkları transfer harcamalarının 1 trilyon lirayı aştığını belirterek, "Bu iş nimet - külfet meselesi. Bir yerde de reklam olması doğaldır. Şu anda Yimpaş Yozgatspor spor gündeminde. Böylece genel tanıtım yapmış oluyoruz. Kaynağı holdingten aktarıyoruz" diyor.
Futbol kulübünün Mali İşler Sorumlusu Zeki Kara da Yimpaş Briston lastikleri Bayii Müdürlüğü'nü yürütüyor. Merkez nüfusu 60 bin dolayında olan Yozgat'ın maçlarını 20 bin kişiye oynadığına dikkat çeken Kara, yatırımlarının karşılığını nasıl aldıklarını şöyle açıklıyor:
"Çok mantıklı bir yatırım. Holdingler yakında bunun farkına varacak. Reklam harcamaları böyle kanalize olunca daha etkili sonuçlar alınıyor. Bunun için takımın başarılı olması şart. Biz bu yıl Galatasaray'ın eski futbolcularından Cihat, Ferhat, Mustafa, Cengizhan, Mehmet Gönülçar, Yusuf ve Benhur'u kadromuza kattık."
Futbolcular ise futbola yeşil sermayenin de yatırım yapmasından memnun görünüyor. Galatasaray'da oynadığı yıllarda attığı gollerle dikkat çeken Yimpaş Yozgatspor'un futbolcusu Mustafa'yı dinliyoruz:
"Futbolcu için büyük şans. Holding için de iyi. 'Playoff'a kaldık, şimdi Yimpaş'ın reklamı olacak. Ancak futbolun sadece futbol olarak kalması gerekiyor. Siyasi olaya dönüştürülmemeli. Bunda ise bizim rolümüz olmaz. Yapabileceğimiz tek şey Yimpaş'ı bir yere getirmek."
Yimpaş Yozgatspor'u çalıştıran Gaziantepspor'un eski Teknik Direktörü Hüseyin Kalpar, "Evet Yimpaş İslami çizgiye yakın durabilir. Ama biz futbol insanları bunun dışındayız. Futbol sahada oynanır. Bunun denetimini yapmak devletin işi. Yanlışı olan varsa ortaya çıkartsın" diyor.

Kombassan da yarışta

Bu kesimin bir başka holdingi Kombassan da futbola el atanlar kervanına katıldı. Son olarak teknik direktörlüğe Rıdvan Dilmen'i getiren Kombassan Konyaspor, Konya Büyükşehir Belediyesi'nin de desteğini alıyor.
1988 yılında kurulan Kombassan, 1995 yılında holding çatısı altında toplandı. Holding bünyesinde kağıt ve basım grubu, inşaat ve yapı grubu, market ve pazarlama grubu, turizm ve taşımacılık grubu, petrol ürünleri grubu, deri ve tekstil grubu ile yurtdışı yatırım grubu yer alıyor.
Kombassan da aynı kategorideki diğer takımlar gibi maçlara giriş ücretini çok düşük tutuyor. Kombassan Holding ayrıca bir basketbol takımı ile Kırşehir 1. Amatör Küme'den Petlasspor ile Konya Amatör Ligi'nden Afraspor'un da sponsorluğunu yürütüyor.
Kulübün futbol şubesi sorumluluğunu üstlenen Konya Büyükşehir Belediyesi Personel Müdürü Şemsettin Beştav, bu yıl yaptıkları transfer harcamalarının 1,5 trilyon lirayı bulduğunu, ancak önümüzdeki günlerde Erzurumspor ve Vanspor'dan kadrolarına katacakları iki futbolcuyla birlikte rakamın 2 trilyona yaklaşacağını belirtiyor.
Futbolun günümüzde bir endüstri olduğunu anlatan Beştav, "ABD'de mağazalar zinciri aldık. Çin'de 100 bin büfe satışı yapılacak. SPK'nın denetimi altındayız. Kombassan'ın bir açığı olsa bugüne kadar çıkardı. Ancak yine de siyasi tercihler gündeme gelebilir. Kombassan adını birinci ligde görmek istemeyenlerin ayak oyunlarından çekiniyoruz" diyor.
Kombassan Konyaspor'un harcamaları da holding bünyesinden çıkıyor. Kararları holdingten altı kişinin de yer aldığı 13 kişilik yönetim kurulu veriyor. Teknik Direktör Rıdvan Dilmen, içinde bulunduğu camiadan hoşnut olduğunu şu sözlerle aktarıyor:
"Kombassan çok iyi yönetilen bir takım. Keşke 20 tane Kombassan olsa. Kombassan ile ilgili kimse spekülasyon yapmasın. Ben gelmeden önce araştırdım ve bu sonuca vardıktan sonra karar verdim. Kombassan adıyla uğraşıp birinci lige çıkmasının engelleneceğini ise hiç düşünmüyorum."

Holdingin 20
şirketinden biri

Kombassan'ın hem ligdeki, hem Konya'daki rakibi ise Endüstri Holding. Yurtdışındaki işçilerin iştirakleriyle oluşturulan, "yeşil sermaye" olarak adlandırılmasına karşın ülkücü kesime yakınlığıyla bilinen Endüstri, Selçuk Üniversitesi Futbol Takımı'nı bünyesine kattı. Geçmiş yıllarda Karşıyaka ve Çanakkale Dardanelspor'a 2. Lig'de şampiyonluk yaşatan Hüseyin Hamamcı'nın çalıştırdığı Endüstrispor'un kadrosunda da birinci ligde oynamış pek çok futbolcu bulunuyor. Kulüp yöneticisi Hüseyin Oğuz, bu yıl transfer harcamalarını çok yüksek tutmadıklarını söyleyerek ekliyor:
"Bu yıl yaklaşık 850 milyar lira harcadık. Biz üniversite kulübünü alarak şirketleştirdik. Kendimize İstanbulspor, Adanaspor ve Antalyaspor modellerini örnek seçtik. Konya Amatör liginde Mobellaspor'u da aldık. Bugün holdingin 20 şirketi varsa, bunlardan biri de Endüstrispor'dur."
Ancak Konya'da Kombassan ve Endüstri rekabetinden memnun olanlar kadar endişe duyanlar da bulunuyor. Özellikle Kombassan yöneticileri, "Şehirde bu rekabetin anlamsız bir çekişmeye dönüşmesinden endişe ediyoruz. Bazı siyasi motifler de kullanılıyor. Konya bu işten çok çekebilir" diyorlar.