Denizle okyanusun buluştuğu yer Cebelitarık

Cebelitarık, etrafı İber yarımadasında, etrafı İspanyol topraklarıyla çevrili olan Cebelitarık, yönetim olarak Birleşik Krallık'a bağlı. İngiliz idaresindeki Cebelitarık, stratejik olarka da büyük öneme sahip. Son günlerde Brexit tartışmalarıyla yeniden gündeme gelen Cebelitarık hakkında bilmeniz gerekenler bu yazıda. Cebelitarık neden İngiliz yönetiminde? Tarihi önemi ne?

Cebelitarık nerede?
Cebelitarık, İber yarımadasının güneyinde Cebelitarık Boğazı'nın Akdeniz tarafında başlangıç noktasında yer alır. Aynı zamanda bir körfezin de yer aldığı bölge küçük bir yarımadadır. Güneyinde Afrika kıtasının yer aldığı Cebelitarık'ın tam karşısı İspanya'ya ait Ceuta ve Fas topraklarıdır.

Cebelitarık tarihi hakkında bilinmesi gerekenler...
Cebelitarık, adını ünlü Emevi komutan Tarık bin Ziyat'tan alır. Bölgede yer alan dağa istinaden Arapça Cebel-i Tarık, yani Tarık Dağı olarak anılan bölge, Emevilerin İspanya içlerine ilerlermesinde önemli bir karargah rolüne sahipti. 8. yüzyıldan itibaren Emevi hakimiyetine giren bölgede başlangıçta herhangi bir yerleşim bulunmamaktaydı. Bölge daha ziyade askeri amaçla ve gemilerin sakin bir koyda bekletilmesi için kullanılıyordu.

Emevilerin ardından bölgede hakimiyet kuran Muvahhidler, Antik Çağ'da Celpe olarak anılan bu bölgede bir yerleşim kurmaya karar verir. 1145 tarihinde Muvahhid hümükdarı Abdülmü'nün emriyle Grenada'dan (Gırnata) getirilen çok sayıda işçi, burada bir kent inşa etmeye başlar. Sarayların, bahçelerin, geniş sokakların yer aldığı Cebelitarık kenti bu tarihten itibaren Akdeniz ticaretinde de önemli bir liman olmaya başlar.

15. yüzyılda İber Yarımadası'ndaki Arap hakimiyeti son bulmaya başlarken İspanyolların etkinliği git gide artıyordu. Kastilya ve Aragon gibi iki önemli krallığın birleşmesi ve "Reconquista" yani yeniden fetih adı verilen hareket neticesinde İber Yarımadası'nın geri kalanı gibi Cebelitarık da İspanyolların hakimiyetine geçti.

O döneme kadar Müslüman nüfus barındıran Cebelitarık'ın yerli halkı karşı kıyıya yani Fas'a geçerken bölgeye İspanyollar yerleşmeye başlar. 16. yüzyıl boyunca mutlak bir şekilde İspanyol Krallığı'nın parçası olan Cebelitarık. 1704'teki bir savaşın ardından Birleşik Krallık toprağı olmuştur. Hollanda'nın Utrecht kentinde 1713 yılında imzalanan ve Veraset Savaşı'na son veren anlaşmayla da Cebelitarık'ın İngiliz yönetimine bırakılması karara bağlandı.

18. yüzyıldan itibaren İngiliz toprağı olan Cebelitarık, bu dönemde hızla gelişti. İmparatorluğun Akdeniz'deki önemli bir limanı haline geldi. Bu durum 19. ve 20. yüzyıllarda da devam etti. İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde Cebelitarık'ın statüsü yeniden gündeme geldi. Bölgede düzenlenen 1967 tarihli referandumda halk İngiliz yönetiminde kalmayı tercih etti. 2002'de tekrarlanan benzeri bir egemenlik referandumunda Cebelitarık halkı kararını yine aynı yönde kullandı.

Brexit tartışmaları ve Cebelitarık'ın durumu
Birleşik Krallık'ta düzenlenen referandum sonucu Britanyalıların Avrupa Birliği'nden ayrılma yönünde oy kullanması Cebelitarık'ın konumunu yeniden gündeme taşıdı. Bölgenin statüsü konusunda Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği'nin müzakere yürütmesine karşı çıkan İspanya, konunun sadece İspanya'yı ilgilendirdiğini savunuyor. Cebelitarık'ın kendilerine bağlı özerk bir yapıda olması gerektiğini savunan İspanyollar, bu taleplerini sürdürmekte.

Cebelitarık'ta görülmesi gereken yerler..
Bölgeyi elbette sadece siyasi gündemle anmak olmaz. Oldukça stratejik bir konuma sahip olan Cebelitarık aynı zamanda bir doğa harikasdır. Bir dağ etrafında uzanan yarımada dar sokakların bulunduğu eski kentin dar sokaklarının yanı sıra, Cebelitarık'ın özellikle liman bölgesinde modern yapılar dikkat çekmekte. Saint Michel Mağarası, Cebelitarık'ta mutlaka görülmesi gereken yerlerden biridir. Aynı zamanda şehir merkezinden Cebelitarık Dağı'na teleferik hattıyla ulaşabilir, bölgeyi kuş bakışı izleyebilirsiniz.

İngiliz yönetimindeki Cebelitarık'ta, bölgenin para birimi Cebelitarık Pound'u geçerli. Resmi dilin İngilizce olduğu Cebelitarık'ta, İngiliz, İspanyol, Faslı ve Maltalılar yaşamakta.

Hazırlayan: İhsan Dindar