Türkiye’ye karşı lobi savaşları!

Aydın Hasan / ANKARA - Yunanistan; ABD’deki lobiler aracılığıyla Türkiye’ye 4+ nesil 40 adet F-16 Blok 70 ile 80 adet savaş uçağı kiti satılmasını Kongre’de engellemek için çaba sarf ediyor. Nitekim Yunan lobisine yakınlığıyla bilinen Demokrat Chris Pappas ve Cumhuriyetçi Frank Pallone tarafından sunulan ve Türkiye’ye yeni F-16 savaş uçakları ile F-16 modernizasyon kitlerinin satışını kısıtlayan yasa tasarısı Temsilciler Meclisi’nde kabul edildi.

‘F-16 SATMAYIN’

Türkiye birincil nitelikte ABD olmak üzere, İtalya, Hollanda, Kanada, Norveç, Danimarka, Avustralya ve Birleşik Krallık’ın da ortak olduğu F-35 projesine, 2002’de uluslararası partner olarak katıldı.

Türkiye’nin daha sonra 116 uçağa çıkardığı 100 adet F-35 alması ve ilk uçakların 2017’de teslimi üzerinde anlaşma sağlandı. Türkiye; ASELSAN, TUSAŞ-TAİ, AYESAŞ, Kale Havacılık, ROKETSAN-TÜBİTAK, MİKES A.Ş. ve Alp Havacılık olmak üzere yedi savunma sanayii firması ile gövde üretiminden elektro optik hedef sistemine kadar yeni nesil savaş uçağının önemli parçalarının üretimi süreçlerinde yer aldı. Ayrıca ortakları arasında yer aldığı F-35 projesi için zaman içinde yaklaşık 1.25 milyar dolar ödemede bulundu. Ancak ABD, Rusya’dan uzun menzilli S-400 savunma sistemi alması nedeniyle Türkiye’yi 5. nesil savaş uçağı olan F-35 programından çıkardı. Türkiye 2021 yılı ekim ayında; ABD’den 40 adet F-16 Blok 70 ile 80 adet savaş uçağının modernizasyonu için kit satın alma talebinde bulundu.

Nisan ayı başında ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Kongre’ye gönderilen mektubunda, Türkiye’ye F-16 savaş uçağı satışının ABD’nin ulusal güvenlik çıkarlarıyla uyumlu olacağı ve aynı zamanda NATO’nun uzun vadeli birliğine hizmet edeceği belirtildi. Bu gelişmelerin ardından Yunanistan ile ABD’deki Türkiye aleyhtarı lobiler harekete geçti. Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, ABD kongresinde mayıs ayında yaptığı konuşmada, “Türkiye’ye F-16 satmayın” mesajını açıkça dile getirdi.

ABD Başkanı Joe Biden ise haziran ayı sonunda katıldığı Madrid’deki NATO Zirvesi sırasında, “Türkiye’ye F-16 uçaklarını satmalıyız ve aynı zamanda uçakları modernize etmeliyiz. Bunu yapmamak bizim çıkarımıza değil. Aralıktan beri tutumumu değiştirmediğimi kendilerine ifade ettim. Bir karşılık da olmadığını ve sadece satmamız gerektiğini söyledim. Bunu yapabilmek için ihtiyacım olan şey Kongre onayı. Bu onayı alacağımızı düşünüyorum” açıklamasında bulundu.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ile 2 Temmuz’da Mabeyn Köşkü’nde görüşen ABD’li Cumhuriyetçi Senatör Lindsay Graham da görüşmenin ardından “Biden’ın F-16’ları satma kararını desteklemek için elimden gelen her şeyi yapacağım” ifadelerini kullandı.

LOBİLER ATAKTA

Bu gelişmelerin ardından hafta başında Helen Amerikan Liderlik Konseyi (HALC) ve Amerikan Yahudi Komitesi (AJC) Kongre’ye ortak bir mektup yazarak Türkiye’ye F-16 savaş uçaklarının satışının durdurulmasını talep etti. New Hampshire vekili Demokrat Chris Pappas ise Türkiye’ye F-16 satışını hedef alan iki yasa tasarısından birini geri çekerken, ikincisini ise revize etti.

Tasarıda özetle ABD Başkanı’nın satışların “ABD’nin ulusal çıkarına olduğunun” ve “F-16’ların Türkiye tarafından Yunanistan toprakları üzerinde yetkisiz uçuşlar için kullanılmamasını sağlamak için atılan somut adımların” ayrıntılı bir izahatını vermesi gerektiğine yönelik ifadeler yer aldı. Tasarı Temsilciler Meclisi’nde kabul edildi. Ancak ABD Başkanı Joe Biden’ın yasa tasarısını veto etme hakkı bulunuyor.

MİLLİ UÇAK PROJESİ

Türkiye’nin talebinin arka palanında Türk Hava Kuvvetleri’nin envanterinden kademeli olarak çıkarılacak savaş uçakları nedeniyle hava gücünün önümüzdeki 8 yıllık dönemde zaafa uğramaması isteği yatıyor. Blok 70 120 F-16 ile Milli Muharip Savaş Uçağı (MMU / TF-X) envantere alınana kadar hava-hava muharebesinde oluşabilecek zaafiyetin kapatılması hedefleniyor. Satışın kongrede engellenmesi durumunda, Türkiye’nin farklı seçenekleri bulunuyor. Bunlar içinde İngiliz ve Fransız jetlerinin yanı sıra Rus üretimi SU-57 savaş uçağı da yer alıyor.

Türkiye’nin NATO’daki konumu ve son dönemde öne çıkan bölgesel gücü nedeniyle ABD yönetiminin, Türkiye ile F-16 satışı için Kongre üzerindeki gücünü ortaya koyacağı yorumları yapılıyor.

5. NESİL SAVAŞ UÇAKLARI

Dünyada 5. nesil beş savaş uçağı şöyle sıralanıyor

- Lockheed Martin F-35 (ABD)

- Chengdu J-20 (Çin)

- Sukhoi SU-57 (Rusya)

- Lockheed Martin F-22 Raptor (ABD)

- Shenyang FC-31 (Çin)

4+ nesil savaş uçakları

4.5 nesil savaş uçakları ise şöyle: Fransız yapımı Rafale 2000, İngiliz/İtalyan/Alman ortak üretimi Eurofighter, İsveç yapımı Saab JAS 39, Sovyet yapımı Su-33/34 ve Su-35. Geliştirilenler, Sovyet yapımı Mig-29 ve Mig-31; Amerikan yapımı F-15, F-16 ve F-18. F-16 Blok 70 savaş uçakları, bu grup içinde yer alıyor.