İki tarafı da anlamalıyız

CNN Türk’te bu akşam üçüncü bölümü yayınlanacak olan dört bölümlük “Ortak Acı: 1915, Türkler ve Ermeniler” belgeseliyle, tarih boyunca Türk-Ermeni ilişkilerini kapsamlı bir dosyayla ele alan programın hazırlayıcı ve sunucusu Taha Akyol, araştırmaların sonuçlarını ve vermek istedikleri mesajı anlattı.
Akyol, iki tarafın da acısını vurgulamaya çalıştıklarını belirterek, “Bu sadece insani bir acı değil, siyasi olay. Böylece meselenin siyasi boyutlarını da ortaya koyduk. Soykırım tezini savunanlar tarafında, ‘İttihatçılar, Anadolu’yu Türkleştirmek için Ermenileri kovdular; kovarken Ermeniler öldürüldüler; bu bir soykırımdır’ şeklinde bir görüş var. Biz bunun yanlış olduğunu ortaya koyduk” dedi.

Tehcirin sebepleri
Taha Akyol, sözlerine şöyle devam etti:
“İttihat ve Terakki hükümetini, tehcire sevk eden olayların ciddi bir arka planı var. Mesela Van, Ermeni isyanları yüzünden Rusların eline geçiyor. 130 bin civarında Ermeni gidip Rus ordusunda Osmanlı’ya karşı kendi devletiyle savaşıyor. Bunlar hep tehcirden önce. Ayrıca 40 bin civarında Ermeni gönüllü taburları var. Bunlar Ermeni üniforması giyiyorlar. Başlarında Ermeni çeteleri, bu çetelerin içerisinde Osmanlı Mebusan Meclisi’ndeki Ermeni milletvekilleri de var. 1. Dünya Savaşı’nda Osmanlı’ya karşı savaşıyorlar.
Çanakkale’de kan gövdeyi götürürken Van’da büyük bir Ermeni isyanı çıkıyor ve bu isyan sırasında 30 bin Müslüman öldürülüyor. Rus öncü birlikleri Van’a giriyorlar ve Ermeni çete reisini Van Valisi tayin ediyorlar. Çar’ın Tiflis’te yaptığı konuşmada, ‘Van Ermenilerine teşekkür ederim’ diyor. İşte bunun üzerine tehcir kararı alınıyor. ”
“Tehcir sırasında büyük facialar yaşanıyor. Tehcirin büyük bir kısmı ise, cebri yürüyüşle yapılıyor. Yolda birçok Ermeni, hastalıktan ve açlıktan ölüyor. Ama Osmanlı ordusu da uzak mesafelere aynı şekilde cebri yürüyüşle gidiyor.
Osmanlı ordusunun da yüzde 40’ı hastalıktan, salgından ölmüştür. 1. Dünya Savaşı’nda hastalıktan ölümlerin en çok olduğu yer Kafkasya ve Doğu Anadolu’dur. 400 bin civarında Mehmetçik kurşun atmadan, salgın hastalıktan ölmüştür.
Aynı şekilde Ermeniler de ölmüştür. Siz şimdi bu salgın hastalıklardan ölen Ermenileri yazıp, ‘Bir milyon Ermeni öldürüldü’ dediğiniz zaman tarihe, Türkiye’ye karşı haksızlık yapmış oluyorsunuz.”
“Tehcir sırasında, hastalıktan, açlıktan, çete saldırılarından binlerce Ermeni ölmüştür, öldürülmüştür. Binlerce, on binlerce Ermeni evinden alınıp, Suriye’ye göç ettirilmiştir ki, çok büyük bir acıdır. Bizim de bu acıyı anlamamız lazım. Bunu soykırım diye politik bir savaş haline getirmek, tarihteki faciayı günümüze taşımaktır.

Belgeselin temel fikri
Tarihte her iki tarafın da yaşadığı faciaları anlamalıyız, saygı göstermeliyiz, ama mutlu bir gelecek inşa etmek için bunu bir siyasi savaşa dönüştürmemeliyiz. Mutlu geleceğin inşası bakımından da Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin gelişmesi önemli bir adımdır. Belgeselin temel fikri budur.”