Devran döndü denge değişti

Aydın Hasan - Yakın tarihte sürekli inişli çıkışlı bir seyir izleyen Türkiye-ABD ilişkileri; Suriye'de iç savaşın ortaya çıkmasının ardından 2013 yılından itibaren yeni bir gerilim dönemine girdi. Bu gerilim, 15 Temmuz 2016'da yaşanan hain darbe girişiminin ardından daha da yükselerek devam etti. 

Türkiye'nin 2016'da Suriye'de Fırat Kalkanı Harekatı'nı başlatması, terör örgütü YPG'nin askeri açıdan ABD tarafından eğitilip silah sistemleriyle donatılması, TSK'nın Zeytin Dalı Harekatı ile Menbiç sorununun etkisiyle sorunlar kriz noktasına gelmişti. FETÖ ile bağlantılı bazı konsolosluk çalışanları ile ABD vatandaşlarının tutuklanması, Halk Bankası davası ile listeye yeni sorunlar eklenmişti. 

F-35 KRİZİ 

Gerilim süreci, 2017 sonunda Türkiye'nin Rusya ile füze savunma sistemi S-400 anlaşmasını imzalaması ile yeni bir boyut kazandı. ABD, Temmuz 2019'da Rusya'dan alınan S-400 füze savunma sistemi nedeniyle Türkiye'yi F-35 programından çıkardı.  

TERSİNE DÖNEN SÜREÇ 

Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik 24 Şubat'ta başlayan askeri herakatının ardından Türkiye ile ABD arasındaki temas trafiğinde yaşanan önemli gelişmeler şöyle bir konolojik seyir izledi: 

28 Şubat 2022'de ABD Dışişleri Bakanı Antony J. Blinken, Çavuşoğlu ile telefonla görüştü. Blinken, Türkiye’nin Montrö Sözleşmesi’ni uygulamaya devam etmesini ve Çavuşoğlu’nun bu konuda yaptığı açıklamaları takdirle karşıladığını belirtti. Blinken, Ukrayna’nın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne verdiği güçlü destek için de Türkiye’ye teşekkür etti. 

4 Mart'ta Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Sherman’la görüştü. Sherman, Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal ile de bir araya geldi. 

9 Mart'ta Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Başkanı Biden ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. 

16 Mart'ta Çavuşoğlu ile Blinken bir kez daha görüştü. 

4 Nisan'da; Erdoğan ile Biden arasında Roma’da Ekim 2021’de yapılan görüşmede varılan mutabakat uyarınca, Türkiye-ABD Stratejik Mekanizması Ankara’da başlatıldı. 

ENERJİ GÜVENLİĞİ 

5 Nisan'da ABD Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Marisa Lago'nun ev sahipliğinde Ankara’da 'Eurasia Küçük Modüler Reaktörler Forumu' yapıldı. Lago, forumda şunları dile getirdi: "Türkiye, enerji arzının güvenliğini ve çeşitliliğini geliştirme konusunda son yıllarda sağlam bir ilerleme kat etmiş ve yenilenebilir enerjinin geliştirilmesinde lider konumuna gelmiştir... Yakın bir gelecekte enerji güvenliği alanında daha fazla iş birliği yapmak için sabırsızlanıyorum." 

ABD'DEN F-16 ADIMI 

6 Nisan'da, ABD Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’ye yeni model gelişmiş F-16 tipi savaş uçaklarının satılması için adım attı. Bakanlık, Kongre'ye gönderdiği tavsiye mektubunda, Biden yönetiminin Türkiye'ye potansiyel F-16 savaş uçağı satışının ABD'nin ulusal güvenlik çıkarlarıyla uyumlu olacağını ve aynı zamanda NATO'nun uzun vadeli birliğine hizmet edeceğine inandığını belirtti. 

Bu diplomatik temasların ardından ABD Dışişleri Bakanı Blinken, Çavuşoğlu'nu davet etti. Çavuşoğlu ile Blinken'ın 18 Mayıs'ta Washington'da yapılacak görüşmelerinde, iki ülke arasındaki sorunların aşılması için önemli adımların atılması bekleniyor. 

BİDEN, TÜRK BÜYÜKELÇİYİ KABUL ETTİ

ABD Başkanı Joe Biden, 15 Mart’ta göreve gelen Washington Büyükelçisi Hasan Murat Mercan'ı ilk kez kabul etti. Türkiye'nin Washington Büyükelçiliği'nden görüşmeye ilişkin fotoğraf, "Biden, 4 Nisan 2022 tarihinde Mercan’ı kabul etmiştir" notuyla paylaşıldı.

‘TÜRKİYE GİBİ DOST MÜTTEFİK BULUNMAZ’

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Mart ayında Antalya Diplomasi Forumu öncesinde yaptığı açıklamada ABD Dışişleri Bakanı Blinken ile görüşmesi konusunda, şunları söylemişti: “Washington’a gelip gündemde olan konuları daha geniş ortamda konuşmak istediğimi söyledim. ‘Karşılıklı ziyaretlerde bulunalım’ dedik, mutabık kaldık. Diğer savunma sanayii konularına gelecek olursak F-35 konusunda geldiğimiz nokta malum yani bu işlerde devran döner değişir. Değişeceğine de inanıyorum ben. Türkiye’nin şu süreçte önemini herkes daha fazla görmeye başladı. Türkiye kadar dost müttefik bulunmaz. Herkesin de Türkiye’ye bu şekilde yaklaşması gerekiyor.”