Çocuklar ve Ekran Kullanımı

Çocuklar ve Ekran Kullanımı

Çocuklar ve teknoloji söz konusu olduğunda anne babaların aklında haklı olarak pek çok soru işareti oluyor. Tablet, telefon ve bilgisayarların çocukların en yakın arkadaşları olduğu şu günlerde ebeveynlerin nelere dikkat edebileceğine gelin birlikte bakalım:

*Günlük ekran süresi ne kadar olmalı?

Yapılan araştırmalar, çocuğun yaşı ne kadar küçükse ekran kullanım süresinin o kadar fazla olduğuna işaret ediyor. Evet, doğru okudunuz. Ne yazık ki küçük yaşlarda özellikle tabletle geçirilen saat çok fazla… Her yaş için “çok uygun” bir kullanım süresi söylemek zor. Ancak kullanım süresini düşünürken, çocuğun ekranı olan teknolojik aletleri ne amaçla ve nasıl kullandığına bakmalıyız. Çocuğun ekranlı aletleri kullanım biçimini 4 temel kategoride inceleyebiliriz:

1-Pasif kullanım: Video izlemek, e-kitap okumak, müzik dinlemek

2- İnteraktif kullanım: Video oyunu oynamak veya internette gezinmek

3- İletişim içeren kullanım: Sosyal medya kullanımı veya görüntülü görüşmeli oyunlar

4- İçerik üretimi içeren kullanım: Teknolojik aletler ile dijital sanat veya müzik yaratmak

Çocukların yukarıda sayılan 4 kategoriyi ne sıklıkta kullandığını iyi takip etmeliyiz. 4. Kategori çocuğun yaratıcı tarafını destekleyen bir kullanım biçimi; dolayısıyla paniğe gerek yok. Ancak; 4’ten 1’e doğru geriye gittikçe çocuğun tek başına kalma süresi, iletişimi tek taraflı yaşama olasılığı artıyor. Bu tip kullanımlarda süre sınırlaması şart. Mümkünse 2 yaştan önce ekranı olan aletleri hiç önermiyoruz. 2 yaştan sonra günlük 20 dakikayı geçmeyecek şekilde içeriklerini kontrol ederek kullanıma izin verebilirsiniz. 4 yaştan sonra çocukların yaşına uygun kaliteli ve eğitici nitelikteki medya, ufak dozlar halinde tercih edilirse çocuğun öğrenmesine destek olabilir. Zaten bir programın süresi bellidir, genellikle 30 dakikadan fazla olmaz. Bir zamanların “Susam Sokağı” gibi eğitici programların okulöncesi çocuklarına alfabeyi, renkleri, şekilleri, rakamları, sözcükleri öğrettiği bir gerçek. Yani; limitli süre ve uygun içerik çocuklar için her zaman zararlı değildir. Önemli olan çocuğu ekran başında saatlerce aralıksız bırakmamaktır…

*Günlük ekran süresi boyunca çocuk eğitici program mı izlemeli yoksa tabletten eğitici oyun mu oynamalı?

İçeriği uygunsa her ikisi de olabilir. Önemli olan program içeriklerine hâkim olmak. Bu nedenle programları önce siz izleyin veya oynayın, sonrasında uygun olduğuna karar verirseniz çocuğunuza izin verin. Düşünmeyi, sosyal bağ kurmayı, yaratıcılığı destekleyen oyunları tercih edebilirsiniz. İyi tasarlanmış oyunlar 5-6 yaşındaki çocukların okuma, bulmaca ve matematik becerilerine katkıda bulunur. En önemlisi süre sınırı koyun. Alarm kurmak veya çocuğa “son 5 dakika” uyarısı yapmak işe yarayabilir. Her gün eğitici oyun oynamak istemezse, elbette arada sadece eğlence için oynanan oyunlara izin verebilirsiniz. Ama unutmayın, burada da önemli olan süre, süre, süre...

*Çocuğumda ekran bağımlılığı var!

Bu cümleyi çok sık duyar olduk. Korkmayın, bilgisayar başında çok zaman geçiren her çocuk bağımlı olmuyor. Haftada 35 saati aşan kullanımlar “aşırı kullanım”a girer. Teknoloji bağımlılığı denebilmesi için aşağıdaki tüm maddelere “evet” yanıtı vermeniz gerekiyor:

1- Çocuğumun sosyal ilişkileri yok denecek kadar azaldı,

2- Bilgisayar/tablet/telefon kullanmadığında yoksunluk belirtileri yaşıyor,

3- Giderek artan dozlarda oynama isteği var,

4-Çeşitli alanlarda hayatı olumsuz etkilenmeye başladı; mesela okula gitmeyi reddediyor, notları düştü, vs..

Özetle; teknolojinin oyuncak değil, bir araç olduğunu unutmayalım. Çocuklarla birlikte geçireceğiniz az tabletli, bol oyuncaklı günler dilerim.

Yazar: Uzman Klinik Psikolog, Psikoterapist İpek Gökozan

www.ipekgokozan.com

instagram: @psikologipekgokozan