Pandemi ne öğretti?

Pandemi şu sıralar hayatımızın içinde en çok karşımıza çıkan henüz öğrendiğimiz bir kavram.

ÖĞ-REN-DİK dediğimiz durum da sıkça karşımıza çıkıyor şu sıralar. El yıkamayı öğrendik, bireysel olmayı öğrendik, özlemeyi öğrendik, dışarı çıkmadan evimizde yaşamayı öğrendik, kendimize değer vermeyi öğrendik. Öğrendiğimiz bir diğer nokta da, koronayla her an burun buruna gelip ölmek... Ölmemek için hayatta nasıl kalırız, bağışıklığımızı nasıl arttırırız, psikolojik dayanıklılığı nasıl arttırırız… Hepsini tek tek öğrendik ve hala da öğrenmeye devam ediyoruz. Pandemiyle birlikte var olan ihtiyaçlarımıza daha iyi cevap vereceğimiz biçimde düzenleme ya da ‘’yeni bir durum karşısında bunları yeniden düzenleme’’ anlamına gelir. Bizim öğrendiğimiz, ikinci saydığım kısım oldu. Yeni bir durum yeni örgütlenmeyi getirdi. Yeni örgütleme de yeni oluşacak ‘’Yeni Normallik’’ dediğimiz kavramları ardı ardına sırayalacaktı. Tıpkı şu günlerde karşı karşıya kaldığımız pandemi gibi…

Peki Öğrenmelerimizin Altında Yatan Temel Kavramlar Nelerdir?

Davranış

Doğuştan gelen davranışlar

-Göz bebeğinin şiddetli ışıkta küçülmesi

-Az ışıkta büyümesi gibi refleks davranışlardır.

Geçici davranışlar

-Alkol

-İlaç

-Uyuşturucu madde

-Bazı hastalıklarda kullanılan ilaçlar da geçici davranışlara sebep olur.

Sonradan kazanılan davranışlar doğuştan gelmeyen yaşadığımız zaman diliminde öğrenme sonucu ortaya çıkan davranışlardır. Mesela pandemiyle baş etmemiz gibi…

İçgüdü

Doğuştan gelen türe özgü davranış biçimlerinin tümüne içgüdü diyebiliriz.Mesela arıların içgüdüleri başka olurken, ayıların çok başkadır. Türe özgü bazı içgüdüler;

-Arıların petek ve bal yapması

-Ayıların kış uykusuna yatması

-Kuşların mevsim geçişlerinde yaptıkları göç

-Örümceklerin avlanmak için ağ kurması

Refleks

Doğuştan gelen sonradan öğrenmediğimiz basit davranış gösterme biçimidir. Refleks bir uyarıcıya karşı meydana gelen istem dışı tepkidir. Aşağıda hepimizin yaptığı refleks türleri yer alır.

-Hapşırmak

-Öksürmek

-Göz kırpmak

-Bebeğin emmesi

Performans

Performans öğrenilenin gözlenebilir hale dönüşmesidir. Yani pandemi ortamında korktuğumuz için maske takmamız, eldiven takmamız , ellerimizi her temastan sonra yıkamamız… Bunlar sonradan öğrenmeyle gerçekleşen ve aynı zamanda görebildiğimiz/gözleyebildiğimiz davranışlarımızdır.

Davranışlarımıza öğrenme sonucu meydana gelen değişmeleri, olgunlaşmanın etkilerinden ve geçici fizyolojik değişmelerden ayırt etmek gerekir. Organizmanın içinde var olan yeteneklerin kendiliğinden gelişmesine ve varabileceği düzeye varmalarına ‘olgunlaşma’ denmektedir.

Olgunlaşma, Organizmanın temelindeki potansiyel güçlerin göreve hazır bir duruma ulaşmasıdır. Olgunlaşma yaş ile ilgili bir kavram değildir. Kimi yaşlanmış insanlar vardır çocukça hareketler yapar, gelişmemiş olan bilişsel süreciyle hayatını idame ettir. Ama kimi yetişkin olmayan insanlar vardır öyle olgundurlar ki hem bilişsel yetileri açısından gelişmiştir, hem de hayatının idamesini çok entelektüelce yapar. Yani olgunluk yaşla değil bilgiyle, deneyimlemeyle ve onu yorumlayacak bir gelişmiş bir bilişsel yetiyle mümkündür. Öğrenmelerimizin geçici olmamasını ve olgunlaşmasını dilerim.

Bu pandemiyle birlikte davranışlarımızın kalıcı gelişmeleri kaydetmesi ve ön önemlisi ‘’OLGUNLAŞMAMIZ’’ dileğiyle

Pandemisiz günlere…

‘’Uzm.Klinik Psikolog / Öğretim Görevlisi’’ Nigar Çiçek

www.nigarcicek.com

instagram: uzmanklinikpsikolognigarcicek

''Nigar Çiçek Akademi & Danışmanlık''

Nef 22 Ataköy F Blok No:18 Bakırköy / İST.

0533 792 8778