Kollajen vücuttaki çeşitli dokulara dayanıklılık, sertlik ve şekil veren erimez liflerden oluşmuş yapısal bir proteindir. Vücut destek dokusunun temel bileşenidir.
İnsan vücudunda bulunan proteininin yüzde 30’unu kollajen oluşturur.
Total vücut kitlesinin ise iste üçte birini oluşturan kollajen en çok kemik, deri, kıkırdak, diş ve korneada bulunur.
Korneadaki kollajen lifleri saydam olup korneaya saydamlık verir.
Tendonllardaki kollajen lifleri gerilmeye dirençlidir.
Diş ve kemiktekileri kollajen lifleri kalsiyum ile sertleşmiş halde bulunur.
Derideki kollajen ise fonksiyonları gereği her yöne genişleyebilen gevşek liflerden oluşmuştur. Derinin yüze 80’ini oluşturan kollajen esnek olmayıp yine bir protein olan elastin lifleri ile bir araya gelerek deriye esneklik ve dayanıklılık kazandırır.
Kollajenin yapısında glisin, prolin, hidroksiprolin adı verilen aminoasitler bulunur. Kollajenin bu aminoasitlerden sentezi ve aradaki çapraz bağların oluşumu için C vitamini(askorbik asit) gereklidir. C vitamini eksikliğinde kollajen sentezi ve fonksiyonu bozulur, yara iyileşmesi gecikir.
Yaşlanma İle Beraber Kollajen Sentezi Azalır!
Yaş ile beraber derideki kollajen ve elastin sentezi , bunların içindeki çapraz bağların sayısı azalır, kollajenin yapısı bozulur. Bunların neticesinde cilt elastikiyetini kaybeder , deride gevşeme ve kırışıklıklar oluşur. Yine bu sebeplerle eklem hareketliliği bozulur, tendon ların yırtılması ve kemiklerin kırılması kolaylaşır.
Başta UV ışınları ile oluşan foto yaşlanmaya ilaveten , hormonal dengesizlikler , stres, sigara, alkol, yetersiz beslenme kollajen sentezini azaltarak yaşlanmayı hızlandırmaktadır.
Yaşlanmayı yavaşlatmak için güneşten korunmanın yanısıra kollajen ve elastin sentezini arttıracak, antioksidan etki gösterecek gıda ve maddelerden faydalanılabilir. Bu besin maddeleri doğrudan ve dolaylı olarak deri, kemik ve kıkırdak gibi destek dokuların yaşlanma sürecindeki gücünü arttırır.
Kollajenin Yapı ve Fonksiyonunu Arttırmak için:
C vitamininden zengin gıdalar diyette mutlaka bulunmalıdır. C vitamini kollajen desteğinin devamı, serbest radikallerin uzaklaştırılması vb birçok faydası nedeniyle vücut için elzemdir. C vitamininin vücutta depolanmadığı her gün yeniden alınması gerektiği unutulmamalıdır. C vitamini en çok turunçgiller, domates, yeşil biber ve kabuklu patateste bulunur.
Yine cilt yaşlanmasını geciktirmek, yara iyileşmesini hızlandırmak için bir glukoz polimeri olan beta glukan içeren yiyecekler diyete eklenmelidir. Beta glukan en çok tam tahıllar, yulaf, arpa ve ekmek mayasında bulunur. Beta glukanın kollajen miktarını arttırdığı çalışmalarla gösterilmiştir.
Kollajenin temel bileşeni glisin ve prolinden zengin yumurta beyazı, süt ürünleri, tavuk derisi, jelatin, mantar gibi gıdaların tüketimi arttırılmalıdır. Kırmızı et, tavuk, balık glisin ve prolinden zengin diğer gıdalardır.