KANSER TARAMA TESTLERİ

KANSER TARAMA TESTLERİ

Bu yazımda kanserin dünyadaki ve ülkemizdeki hızlı artışından o an için ürküten ama sonrasına hayatımıza olduğu şekilde devam ettiğimiz sayısal verilerden bahsetmeyeceğim . Onun yerine kanserli dokunun çok hızlı büyüdüğünü ve bu büyümeye engel olmamız için tümörün erken tespitinini önemli olduğunu anlatmaya çalışacağım.

Klinik olarak tespit edilebilen en küçük tümör boyutu 1 santimetreküp civarındadır ve bu boyuta ulaşması için DNA’sı hasarlı ilk kanser hücresinin 30-35 kez bölünmesi yeterlidir. Ve sonrasında bir santimetre küp boyutundaki bu tümör kitlesinin içindeki tüm hücreler 10-15 kez daha hep beraber bölünürse tümör iyileşmenin zorlaşacağı bir boyuta ulaşmış olur. Bu nedenle bu hızlı ve kontrolsüz sürecin bir an önce farkedilmesi ve tedavi ile hücre bölünmesinin engellenmesi kritik öneme sahiptir.

Kanserler erkenden tespit edip, erkenden tedavi edilirse bu savaştaki başarı ve tümüyle iyileşmiş bireylerin sayısı gittikçe artacaktır. Erken tanı için etkinliği çokça çalışma ile kanıtlanmış kanser tarama testleri vardır. Bu tarama testlerini belirtilen zamanlarda ve ayrıca önerilen bazı özel durumlarda mutlaka yaptırmamız gereklidir.

Tarama testlerinin amacı kanser vücutta henüz hiçbir belirti ve bulgu oluşturmamışken kişi tümüyle sağlıklı iken kanserin tespit edilmesidir. . Bu testler ile beraber kişinin aile öyküsü, geçmişi, mesleği vs. değerlendirilerek bir kişiye özgü risk analizi yapılır ve bunlara göre bir takip-tedavi stratejisi belirlenir.

Ülkemizde kadınlarda en sık görülen kanserler sıklık sırasına göre meme, rahim, tiroid ve kalın barsak kanseridir. Erkeklerde en sık görülen kanserler ise sırasıyla akciğer , prostat ve kalın barsak kanseridir. Bu kanserler içinde tarama testlerinin en yararlı olduğu kanser türleri ; meme kanseri, rahim kanseri ve kalın barsak kanseridir.

Meme kanserini erkenden tespit etmek için kullanılan tarama testleri ve yapılması gerekenler:

-20 yaşından sonra her ay adet dönemi sonrası ilk banyoda yapılan kendi kendine yapılan meme muayenesi

- 20-40 yaşları arasında iki yılda bir, 40 yaşından sonra ise yılda bir kez doktorun yapacağı klinik meme muayenesi

- 40 yaş üzerinde yılda 1 kez mamografi çekilmesi ( Mamografiye doktorun önerisi ile meme ultrasonografisi eklenebilir.)

- Ailesinde meme kanseri öyküsü olan yüksek riskli bireylerde doktorun belirleyeceği sıklıkta MR incelemesi

-Aile öyküsü olanlarda BRCA-1 ve BRCA-2 adı verilen genlerin araştırılması

Rahim kanserini erkenden tespit etmek için kullanılan tarama testleri ve yapılması gerekenler:

-20 yaşından sonra her yıl kadın-doğum doktoru tarafından yapılacak jinekolojik muayene

-Yine 20 yaşından sonra üç yılda bir kez (tercihen yılda bir kez) pap- smear ya da sıvı bazlı smear testi

-Beş yılda bir HPV (insan papilloma virüsü) testi ( HPV’nin kansere sebep olan tipleri pozitif bulunursa kolposkopi yapılır.)

Kolon kanserini erkenden tespit etmek için kullanılan tarama testleri ve yapılması gerekenler:

-50 yaşından sonra yılda bir kez dışkıda gizli kan aranması testi

-50 yaşından sonra beş yılda bir kez sigmoidoskopi. polip vs var ise biyopsi yapılması

-50 yaşından sonra on yılda bir rektal muayene, kolonoskopi ve /veya kolon grafisi. (Polip, lezyon vs var ise biyopsi yapılması)

-Kanda karsinoembriyojenik antijen (CEA) düzeyinin ölçülmesi : CEA ölçümü erken tanıda ama en çokta tedavinin takibinde kullanılır.

-3 yılda bir kez dışkıdan DNA analizi:

-Sanal kolonoskopi (Kalın barsaklar hava ile doldurularak bilgisayarlı tomografi çekilir ve kolon içinde üç boyutlu görüntüler elde edilir. Bu görüntülerde bir şey tespit edilir ise kolonoskopi yapılır. )

Prostat kanserinierkenden tespit etmek için kullanılan tarama testleri ve yapılması gerekenler:

-50 yaşından sonra her yıl rektal muayene yaptırılması ve

-Yılda bir kez kanda prostat spesifik antijen (PSA) miktarının ölçülmesi

-Ailesinde prostat kanseri olanlarda tarama testlerine 40 yaşında başlanır.

Bu tarama testlerini özel hastanelerde yaşa ve cinse göre belirlenmiş check-up programlarından size uygun olanını seçerek ya da kamu hastanelerinde kurulmuş olan KETEM (Kanserde Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi) birimlerinde yaptırabilirsiniz .

Sağlıkla kalın!