Simpsonlar Algımızı Nasıl Yönetiyor?

Büyükler için Çizgi Film denildiğinde aklımıza ilk gelen; Simpsonlar! Tam 28 sezondur devam eden, bir neslin birlikte büyüdüğü ve en popüler çizgi film...

Çizgi filmler masum bir şekilde beynimizi boşaltmamıza ve hoşça vakit geçirmemize olanak sağlarken, bir yandan da algımızı yönetmeye ve subliminal mesajları kolaylıkla sindirmemize sebep oluyor. Etkileri son derece güçlü bu renkli filmler, bilişsel, duygusal ve toplumsal açıdan bizleri kolayca manipüle edebiliyor.

Hem çizgi filmlerin etkilerini öğrenmek, hem de daha önce fark etmediklerimize ışık tutmak amacı ile ‘’Bir Çizgi Filmin İçerik Analizi: Simpsonlar’’ adlı kitabı ile algılarımızı açan T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi Grafik Tasarımı Programı Öğretim Görevlisi Sn. Emin SANSARCI ile algı ve Simpsonlar Çizgi filmi üzerine keyifli bir röportaj gerçekleştirdik.

‘’Bir Çizgi Filmin İçerik Analizi: Simpsonlar’’ kitabı bize neleri anlatıyor?
Çizgi filme dair her şeyi... Bu çok iddialı bir tanım elbette fakat kitabın içeriğinin, bu tanımı tam anlamıyla karşıladığı düşüncesindeyim. İlk çizgi filmden günümüze, çizgi filmin tarihini, kullanım alanlarını, yaratılış amaçlarını, çizgi film ve animasyon kavramları arasındaki farkları, göstergebilim yöntemiyle, kültür aktarımının en etkili biçimde gerçekleştirildiği bölümlerin seçilmesiyle Simpsonların 28 sezonunun içerik analizini, çizgi roman, karikatür, çizgi film, bilgisayar oyunları ve diğer kültür endüstrisi ürünleri arasındaki ilişkiyi, geçmişten günümüze kitle kültürü, popüler kültür yerel kültür ve seçkinler kültürü arasındaki farklarla etkileşimi bu kitapta bulabilirsiniz.

Bir çizgi film ve animasyonu ayırt etmemize yardımcı olan noktalar nelerdir?
İlk olarak şunu belirtmek gerekir; her çizgi film bir animasyondur ama her animasyon bir çizgi film değildir. Burada yapımın bir karakter barındırıp barındırmadığı, yaratılış amacı, kullanıldığı ürün ve yapım teknikleri en belirleyici unsurlar. Örneğin canlı oyuncuların yer aldığı bir filmde, bu oyuncularla gerçekte çekilmesi mümkün olmayan sahneler, dijital olanaklar ile animasyon olarak yapıma eklenebilmekte ve bu sahneler animasyon olarak anılmaktadır. Çizgi filmler hem dijital ortamda yaratılabilmekte hem de manuel yöntemlerle gerçekleştirilebilmekte olan yapımlardır.

Büyükler için yapılmış en uzun soluklu yapım hiç kuşkusuz Simpsonlar! Peki, bu derece ünlü bir çizgi filmin toplumumuza etkisi ne boyutta?
Simpsonlar; hem teknik hem de içerik anlamında o kadar mükemmel bir yapım ki adeta gerçek oyuncuların yer aldığı bir dizi hissi yaratıyor. Karakterlerin ötesinde çizgi dizide geçen yerlerin çoğu da gerçek hayatta var olan yerler. Bu denli gerçekçilik ile çizgi dizi olarak yaratılmasından gelen özgürlüğü bir araya getirdiğimizde; güncel konulara eleştirel yaklaşımlardan, kültürün her parçasını etkileyecek detaylara kadar, etkisi son derece büyük. Küresel ölçekte dağıtımının yapılması ve yine küresel ölçekte istikrarlı popülerliğe sahip olması ise yalnızca bizim toplumumuz değil, yayınlandığı her toplumda kültür endüstrisine ve bu endüstrinin ürünlerine yaklaşımı, bu kültürü yaratanlar lehine etkiliyor.

28 sezon boyunca Simpsonlar izleyen bir bireyde nasıl etkiler gözlemlenebilir?
Burada çizgi diziyi izleme amacı önemli bir faktör. Yalnızca eğlence amaçlı izlemeyle çizgi dizideki kodları ve mesajları çözümleme amacıyla izleme arasında farklı etkiler gözlemlenebilir. Çizgi dizi daima kültürel göstergeleri kullanarak küresel ölçekte kitle kültürü ürünlerinin tüketimini arttırmayı ve bu kültürün hayatın her alanında içselleştirilmesini hedeflemekte. Sonuç olarak bu kültürü tanımadan izlendiğinde izleyicinin; farkına bile varmadan, monotip bireylere dönüşümü hedeflenen toplumun bir parçası haline gelmesi gözlemlenebilir.

Simpsonlar özellikle Amerikan Değerleri’ ne olan bağlılıkları ile tanınıyor. Acaba diğer toplumlara çizgi film aracılığı ile Amerikan Propagandası mı yapılıyor?
Çizgi dizide Amerika, her görüşten ve her kültürden insana daima kucak açan bir ülke olarak yansıtılıyor. Birçok bölümde ana karakterden de duyduğumuz bu insancıl yaklaşım için bu ülkenin milli değerlerine saygı duymak ve bağlı olmak yeterli. Yayınlandığı toplumlarda propoganda etkisi yansıttığı bir gerçek. Örneğin sık sık Tanrı’nın en çok sevdiği dilin İngilizce olduğu ve Tanrı’nın Hıristiyan olduğu dile getiriliyor. Amerika’ya ve bu ülkenin vatandaşlarına karşı ayrıcalıklı bir sevgi ile korumanın varlığı da genel değerlendirme sonucunda ulaşılan bir nokta.

Simpsonlar çizgi filminde din ve inançlar farklı yaklaşımlarla konu ediliyor. Hıristiyanlık Dini nasıl gösteriliyor?
Çizgi dizinin izleyici kitlesinin farklı kültürlerden oluşmasının en büyük destekleyici unsuru; şüphesiz birçok farklı konuda yaratılan simetridir. Bu simetriyi şu örnekle açıklayabiliriz;
Hıristiyanlık dinine bağlı ve dini ritüelleri eksiksiz gerçekleştiren karakterlerin yanı sıra bu dinin gerekliliklerini yerine getirmeyip, hemen her bölümde bir şekilde alay konusu yapan karakterler de var. Böylelikle Hıristiyanlık dini bir yandan yüceltilip öne çıkarılırken bir yandan da kültürün önemli bir parçası olan inanç konusu hafifletilerek yansıtılmış oluyor. Çizgi dizinin bu yönünün; aynı konuda diğer görüşlerle de alay edilebilmesinin önünü açtığının düşünüldüğüne inanıyorum. Birçok konuda olduğu gibi inanç ve dini ritüeller üzerinde de kitle kültürünün etkisiyle günümüzde farklılıklar gerçekleştiği, yakın geçmişte yayınlanan sezonlarda net bir biçimde görülüyor. Tabi bu farklılığı gözlemleyebilmek için aynı konulara çizgi dizide geçtiğimiz 27 yıl süresince nasıl yer verildiğini de gözlemlemiş olmak gerek.

Marka danışmanlıkları, eğitimler, öneri ve görüşlerinizi aşağıdaki adreslerden iletebilirsiniz. Mail:

İnstagram 1: @tuvanaeroltu

İnstagram 2: @tuvanaeroltuilemarkalasma