Prostat hakkında her şey!

milliyet.com.tr

Ülkemizde 2013 nüfus sayımına göre yaklaşık 3.000.000 erkekte iyi huylu prostat büyümesi görülüyor. Üroloji Anabilim Dalı, İstanbul Tıp Fakültesi Türk Üroloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Ateş Kadıoğlu ile prostata dair her şeyi konuştuk.

İyi huylu prostat büyümesi nasıl ve ne zaman ortaya çıkıyor? Tetikleyen sebepler, genetik sebepler nelerdir?

Prostatın büyümesi ve gelişimi erkeklik hormonlarının etkisi altındadır. Ergenlik döneminden önce erkeklik hormonu salgılaması duran hastalarda prostat büyümesi olmamaktadır. İlerleyen yaşlarda erkeklik hormonu düzeyi azalmasına rağmen, iyi huylu prostat büyüme (BPH) sıklığı artmaktadır. Bu yaşlarda yüksek östrodiol/testosteron seviyelerinin de prostat büyümesine neden olabileceği bildirilmektedir. Hastalığın nasıl oluştuğu net olarak bilinmese de yaşla birlikte artan kadınlık hormonu, prostatı erkeklik hormonuna karşı duyarlı hale getirebilir. Ayrıca ailesel ve genetik faktörlerinde rol oynadığına dair kanıtlar vardır. Fakat bu konuda etkilenen spesifik gen ya da genler olup olmadığı açıklığa kavuşmamıştır. Hastalık prostat büyümesinin idrar yolunu kapatmasına veya idrar yolunu sıkmasına bağlı olarak idrar yapma ile ilgili şikayetlerle ortaya çıkmaktadır. Prostat ile ilgili şikayetler genellikle 50 yaşlarından sonra başlamaktadır ve yaşla birlikte şikayetlerde artma gözlenmektedir.

İyi huylu prostat büyümesinin Türkiye’de görülme sıklığı nedir?

Bu oran ülkemizde 40 yaş üstü erkeklerde yaklaşık %24 (2013 nüfus sayımına göre yaklaşık 3.000.000 erkek) olarak, Uluslararası çalışmalarda ise %24-35 arası olarak bildirilmiştir.

Bu konuda doğru bilinen yanlışları özetleyebilir misiniz?

Günümüzde bilgiye kolay ulaşılması ve buna bağlı oluşan bilgi kirliliği hastalıklar konusunda yanlış bir bakış sergilenmesine yol açabilmektedir. Prostat konusunda özellikle belirtmek gerekirse, ayakta veya oturarak idrar yapmanın prostat büyümesine bir etkisi yoktur. Cinsel ilişki sıklığı ile prostat büyümesi arasında da bir ilişki yoktur. Prostatın büyümesi dışında prostat enfeksiyonu ve prostat kanseri gibi prostat hastalıkları da vardır. Her idrar şikayetinin sebebi iyi huylu prostat büyümesi olmadığı akılda tutulmalıdır. Prostat’a bağlı problemler(iyi huylu prostat büyümesi, kanser) daha çok yaşlı erkeklerde görülmekteyken, genç erkeklerde de genellikle prostat bezinin enfeksiyonu (prostatit) görülebilir.

İyi huylu prostat büyümesi olan hastalar için risk faktörleri nelerdir?

İlerleyen yaş, genetik yatkınlık, ırksal farklılıklar( En sık İspanyolca konuşan Latin erkeklerinde onları takiben, siyah ırk, beyaz ırk ve Asya kökenli erkekler gelmektedir)gibi değiştirilemeyen nedenler ile birlikte fiziksel aktivite eksikliği, obezite, bazı çevresel faktörler ve proteinden zengin diyetin de prostat büyümesinde etken olabileceği gösterilmiştir.

Doğru tedavi almayan hastalar için riskler nelerdir?

Prostat büyümesi için gerekli tedavi almayan hastalarda hastalığın ilerlemesine bağlı olarak ciddi sorunlar ortaya çıkmaktadır. Prostat büyümesi ilerledikçe idrar akımında kademeli olarak azalma görülürken, mesane (idrar torbasının) tam olarak boşalmamasına bağlı olarak mesanede kalan idrar miktarı artar bunun sonucu olarak mesane ve idrar yollarının yapısında bir takım değişiklikler olur. İlerleyen dönemlerde ani idrar kesilmesine ve sonda takılmasına gerek duyulabilir. Hastaların sosyal hayatı etkilenir. Sürekli olarak idrara çıkmak için tuvalet aramak zorunda kalırlar. Uzun dönem tedavisiz kalan hastalarda;

• Mesanede taş oluşumu

• Mesane yapısının bozulması ve içinde cep oluşması(divertikül).

• Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları

• Kanlı idrar yapma

Kronik böbrek yetersizliği oluşabilir.

İyi huylu prostat büyümesinde erken tanının faydalarını öğrenebilir miyiz?

Erken tanı konulan hastalarda seçilecek tedavi yöntemi ile idrar şikayetlerinin ortadan kaldırılması ve buna bağlı olarak idrar kesesi ve böbreklerin olası görülebilecek geri dönüşsüz hasarının da önlenmesi sağlanmış olur.

Her prostat büyümesi kansere dönüşür mü? Kanser gelişme riskleri nelerdir?

İyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri farklı hastalıklardır. Bu iki hastalık birbirine dönüşmez fakat aynı hasta da hem iyi huylu prostat büyümesi hem de prostat kanseri bulunabilir. Bu nedenle iyi huylu prostat büyümesi olan hastalarda prostat kanseri taraması mutlaka yapılmalıdır. Eğer yeterince uzun yaşarsa hemen tüm erkeklerde prostat kanseri gelişir. Yaş arttıkça prostat kanseri gelişme riski artar. Prostat kanserlerinin %85'i 65 yaşın üzerindeki erkeklerde saptanır. Ailesinde, özellikle birinci derece akrabalarında prostat kanseri olanların prostat kanserine yakalanma oranı olmayanlara göre daha fazladır. Gerçek anlamda kalıtsal prostat kanseri çok nadirdir ve genellikle 55 yaşın altındaki erkeklerde görülür. Birinci derece akrabaların birinde prostat kanseri olan hastalarda risk 2 kat artarken, 2 veya daha fazla birinci derece akraba da olması riski 5-11 kat artırmaktadır. Ayrıca etnik köken ve çevresel faktörlerde prostat kanseri açısından risk oluşturmaktadır. Dünyada özellikle Amerika ve Kuzey Avrupa’da prostat kanseri daha sık görülürken, güney doğu Asya’da bu risk daha düşüktür. Bu çevresel faktörlerin, beslenme alışkanlığının prostat kanseri gelişiminde rol alabileceğini göstermektedir.

Gündelik yaşamda bu hastalığa karşı dikkat edilmesi gereken noktalar (Yaşam tarzı, beslenme, stres, vs)…

İyi huylu prostat büyümesi yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak görünse de bazı çevresel ve hayat tarzı faktörleri hastalığın klinik seyrini etkilemektedir. Özellikle obezite ile iyi huylu prostat büyümesi arasında ilişki olduğu son yıllarda gösterilmiştir. Yapılan çalışmalarda artmış vücut ağırlığı, vücut kitle indeksi ve göbek çevresi ile prostat hacmindeki artışın da ilişkili olduğu gösterilmiştir. İyi huylu prostat büyümesi ve obezite ilişkisini araştıran epidemiyolojik bir çalışmada göbek çevresi artmış olanlarda BPH cerrahisi geçirme olasılığının göbek çevresi normal olanlara göre 2.5 kat artmış olduğu gösterilmiştir. Artmış total enerji alımı, kırmızı et, yağ, tahıllar (ekmek vb.), kümes hayvanları , nişasta ile beslenme ve şeker hastalığı iyi huylu prostat büyümesi ve prostat cerrahisi riskini artırırken , sebzeler, meyveler, çoklu doymamış yağ asitleri, linoleik asit ,D vitamini ayrıca egzersiz iyi huylu prostat büyümesi riskini azaltmaktadır.