Küme baş ağrısı (cluster) nedir? Küme baş ağrısı nasıl olur?

Küme baş ağrısı (Cluster headache) nedir?

Klasik küme baş ağrısı genç erkek hastalığı olarak bilinir. Çoğunlukla 20 yaş civarı başlar. Yılın belli döneminde ataklar halinde gelir. Mevsim geçişlerini tercih eden bu dönemler 15-45 gün kadar sürer. Bu dönemde genellikle hemen her gün 30 dakika kadar süren ataklar olur. Genelde her gün aynı saatlerde tekrarlayan 1 atak olurken 8 atağa kadar çıkabilir. Ataklar dönemi bitince uzun aylar sessizlik olur. Küme baş ağrısındaki ağrı için yeryüzündeki en şiddetli ağrı olduğu söylenebilir. Sürekli şakağıma bıçak saplıyorlar, gözüm oyuluyor, demir sokuluyor benzeri tanımlamalar yapılmaktadır. Ağrının şiddeti o kadar fazladır ki hasta başını duvarlara vurur, cinnet geçirebilir, kendini öldürebilir. Bundan dolayı intihar ettiren baş ağrısı “Suicidal headache” olarak da adlandırılmaktadır. Ağrı hızlı başlayıp hızlı biter. Tek taraflı göz çevresi ve şakakta yoğundur. Ağrıyla aynı tarafta göz kızarır, yaşarır, şişer, göz kapağı düşebilir. Ağrının olduğu taraf burun deliği tıkanır. Ağrının olduğu bölge çok hassaslaşır, açık yaraya dokunulmuş ya da çürümüş gibi acıyabilir. Bulantı, kusma nadir görülür. Terleme hemen hepsinde vardır. Çoğunlukla göğüsten yukarısı su dökülmüş gibi terler. Sadece ağrılı yüz yarısı da terleyebilir. Sıcak basması, sıkıntı hissi, çarpıntı, kalpte sıkışma, kan basıncının çok yükselmesi de olabilir. Hasta çok huzursuzdur. Yatamaz, yerinde duramaz, bağırır, ağlar, sürekli dolanır. Pencereyi açarlar, kafalarını dışarıya çıkarırlar. Bazıları ellerinde buz petleri ile başına bastırır. Bazıları ise neredeyse yakacak derecede sıcak suya kafalarını tutar. Küme baş ağrısı çoğunlukla migren ile karıştırılmaktadır. Dönemsel oluşu, günün belli saatlerini seçmesi, kendi içinde bir ritminin olması ile migrenden ayrılabilir.

Küme baş ağrısı nasıl olur?

Küme baş ağrısının nedeni bilinmemekle birlikte Gökmen Yaklaşımı’nda nedeni ve oluşum mekanizması çözülmüştür. Bu yaklaşımla birçok hastada -özellikle kronik, ilaca cevapsız ağır küme baş ağrısı hastalarında bile- tedavi sağlanmıştır. Küme baş ağrısında atak sırasında trigemino-vasküler sistemin tetiklenmesini takip eden damarlarda genişleme olur. Trigeminal sinir yüzün bir yarısının duyusu ve bazı fonksiyonlarını sağlayan sinirdir. Bu sinirin olumsuz uyarılmasıyla etkilediği alanda otonom sinir sistemi çalışması bozulmakta, damarlardaki aşırı genişleme şiddetli ağrıya neden olmaktadır. Ayrıca terleme, kan basıncı yükselmesi, çarpıntı, ishal gibi şikâyetler de otonom sinir sisteminin etkilenmesine bağlı bedende gelişmektedir. Gökmen Yaklaşımı’na göre trigeminal sinirin dış etkenlere açık olduğu yer dişlerdir. Sinir sistemi hassas olan kişide dişten çıkan olumsuz uyarım trigemino-vasküler değişimi başlatır. Küme baş ağrısının nasıl oluştuğunu hastaların yarısından çoğu farkında olmadan tanımlamaktadır. Bu hastalar diş hekimine giderek dişlerinde sorun olduğunu söylemekte, hatta sağlam dişlerini bile hekimi zorlayarak çektirmektedir. Hasta ağrısını trigeminal sinirin sınırları içinde –saçlı deri alın köşesi, göz, şakak, çene- tanımlar. Nadiren bazı hastalarda atak alt çenedeki dişlerden tetiklenir (glossofaringeal sinir de etkilenir) böylece dil kökünde ve boğazda da ağrı olur. Ağrılı bölgedeki kan dolaşımı bozulduğu için doku oksijenasyonu da bozulur. Bundan dolayı ağrı çok şiddetlidir, hastada oksijen açlığı vardır. Bu hastalar pencere açarlar, kendilerini dışarı atarlar. Saf oksijen solunursa atak daha hafif atlatılır. Bu nedenle atak sırasında acil servise başvuranlara oksijen standart tedaviden yüksek (8-12 L/dk.) verilmelidir.