Özel günlerde sarhoş anne/babanızı nasıl idare edeceğinizi şaşırıyor musunuz? "Eşim bu aksam da sonuna kadar içip sızacak" diye mi düşünüyorsunuz? Yakınınızın alkol sorunu canınızı mı sıkıyor? Sevdiğiniz kişi alkol problemi yasarken bununla başa çıkmanın en iyi yolu aslında kendinizi değiştirmektir. “Bu onun sorunu, ben niye değişeyim?” diye düşünebilirsiniz. Unutmayın, hayatta sadece kendinizi değiştirebilirsiniz. Alkolik yakınınıza verdiğiniz tepkileri değiştirerek de onunla olan iletişiminizi değiştirebilirsiniz. Alkoliklerle yasayan kişiler hayatlarında çok zorluk yaşarlar ve bunun acısını derinden hissederler.
Kendinizi suçlamayın: Alkolikler genellikle bu kötü alışkanlıkları için kendileri dışında herkesi ve her şeyi suçlarlar. “Senin yüzünden içiyorum” deseler de inanmayın. Eğer yakınınız alkolikse, sizin söylediklerinize bakmaksızın içmeye devam edecektir. Alkole bağımlıdır ve alkol ile arasına hiç bir şey giremez.
Kişisel algılamayın: Alkolikler zaman zaman bundan sonra hiç içmeyeceklerine dair sözler verirler ama kısa bir zaman sonra alkole geri dönerler. Aile bireyleri genelde verilen sözleri ve yalanları kişisel algılar: “Beni sevseydi yalan söylemezdi” veya “Beni sevseydi içmezdi”. Eğer yakınınız alkole bağımlıysa, beyninin kimyasal yapısı tamamen değişmiştir ve seçim yapma mekanizmaları eskisi gibi çalışmadığı için yaptığı seçimleri kontrol edemeyecek haldedir.
Kontrol etmeye çalışmayın: Alkoliklerin yakınları, yardım edebilmek için her yolu denerler ve sonunda kendilerini başarısız, yalnız ve yenik düşmüş hissederler. Alkolik yakınınız bir kriz yaşarken ona daha çok yardım etmek istersiniz ama aslında bu dönemlerde hiç bir şey yapmamanız, onun kriz yaşamasına “izin vermeniz” gerekir. Buna kısaca “dibe vurmak” diyoruz. Bir alkolik dibe vurduğu zaman, bir problemi olduğunu kabul eder ve yardım ister. Eğer aile ve arkadaşlar dibe vurma/kriz anında panik olup alkoliği kriz anından kurtarmak isterse, alkoliğin yardım isteme kararını geciktirmiş olurlar. Alkoliğin yakını olarak krizi uzaktan izlemek çok zordur. Özellikle alkolik kişi işini kaybederse, yasal sorunlar yaşarsa, ceza alırsa, bu kişinin yakınlarının yapabileceği en iyi şey hiç bir şey yapmamaktır, yoksa bu döngü sonsuza kadar devam eder.
İyileştirmeye çalışmayın: Alkolizm bazen ölümcül olabilecek, ilerleyen bir hastalıktır. Bu kişinin yakını olarak siz bir doktor değilsiniz, doktor olsanız bile aile ve arkadaşlarınızı tedavi etmek sizin sorumluluğunuz değil. Siz sadece profesyonel yardım alması gereken bir alkoliğin yakınısınız. Bu hastalığı iyileştiremezsiniz. Sizin de dışarıdan yardım almanız gerekir. Bir alkoliğin yardım etmeye karar vermeden önce geçmesi gereken bazı asamalar vardır. Yardım isteme aşamasında değilse sizin bütün çabalarınız boşa gider.
Ört bas etmeyin: Alkolikler, bu sorunun kimse tarafından bilinmesini istemezler. Çünkü eğer bilinirse bilen kişiler yardım etmek isterler, yargılarlar veya damgalarlar. Eğer aile bireyleri alkoliklerin sorununu ört bas edip onlar için bahaneler bulursa, alkoliğin alışkanlığını pekiştirmiş olurlar.
Kabul edilemez davranışları kabul etmeyin: Kabul edilemez davranışlar önce ufak ufak başlar ve yakınlar bunları görmezden gelir: “Çok içti ondan böyle yapıyor”. Ama bir sonraki sefer davranış daha kötüye gider ve bir de bakmışsınız kabul edilemez davranışların şiddeti ve sıklığı artmıştır. Bir anda kendinizi şiddet içeren bir ilişkide bulabilirsiniz. Şiddet hiç bir zaman kabul edilemez, bu davranışla yaşamak zorunda değilsiniz. Özellikle çocuklarınızı bu tip kabul edilemez davranışlardan korumanız gerekir.
Geçmişte yaşamayın: Ailede alkolizmle baş etmenin en önemli noktalarından biri, şimdiki zamana odaklanmaktır. Alkolizm, ilerleyen bir hastalıktır, hep aynıkalmaz. Alkolik yardım isteyene kadar da ilerler. Geçmiş seçimleriniz için kendinizi suçlamayın çünkü durum su an çok başka bir noktadadır.
Olanak sağlamayın: Alkolik yakınınıza yardım ettiğinizi düşünerek ona olanak sağlıyor olabilirsiniz. Önemli olan onun, hareketlerinin doğal sonuçlarıyla karşılaşmasına izin vermektir. Olanak sağladığınız surece alkolik hiç bir zaman acı çekmez ve odak noktası alkoliğin üzerinden uzaklaşır. Örneğin, eşiniz evin dışında sokakta sızıp uyuyakalırsa ve siz onu kendiniz içeri taşıyıp yatağa yatırırsanız, odak noktası onun sızması değil, sizin onu içeri taşımanız olur. Yine ayni durumda, onun sabah sokakta uyanmasına, komşuların bakışlarına maruz kalmasına ve herkes içeride mutluca kahvaltı ederken utanç içinde eve gelmesine izin verirseniz odak noktası o olur ve acıyla yüzleşir. Ancak bu acıyla yüzleştikçe yardım istemeye yakınlaşır.
Bir alkolik için, kendisi yardım almaya karar verene kadar yapabilecekleriniz çok kısıtlıdır. Siz sadece yakınınızın sizin hislerinizi ve düşüncelerinizi kontrol etmesini engelleyebilirsiniz. Kendi fiziksel ve ruhsal sağlığınızı korumak için adımlar atabilmeniz çok önemlidir.
Sorularınız için bana ipekaykol@ipekaykol.com ‘dan e-posta ile ulaşabilirsiniz.