Unutamayanların hastalığı: Hipertimezi 'Taş Kağıt Makas' ile gündemde! Yaşadıkları ne varsa beyinlerine kazınıyor
29.02.2024 - 11:46 | Son Güncellenme:
Kanal D'nin yeni dizisi 'Taş Kağıt Makas' ile gündeme gelen hipertimezi yani unutmama sendromu, tıp literatürüne geçmiş en ilginç hastalık arasında yer alıyor. Bu hastalığa sahip olan kişiler, dizide oyuncu Ekin Koç'un hayat verdiği 'Umut' karakteri gibi geçmişine yönelik olayları, deneyimleri normal insanlardan çok daha fazla, hatta hayatının çoğunluğunu kapsayacak derecede hatırlama yeteneği sahip. Dünyada sadece 20 ila 30 kişide görülen hipertimezi hakkındaki pek çok detay ise merak konusu olmuş durumda. "Özel bir tedavisi yok" diyen Uzman Klinik Psikolog Derya Yalçınkaya anlattı.
Unutamama hastalığı yani hipertimezi, dünyada en nadir görülen nöropsikolojik rahatsızlıklardan biridir. Bu rahatsızlık kişilerin hayatına dair her detayı en ince ayrıntısına kadar hatırlamasına yol açıyor. Geçmişte yaşadıkları olaylar, tüm ayrıntılarıyla kalıcılığını koruyor. İşte Kanal D'nin yeni dizisi 'Taş Kağıt Makas' dizisi ile gündeme gelen hipertimezi rahatsızlığı hakkında tüm detaylar.
Beyin hiçbir anıyı unutmuyor
Hipertimezi sendromu kişilerin geçmişte yaşadığı deneyimlerin ayrıntılarını yüzde yüze varan bir doğruluk payıyla hatırlamasına neden olur. Yaşamları boyunca her detay, bir film karesi gibi bu kişilerin aklına kazınıyor. İnsan psikolojisinin ilginç problemlerinden biri olan bu rahatsızlık nöroloji ve psikoloji arasında ortak bir incelemeye dayanıyor. Psikolog Derya Yalçınkaya, hipertimezi sendromu yaşayan kişilerin anılarını bir fotoğraf karesi gibi sakladığını belirtiyor. Hipertimezi hastalığına sadece nörologların değil, aynı zamanda psikologların da baktığını vurguluyor.
Hipertimezi kimlerde görülebilir?
Posta.com.tr'nin haberine göre kelime anlamıyla 'aşırı hatırlama' şeklinde ifade edilen hipertimezi probleminin temel nedenleri bilimsel olarak kesin bir sonuca bağlanmış değil. Hayatınızdaki her olayın en ince detayına kadar hatırlanmasına neden olan bu sendrom genetik, çevre, psikolojik travmalar gibi faktörlerden dolayı tetiklenebiliyor. Birçok kişi ilk duyduğunda bu sendromun 'olumlu' bir kişisel özellik olduğunu düşünse de bu rahatsızlığa sahip olan kişiler genellikle sosyallikten uzaklaşma, psikoloji bozuklukları gibi problemlerle karşı karşıya kalabiliyor.
Hipertimezi genetik bir problem mi?
Hipertimezi sendromu hakkında en merak edilen konulardan biri ise hangi faktörler sonucunda geliştiği oluyor. Psikolog Derya Yalçınkaya konuya bu ifadelerle açıklık getirdi:
"Hipertimezi terimi, bilimsel literatürde spesifik bir tanım veya bozukluk olarak bulunmamaktadır. Dolayısıyla hipertimezi sendromu üzerinde genetik veya çevresel etkenlerle ilgili kesin bilgiler mevcut değil. Eğer bilişsel veya hafıza sorunları yaşanıyorsa, bunun altında yatan nedenler geniş bir yelpazede olabilir. Genetik, çevresel faktörler, yaş, travma, stres gibi birçok etken bu tür sorunları etkileyebilir."
Beyin fonksiyonlarında oluşan farklılıklar çok faktörlü olabilir. Bu nedenle bireylerin durumu birbirinden benzersiz gelişebilir. Ancak çoğu durumda genel sağlık durumu, genetik yatkınlıkları ve çevresel faktörleri beyin fonksiyonlarına etki edebilir.
Asıl nedeni 'korteks yapıdaki farklılıklar' olabilir
Hastalığın temel sebebinin beyin korteks yapısındaki farklılıklar olduğunu düşünenler mevcut. Temporal lobda oluşan orantısızlık nedeniyle hipertimezi rahatsızlığı gelişebiliyor. Beyin içerisinde yer alan kimyasal değişimler ve psikolojik durumlar kişilerin hipertimezi geliştirmesine neden oluyor.
Özel bir tedavi planı bulunmuyor
Uzman Klinik Psikolog Derya Yalçınkaya, hipertimezi sendromunun tedavisiyle ilgili yaptığı açıklamada bu problemin bilimsel veya tıbbi bir tanım olmadığını belirtiyor. Bu nedenle de resmi bir tanısı mevcut değil. Anıları detaylı bir şekilde hatırlama durumu ise bireylerin kişisel deneyimlerine göre farklılıklar barındırıyor. Hipertimezi için özel bir tedavi planı olmadığını aktaran Derya Yalçınkaya, tıbbi literatürde tanımlanmış bir bozukluk olmadığını belirtiyor. Sendromun tespiti ise MRI taramasıyla yapılıyor. Dünya üzerinde kaydedilmiş yaklaşık 30 hipertimezi vakası en hassas ve gizemli rahatsızlıklar arasında yer alıyor. Hipertimezinin zihnin geliştirdiği bir travma tepkisiyle ilişkili olup olmadığı ise henüz bilinmiyor.
Hipertimezi sendromunun farklı hastalıkları beraberinde getirme riski düşünülüyor. Derya Yalçınkaya'nın yanı sıra Prof. Dr. Sedat Özkan da kişilerde bipolar bozukluk ve frontal sendromun araştırılması gerektiğini vurguluyor. Hipertimezi hastalarının diğer psikolojik sıkıntılardan korunması için stresle başa çıkma tekniklerine odaklanmaları, düzenli bir yaşam tarzı benimsemeleri ve profesyonel yardım almaları önemlidir. Bu noktada düzenli bir doktor kontrolü, bireysel sağlık durumu için hayati risk taşır.
Hipertimezi sendromunda kişisel ihtiyaçlar ve bireysel deneyimlerin göz önünde bulundurulması gerektiğini vurgulayan Derya Yalçınkaya, sadece bireysel deneyimlere bağlı olarak değil, aynı zamanda profesyonel rehberlik ve destekle daha etkili sonuçlar alınabileceğini belirterek sözlerini noktalıyor.
TAŞ KAĞIT MAKAS'IN YILDIZI HİPERTİMEZİLİ UMUT
Kanal D'nin yeni yayınlanan 'Taş Kağıt Makas' dizisinde Ekin Koç tarafından hayat verilen Umut karakteri de hipertimezi hastalığının ektilerini taşıyan bir birey olarak karşımıza çıkıyor. Yaşam öyküsü ve muazzam hafızası ile dikkat çeken bu karakterin kişisel gelişimi ve nihai gayesi ise izleyenleri ekrana kilitliyor. Çevresini ve dünyayı olduğundan farklı algılayan, bilinmeyenleri bile hafızası ile aydınlığa kavuşturan Umut'un en büyük arzusu ise babasının masumiyetini ispat etmek. İşte Umut'un dikkat çeken yaşam öyküsü:
"Çocuk yaşta anne ve abisini bir trafik kazasında kaybeden Umut; babası Rıza’yla birlikte, şehrin en büyük gökdelenlerinin arkasındaki dik yokuşa kurulmuş bir gecekondu mahallesinde, yoksul bir hayat sürmektedir. Hipertimezi hastalığına sahip olan Umut’un sıra dışı bir hafıza yeteneği vardır. Yaşadığı her anı en küçük ayrıntılarına kadar hatırlar, çevresindeki dünyayı farklı bir şekilde algılar. Babası bir cinayet soruşturması kapsamında tutuklanınca tüm hayatı değişir. Babasının masum olduğunu ispatlamak ve adaleti sağlamak için bu yeteneğiyle birlikte kazanmaya odaklı, özgüvenli ve güçlü bir avukata dönüşür. Alev’le tanışmalarını ve ilişkilerinin ilerlemesini sağlayan en önemli etken, yine bu hatırlama yeteneği olacaktır."
İzleyici ilk bölümünü soluğunu tutarak izlediği Taş Kağıt Makas'ta Umut'un hikayesinin nasıl devam edeceğini ise büyük bir merakla bekliyor.
