Sürekli güzel ve yakışıklı olma çabası kişilik bozukluğu! ‘Yaşlanma tehdit gibi görüldüğünde kaygı artıyor’
25.04.2024 - 10:55 | Son Güncellenme:
Dış görünüşe önem verme veya dış görünüş ile aşırı uğraşarak vücudunda kusur olarak gördüğü bir şeyi aşırı büyütmenin psikiyatrideki karşılığının ‘Beden Dismorfik Bozukluğu’ olduğunu kaydeden Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Günlük dilde bunu çirkin olma korkusu, çirkinlik korkusu olarak da anlatabiliriz” dedi.
“HASTALIĞA KADAR GİDEN GENİŞ BİR YELPAZESİ VAR”
“Beden Dismorfik Bozukluğu”nun basit bir dış görüntü takıntısından hastalığa kadar giden geniş bir yelpazesi var olduğunu kaydederek, “Günlük dilde bunu çirkin olma korkusu, çirkinlik korkusu olarak da anlatabiliriz. Mesela kilolu olma korkusu vardır. 29 kilo olduğu halde kendini 150 kilo gibi hisseder. Bu kişinin bütün günlük yaşantısı bozulmaya başlar. Tek açtığı konu o dur, tek ilgi alanı o olmuştur. Onunla ilgili internetten araştırır, bir müddet sonra bu hezeyan haline geliyor. Belli bir müddet sonra bedensel hezeyan, somatik hezeyan dediğimiz hezeyana dönüşebiliyor. Basit bir dış görüntü takıntısından bir hastalığa kadar giden geniş bir yelpazesi var. Son yıllarda bunun çok arttığını görüyoruz, özellikle gençlerde fiziksel görünüm çok önemli hale geldi” dedi.
‘GÜZEL OLURSAN DEĞERLİSİN, GÜZEL OLMAZSAN DEĞERSİZSİN’ ALGISI ARTIYOR
Gençlik döneminin doğal özelliği olarak ergenliğe girmeyle birlikte fiziksel görünümün ön plana çıktığını ifade eden Prof. Dr. Tarhan, “O dönemde eğer çocuk ailede ‘güzel olursan değerlisin, güzel olmazsan değersizsin’ gibi bir algıyla büyüyorsa, öyle bir değer yargısı varsa o zaman bu öğrenilen bir davranış haline geliyor. Batı kültüründe bu çok yaygın, bizde de gittikçe artıyor. Bununla ilgili vakalara gençler arasında daha çok rastlamaya başladık. Özellikle bir moda dergisini gören en sağlıklı bir kimse bile kendini çirkin hisseder. O şekilde işleniyor. Onların kullandığı meşhur bir söz var ‘Çirkin kadın yoktur, bakımsız kadın vardır.’ Bu, kültürel propaganda da kullanılarak ciddi bir endüstri oluşmuş” diye anlattı.
“DIŞ GÖRÜNÜŞ TAKINTISI ERKEKLERDE DE CİDDİ ŞEKİLDE GÖRÜLMEYE BAŞLADI”
Dış görünüş takıntısının erkeklerde ciddi şekilde görülmeye başladığını ifade eden Prof. Dr. Tarhan, saç ekme konusunda Türkiye’nin geldiği noktaya da işaret etti. “İnsanların öncelikleri çok değişti. Dış görünüm odaklı, haz odaklı bir dönem geliyor” diyen Prof. Dr. Tarhan, Davos’ta yapılan Dünya Ekonomik Forumu’nda psikolojik sağlamlık konusunun ele alındığını çünkü psikolojik sağlamlığın ekonomiyi de etkilediğini anlattı. İnsanların para harcama ve satın alma davranışının değiştiğine dikkat çeken Prof. Dr. Tarhan, “İnsanlar artık daha kolaycı oluyorlar, zor işlerden kaçıyorlar. Bu tedarik zincirini de olumsuz etkilemiş. Bu ekonomide insanlar zor işlere talip olmuyor. Bunda pandeminin de etkisi var. Tabii herkes etkilenmiyor bundan” dedi.
SÜREKLİ GÜZEL OLMA, YAKIŞIKLI OLMA ÇABASININ KİŞİLİK BOZUKLUKLARINA ETKİSİ…
Sürekli güzel olma, yakışıklı olma çabasının kişilik bozukluklarına etkisi konusunu da değerlendiren Prof. Dr. Tarhan, şunları kaydetti: “Bu çaba kişilik bozuklularının belirtilerinde de vardır. Böyle kişilere ‘narsistik yatırımını fiziksel görünümüne yaptı’ diyoruz. Bir insanın narsistik yatırımdan ne anlıyoruz? Sevgi yatırımı... Sevgi yatırımını bir kimse neye yapıyorsa o noktaya odaklanıyor. En narsist olarak bilinen varlık çocuktur. Sevgisini kendi belli eder, kendisini dünyanın merkezinde zanneder, herkes onun için var zanneder. Büyüdükçe ben ve diğerleri demeye başlıyor ve diğer sevgi nesnelerini öğreniyor. Büyüdükçe ülkesine, vatanına, insanlığa, doğaya, yaratıcıya bütün hepsine sevgi yatırımını yapıyor. Bu kişiden kişiye göre değişiyor.”
“KİŞİ YAŞLANMAYI BİR TEHDİT GİBİ GÖRDÜĞÜ ZAMAN KAYGI ARTIYOR”
Yaşlanmama çabasına da vurgu yapan Prof. Dr. Tarhan, şunları anlattı: “Yaşlanmaktan korkmak bu çağda en yaygın rastlanan bir şey. İnsanın mutlu olabilmesi için kabullenici olması lazım. Yaşlanma karşıtı deniliyordu, şimdi kongrelerde sağlıklı yaşlanma deniyor. Kişi yaşlanmayı bir tehdit gibi gördüğü zaman kaygı artıyor. İnsanlarda yaşlanmayı tehdit olarak görmek, yağmur yağmasını tehdit görmek gibi bir şey. Doğal bir durum. Hayatın istisnasız tek gerçeği; ölüm gerçeği. Bunu kabullenmediğin zaman, yaşlanmayı kabullenmediğin zaman, bu kişiyi kaygıya ve korkuya götürüyor. Korkuyla yaşamak da depresyona aday yapıyor. Kişi kendisini daha çok eğlenceye vererek rahatlatmaya çalışıyor. Ya da yaşam felsefesini yeniden oluşturuyor. Bu da bilgeleşmeye neden oluyor. Yaşlanmaktan biraz korkmak beklenen bir şey.”
“İNSAN YAŞAM STİLİ VE GENETİĞE BAĞLI OLARAK 140 YAŞINA KADAR YAŞAYABİLİYOR”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, yaşlanmaktan tedirgin olmanın normal olduğunu ve yaşlanmayı kabullenmenin önemine vurgu yaparak, “92 yaşındaki hanımefendiye soruyorlar, çok mutlu, sen bu mutluluğu neye borçlusun diyorlar. Ben çalışmayan organlarımı değil çalışan organlarımı düşünüyorum diyor. Aynı bakış açısıyla insan akışı değiştiremiyorsa bakışı değiştirecek… Bu olayda yaşlılık değiştiremeyeceği bir gerçek” dedi. Kişilerin yaşlanmayı kabullenip, sağlıklı yaşlanmayı nasıl yaparıma odaklanmaları önerisinde de bulanan Prof. Dr. Tarhan, “İnsan belli bir yaşa kadar yedikleri ile büyür, belli bir yaştan sonra yemedikleri ile yaşar. Bu nedenle şu an bazı hastalıkların yüzde 60’ı, 70’i yanlış beslenme ve yanlış yaşam stilinden kaynaklanıyor. İnsan yaşam stili ve genetiğe bağlı olarak 140 yaşına kadar yaşayabiliyor” diye konuştu.
