Elektronik sigaranın buharını solumak bile öldürebilir!

Senim TANAY KARAKUŞ

senim.tanay@milliyet.com.tr

Geçen günlerde ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinden elektronik sigara kullanımından kaynaklandığı düşünülen vakaların sayısının bin 1888’e yükseldiği açıklandı. Ülkede 24 eyalette elektronik sigaraların neden olduğu tahmin edilen akciğer hastalığından ölenlerin sayısı ise 34’ten 37’ye çıktı. Çin ise yaşanan bu son gelişmelerden sonra ülke genelinde internetten ve e-ticarette kullanılan mobil aplikasyonlar üzerinden elektronik sigara satışını yasakladı. 

Türkiye de dahil olmak üzere dünya genelinde kullanımı oldukça yaygınlaşan elektronik sigaranın zararlı olmadığı iddia edilse de yol açtığı ‘gizemli hastalık’, onlarca kişinin sağlığını tehdit etmeye devam ediyor. Son olarak Harvard Üniversitesi'nden araştırmacılar, elektronik sigaradan kaynaklanan ancak neden ortaya çıktığı bilinmeyen hastalığı çözmek için bir anket bile hazırladı. Birçok sağlık uzmanının önemle altını çizerek zararları hakkında uyardığı elektronik sigara ile ilgili bilgi kirliliği ise had safhada. Peki biz elektronik sigara hakkında neyi, ne kadar doğru biliyoruz?

Bu gizemli hastalığa ABD Hastalık Kontrol Merkezi tarafından "EVALI" isminin verildiğini belirten Sağlığa Evet Derneği Başkanı ve Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof.Dr. Elif Dağlı, elektronik sigara ile ilgili çok önemli bilgiler paylaştı, hayati uyarılarda bulundu:

Elektronik sigara neden tütün sigaraları ve nargileden daha zararlı? 

E-sigaranın içinde bulunan propilen glikol ve gliserol ısınıp buharlaştığında kanserojen maddeler açığa çıkar. Bu iki maddenin ayrıca iltihap yapıcı etkisi olduğu da tespit edildi. Sadece elektronik sigara çok ani ve hızlı bir harabiyet meydana getiriyor. Tütün sigaraları ise bu harabiyeti daha uzun sürede yapıyor. Ancak birbirinden ayırt etmeksizin tütünün her türlüsü elbette çok zararlı!

Elektronik sigara likitlerinin yapısı nasıl? Bu likitlerin içerisindeki nikotinin yapısı tütün sigaralarından farklı mı? 

E-sigara aroma ve tatlandırıcıları kendi aralarında kimyasal etkileşime girerek farklı kimyasallara dönüşür. Bu aroma ve tatlandırıcılar damarları döşeyen hücrelerde hasara neden olur. Bu aromalar çoğu gıda sanayinde kullanılan kimyasallardır. Sindirim sisteminin işleyebildiği kimyasallar, solunum sistemi tarafından işlenemez ve doku hasarı yapar. 

'Akciğeri koruyan hücrelerin yapısını bozuyor'

Peki "zararsız" olarak pazarlanan bu likitler vücutta nasıl bir etki yaratıyor?

E-sigara buharı, akciğeri koruyan hücrelerinin çalışmasını bozar ve akciğeri her türlü hastalığa açık hale getirir. E-sigara içicilerinde felç riski yüzde 70, kalp krizi riski yüzde 60, koroner arter hastalığı riski yüzde 40 daha yüksektir. 

Elektronik sigaranın buharına maruz kalmak da tütün sigaralarının dumanına maruz kalmak kadar tehlikeli mi?

E-sigara buharının zararsız olduğu iddia edilir. Halbuki bu buharda da nikotin başta olmak üzere zararlı birçok karsinojen madde (kanser yapıcı madde) var. E-sigaranın solunması da hastalık yaratır.

'Çifte doz nikotin alıyorlar'

Elektronik sigara kullanımı, sigarayı bırakmak için bir geçiş evresi olarak görülüyor. Bu doğru mu?

Elektronik sigara (e-sigara), tütün sigarası içimini azaltan ya da bıraktıran bir uygulama değil. Hiçbir ülkede sigara bırakma yöntemi olarak ruhsatlandırılmamıştır. Araştırmalar, e-sigara kullananların yüzde 79'unun tütün sigarası içmeye de devam ettiğini ortaya koyuyor. Sigara içenler e-sigaraya da başlayarak çifte doz nikotin alır.

ABD'de pek çok kişi elektronik sigara kullanımına bağlı olarak gelişen gizemli hastalık yüzünden hayatını kaybetti ve bu sayı artmaya devam ediyor...

ABD Hastalık Kontrol Merkezi bu hastalığa "EVALI" ismini verdi. İngilizce "e-sigara, buhar ürünleri   kullanımı ile oluşan akciğer hasarı"nın baş harflerinden oluşuyor. Uluslararası ICD-10 Hastalık Sınıflandırması'nda da kod verildi. Yani artık resmen bir hastalık olarak tanımlandı.

USB belleğe benziyor, hızla yayılıyor

Elektronik sigara kullanımının özellikle de gençler için yarattığı en önemli tehlikeler neler?

Gençler, sigaradan ısıtılmış tütün ürününe geçmek isteyen satıcının ara ürün projesinde hedef kitlesini oluşturuyor. Ürünlerin içine çok yüksek oranda nikotin konduğu ve aniden solunabildiği için bağımlılık hızlı gelişiyor, bu nedenle tedavisi de oldukça zor oluyor. Şu anda ABD'deki ortaokul ve lise öğrencileri arasında USB belleğe benzeyen bir ürünün kullanımı salgın gibi yayılıyor. Doktorlar ise çaresiz. Ürünün ülkeye sokulmaması ve ruhsatlandırılmaması en doğrusu.

ABD ve Avrupa'da kullanımı hızla yaygınlaşan elektronik sigara Türkiye'de de pek çok şekilde temin edilebiliyor. Bu yasal mı? Önüne nasıl geçilebilir?

Türkiye'de elektronik sigara satışı yasal değil. Ancak internet ve sosyal medya üzerinden özendirici reklamlar ve satışlar yapılmaya devam ediliyor. Bunların hepsi izlenebilir ve önlenebilir etkinlikler, yeter ki konuyla ilgili irade olsun. Ayrıca birçok web site, yasal olmayan bu ürünü fatura ve garanti belgesi ile internet üzerinden satıyor. Motor kurye veya kargo şirketleri ile de istenilen adrese ulaştırıyor. Kısacası yasal olmayan bir ticari faaliyet, yasal sistemler kullanılarak yapılıyor. Oysa bu satışlar Emniyet ve Maliye tarafından durdurulabilir.