Yıllar geçtikçe omurilik kanalı daralıyor...

Spinal stenoz ya da toplumda bilinen adıyla dar kanal hastalığı orta yaş ve üzeri kişilerde sıkça görülmektedir. Yaşlandıkça daralan omurilik kanalı farklı yönlerde daralarak omuriliği boğabilmekte ve bu durum sonucu şiddetli ağrılar ile kendini göstermektedir.

Dar kanal hastalığı, omur kemiklerinin tam ortasında yer alan omur kanalının farklı yönlerde daralmasıyla ortaya çıkan yapısal bir bozukluktur. Omurilik kanalı herhangi bir yönde daralarak omuriliği boğabilir. Omurga kanal darlığı en sık L3-4, L4-5, L2-3 seviyelerinde görülürken L1-2 ve L5-S1 seviyelerinde oldukça nadir görülür. Dar omurga kanalı hastalığı tedavi edilmediği sürece ilerlediğinden dolayı giderek daha fazla seviyede görülebilir. Hastalık doğumsal ya da edinsel olabilir. Doğumsal olan durumlar doğuştan var olan rahatsızlıkları tanımlarken edinsel olan durumlar sonrada meydana gelen hastalıkları tanımlamak için kullanılır.

Yürüme mesafesi ve ayakta kalma süresi belirgin şekilde kısalmış hastalarda fizik tedavi ve diğer cerrahi dışı tedavi metotları genellikle yetersiz kalmaktadır. Ancak deneyimli ellerde usulüne uygun yapılan yeterli bir cerrahi müdahale hastaları rahatlatabilmektedir. Bu nedenle uzman doktor cerrahiye gerek görüyorsa geciktirilmemesinde yarar vardır. Ayrıca operasyon ne kadar erken yapılırsa elde edilen sonuçlar da o kadar yüz güldürücü olmaktadır. Zamanında müdahale edilmezse hastalık giderek ilerlemekte, çünkü seneler geçtikçe omurilik kanalı doğal olarak daha fazla daralmaktadır.

Bel ağrısını hafife almayın! Zira omurga kanal darlığı en çok bel bölgesinde görülür.

Bir kişide bel fıtığı ile birlikte veya tek başına dar kanal varsa, bu insanın hayat kalitesi bazen çok düşmekte; iş, aile ve sosyal yaşantısı adeta altüst olabilmektedir.

İçinden omurilik ve sinirlerin geçtiği omurga kanalı üst üste dizilmiş kemiklerden oluşan, ince, uzun, kıvrımlı bir borudur. Belirli bir çapı olan bu kanalın genişliği azalırsa, daralmış olan kanal, içinden geçmekte olan sinirleri kolayca sıkıştırmaktadır. Neticede bel ve bacaklarda ağrı, uyuşma, huzursuzluk, karıncalanma, yürüme bozukluğu, yürürken bir süre sonra mecburi oturma, yürüme mesafesinin giderek kısalması, sık idrar yapma, idrar ve büyük abdest kontrolünün bozulması, bacaklarda güçsüzlük, cinsel fonksiyonların olumsuz etkilenmesi gibi belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Boyun bölgesindeki dar kanal ise kolları da etkisi altına almaktadır.

Dar kanal hastalığı neden olur?

Dar omurga kanalı hastalığının iki genel nedeni vardır. Doğumsal nedenler kişi annesinden doğarken mevcuttur. Edinsel nedenleri de kendi içinde ikiye ayırmak mümkündür. Edinsel nedenler bir rahatsızlığa bağlı olarak ortaya çıkabileceği gibi yaşlanmaya bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkan dar kanal hastalığı dejeneratif artrite bağlı olarak gelişebilir. Dejeneratif artrit ya da halk arasında bilinen adıyla kireçlenme 60 yaşın üzerindeki çoğu insanda görülmektedir. Bu durum genellikle yaşa bağlı olarak ortaya çıksa da obeziteye bağlı olarak eklemlere binen aşırı yük de dejeneratif artrite neden olabilir. Omurga kanal darlığı artritin iki farklı şekli ile ortaya çıkabilir. Osteoartrit olarak bilinen ve yaşlılığa bağlı ortaya çıkan bu rahatsızlık, kıkırdak dokunun kemikleşmesi ile disklerin daralmasına ve bariz hale gelmesine neden olabilir. Omurga kanal darlığının gençlerde meydana gelmesinin bir nedeni de romatoid artrittir. Genetik yatkınlığın oldukça önemli olduğu bu hastalık iltihaplı romatizma olarak da bilinir ve omurga eklemlerini etkiler. Bu durum dar kanal oluşumunda rol oynar.

Dar kanal hastalığının ortaya çıkmasını sağlayan edinsel durumlar ise omurga bölgesinde sonradan meydana gelen rahatsızlıklar olarak genellenebilir. Omurgada meydana gelen tümörler dar omurilik kanalı için tetikleyici olabilir. Omurga kırığı, bel kayması ya da bu bölgede travma oluşması da dar kanal hastalığı için neden oluşturabilir. Oksipital kemikten başlayarak omur cisimlerinin arka kısımlarına tutunarak uzanan fibröz şerite posterior longitudinal ligament adı verilir. Bu şerit koksikse kadar uzanır. Bu şeritte kalsifikasyon meydana gelmesi sonucunda ligament kalınlaşır ve omurga kanal darlığı meydana gelir. Paget hastalığı da dar kanal hastalığına neden olabilir.

Dar kanal hastalığı belirti göstermeden oluşabilir. Hastalığın ilerlemesi bölgede baskı hissi oluşturmaya yetecek kritik seviyeye geldiğinde dar omurga kanalı ile ilgili belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Omurga kanal darlığı belirginleşince en sık ortaya çıkan sorunlar bel, bacak ağrısı ve nörojenik klodikasyodur. Bu süreçte ağrı ve uyuşma genel olarak kalça ve uyluk bölgesinde hissedilir. Oturmak, öne doğru eğilmek ve uzanmak ağrı ve uyuşukluk hissini azaltmak için faydalı olurken bu hareketlerin tam tersi olan ayakta durma, beli ya da omurgayı geriye doğru eğmek ağrı hissinin artmasını sağlar. Öne eğilme hareketi dar omurga kanalı için genişleme sağlayan bir pozisyon olduğundan hastalar daha iyi hisseder. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde hayat kalitesi giderek düşer, bacaklarda uyuşma hatta felç gözlemlenebilir. İdrar veya dışkı kaçırma, empotans gibi belirtiler görülebilir.

Doç. Dr. Ahmet Yıldızhan

Nöroşirurji Uzmanı

www.ahmetyildizhan.net