Detoks Nedir?
Detoks kelimesi, zehirli maddelerin vücuttan temizlenmesini ifade eder.
Vücudumuz, çeşitli metabolik yollarla detoksifikasyon sağlayabilir. Bu tepkimeler özellikle karaciğer ve böbrekte gerçekleşse de hemen hemen her hücrede dedetoksifikasyon enzimleri bulunur. Böylece her gün vücudumuza alınan zararlı bileşiklerin vücutta birikmesi önlenir.
Detoks Ne Değildir?
Detoks hızlı kilo verme programı, ciddi enerji sınırlaması ya da sıvı beslenme uygulaması değildir. Amerika’da yapılan bir araştırmada detoks uygulayan bireylerin %65’inin amacının kilo verme olduğu belirlenmiştir. Ben bu oranın bizim ülkemizde daha yüksek olduğunu düşünüyorum ne yazık ki. Ancak bu amaçla uygulanan kısa süreli ciddi enerji kısıtlamaları ya da sıvı beslenme programları kişinin su ve kas kaybetmesine neden olmakta, vücutta hormonal ve moleküler olarak stres yaratmaktadır. Bu etkiler nedeniyle detoks bitiminde, bireylerde normal tüketim miktarının arttığı ve hızlı kilo kazanımının olduğu görülmektedir.
Tüm bunlar düşünüldüğünde beslenme ve yaşam şeklimizi en az toksine maruz kalacak şekilde kalıcı olarak değiştirip, hücre ve organlarımızın detoksifikasyon kapasitesini artıracak besinlerden faydalanarak bir hayat sürmemiz gerektiğini çıkarabiliriz. Ancak bunu yapmak günümüz şartlarında oldukça zor olduğundan dönemlik detoks programları ortaya çıkmıştır. Çok şekerli besin tüketen bir kişinin 21 gün şekeri hayatından çıkarması gibi çeşitli programlar geliştirilmiştir.
Detoksu Kimler Uygulamalıdır?
Hücre ve organlarda gerçekleşen detoksifikasyonun bir sınırı vardır. Vücudumuzun kapasitesinin üzerinde zehirli /zararlı madde alımı gerçekleşirse, bu maddeler vücuttan temizlenemeyecek ve devamlı birikecektir. Yani fazla toksine maruz kalanlar detoks etkisi olan besin alımını artırmalı, dönem dönem ek detoks programları uygulamalıdır. Peki kim bunlar?
Maden, sanayi vb. yerlerde çalışanlar,
Sürekli hava kirliliğine maruz kalanlar (büyük şehirde yaşayanlar),
Sigara içenler,
Fazla miktarda alkol tüketenler,
Fazla yağlı ve şekerli besin tüketen yani kötü beslenen insanlar,
Sindirim sisteminde sorun olanlar (özellikle kabızlık),
Şişlik ve ödem problemi yaşayanlar,
Yataktan kalkmakta zorlanan yorgunluk hissi yüksek bireyler,
Yoğun strese maruz kalanlar,
Bazı ilaçları kullananlar
Detoks Programları Nasıl Olmalı?
Daha önce de belirttiğim gibi, yaşam boyu toksinlere daha az maruz kalmaya çalışıp, vücudumuza detoksifikasyon yolunda yardım edecek besinlerin tüketimini artırmak en doğru detoks yoludur. Ancak kısa süreli detoks programlar da zaman zaman (kişiye göre) uygulanabilir. Örneğin oruç detoks etkisi sağlar. Tüm inançlarda ruh ve beden temizliği olarak oruç/açlık bulunmaktadır. (Tabi burada Ramazan ayında yaptığımız gibi çok çeşit içeren sofralar kurulması ve birkaç saat içinde yüksek miktarda besin alımı şeklinde geçirilen oruçtan bahsetmiyoruz.)
Farklı amaçlar için farklı detoks uygulamaları bulunmaktadır. Bu nedenle detoks programları da tıpkı diyetler gibi, diyetisyen tarafından, amaca yönelik ve kişiye özel hazırlanmalıdır.
Herkesin uygulayabileceği türden detoks programları da elbette vardır; ancak popüler kültürde ne yazık ki detoks ve şok diyet kavramı karıştırılmıştır. Bu sebeple detoks adı altında pek çok yanlış bilgi ve uygulama bulunmaktadır.
Detoks Etkisi Gösteren Besinler Nelerdir?
Beslenme planımızın içine katmamız gereken, detoks etkisi gösteren besinlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir: Enginar, soğan, sarımsak, limon, biberiye, buğday çimi, devedikeni, su teresi, yaban mersini, zerdeçal, zencefil, turunçgiller, susam, ananas vb.