Coronavirüs kedilerden insanlara bulaşır mı? Uzmanı açıkladı…

SENİM TANAY KARAKUŞ
senim.tanay@milliyet.com.tr

Çin'de ortaya çıkan coronavirüs (2019-nCoV) ile tüm dünya alarma geçmiş durumda. Uzmanlar bu virüsün insanlara aracı bir hayvan ile geçebileceğini belirtiyor. Virüsün ortaya çıkış noktasıyla ilgili ise sosyal medyada pek çok iddia ortaya atıldı. Bunlar arasında kedilerden de corona virüsü geçebileceği iddiası vardı. Peki, kedilerde ortaya çıkabilen coronavirüs insanlara da bulaşır mı? Veteriner Hekim M. Bahadır Ürse sorularımızı cevapladı.

Coronavirüslerin pek çok alt tipi var. Kedilerde ve köpeklerde bunun hangi türüne rastlanıyor?

Kedi ve köpeklerde coronavirüs enfeksiyonları, coronavirüs ailesinin farklı alt grup virüs türleri tarafından meydana geliyor. Kedilerde özellikle tüm dünyada yaygın olan FIP (feline enfekiyöz peritonit) hastalığının etkeni bir coronavirüs tipi. Aynı şekilde köpeklerde ishal, kusma iştahsızlık şikayetleri ile seyreden canine enteric coronavirüs de yine coronavirüs ailesine bağlı alt grup virüsü.

Bahsettiğimiz iki ayrı türe ait coronavirüs enfeksiyonlarının insanlara bulaşma durumu yoktur. Biri kedilerde biri de köpeklerde enfeksiyonlara neden olur.

Coronavirüs ailesinden olan SARS'ın maymunlar, Himalaya misk kedisi, rakun köpeği, kedi, köpek ve kemirgenler gibi hayvanlardan bulaşabildiği söylenmişti. Aynı iddialar şu anda tüm dünyada panik yaratan 2019-nCoV için de söyleniyor. Evimizdeki ya da sokaktaki herhangi bir kediden bu hastalığın bize bulaşması söz konusu mu? Bu bilgiler ne kadar doğru?

Çin’de yeni ortaya çıkan coronavirüsün daha önce ortaya çıkan MERS ya da SARS virüsleriyle aynı aileye mensup olduğu hali hazırda tespit edilmiş durumda. SARS enfeksiyonlarında bahsi geçen hayvan türlerinin büyük bir kısmı enfeksiyon kaynağı değil, portör olarak taşıyıcı olma durumundaydı. İnsanların her coronavirüsü aynı virüs sanması ve paniklemesi ne yazık ki hep rastladığımız bir durum. Dolayısıyla evimizde ya da bahçemizde beslediğimiz kedilerimizden, sokakta yaşayan kedilerden, anlattığımız coronavirüs tiplerinin insanlara geçmesi mümkün değil.

Bir kedi FCoV'a nasıl yakalanır? Kedileri coronavirüsten korumak ne kadar mümkün?

Kedilerde feline coronavirüs enfeksiyonları oldukça yaygın görülüyor ne yazık ki. Kedilerde bu enfeksiyonun iki versiyonu söz konusu; biri feline enteric coronavirüs biri de feline infectious peritonitis.

İlk tipi kedilerden kedilere kolayca bulaşabiliyor. Özellikle ortak tuvalet kapları, mama kapları, kedi barınakları, enfekte kedilerin dışkıları, duyarlı kedilere de temas ile kolayca bulaşabiliyor. Bu bahsettiğimiz feline enteric coronavirüs ölümcül olmayıp belli belirsiz ishale neden olan hafif enfeksiyonlar halinde seyreder.

Feline infectious peritonitis ise ilk bahsettiğimiz feline enteric virüsün kediye bulaştıktan sonra mutasyona uğraması sonucu oluşan, birçok organ ile sistemi tehdit ederek kedilerde ölüme yol açan varyant bir virüstür.

Ne yazık ki kedilerde her iki tip virüs için de aşı ile koruma şansına sahip değiliz. Kedimizin iyi şartlarda bakılması ve bağışıklık sistemini güçlü tutmak, virüsten korunmak için yapabileceğimiz birkaç şeyden biri.

Son dönemde hem insan hem de hayvan hekimliğinde sıkça kullanılan antiviral ilaçların kedilerde coronavirüs enfeksiyonu için kullanılması yönünde çalışmalar hızlandı. Yakın zaman içinde bu konuda iyi gelişmeler olmasını bekliyoruz.

Coronavirüs insanlara nasıl bulaştı?

Araştırmacılar, 2019-nCoV'daki protein kodlarının, daha çok Çin'de bulunan iki yılan türünün taşıdığı coronavirüstekilerle benzerlik gösterdiğini belirledi. Yılanların, Wuhan'da virüsün ortaya çıktığı düşünülen deniz ürünleri pazarında satılmasının, virüsün en başta yarasalardan yılanlara, onlardan da insanlara bulaşmış olma ihtimalini akıllara getirdiği belirtiliyor. Yüksek ateş, boğaz ağrısı, öksürük, nefes darlığı, solunumda zorluk ve ishal şeklinde belirti veren bu virüs, sonrasında zatürre ve böbrek yetmezliğine neden olup ölüme yol açabiliyor. Bu virüse karşı kullanılabilecek herhangi bir ilaç ya da aşı ise henüz yok.