Çocuklarda böbrek taşı rahatsızlıkları

Çocuk Ürolojisi ve Robotik Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Selçuk SILAY bizleri çocuklarda böbrek taşı rahatsızlıkları hakkında bilgilendirdi.

Çocuklarda idrar yolu ve böbrek taşları dünyada %1-2 oranlarında görülmekte ve bu oran gün geçtikçe artış göstermektedir. Genetik, coğrafi faktörlerin yanı sıra, özellikle çocuklarda da hareketsiz yaşam ve obezitenin artış gösteriyor olması önemli bir etkendir. Çocuklarda böbrek taşı rahatsızlıkları her yaşta görülebilmekle beraber farklı şekillerde hastalarımız başvurabilmektedir. En sık şikayetler, idrarın renginde koyulaşma, kan görülmesi, idrarda yanma, sık idrara gitme, bulantı-kusma, böğür ağrısı ya da karın ağrısıdır. Eğer idrar yollarındaki taş bir tıkanıklığa yol açmışsa çocuklarımız ateşli idrar yolu enfeksiyonları ile tarafımıza başvurabilmektelerdir. Yapılacak olan fizik muayene, idrar tetkiki, ultrasonografi veya bilgisayarlı tomografi gibi tetkiklerle böbrek ve idrar yollarındaki taşlar tespit edilebilir.

ÇOCUKLARDA BÖBREK TAŞI İLAÇLA TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ?

Hastalarımızın çoğunda bu hastalık takip ve ilaç ile tedavi edilebilir. İdrar yollarında ya da böbrekte taş tespit edildikten sonra eğer taşın büyüklüğü 7mm ve altında ise verilecek olan çeşitli ilaçlarla taşın düşürülmesi sağlanabilir ve ağrı gibi semptomların oluşma sıklığı azaltılabilir. Taşların oluşmasına yol açan pek çok neden olabilir. Bunlardan bazıları idrarda sitrat gibi bileşenlerin az olması, idrarla kalsiyum atılımının fazla olması, hiperoksalüri, sistinüri denilen bazı metabolik rahatsızlıklar, genetik bazı hastalıklar, sıvının az tüketilmesi, tuz alımının fazla olması gibi durumlardır. Hastalara yapılacak olan bazı idrar ve kan tetkikleri ile bu nedenler ortaya konabilir ve hastalığa özgü ilaç tedavileri uygulanabilir.

ÇOCUKLARDA AMELİYATSIZ TAŞ KIRMA TEDAVİSİ MÜMKÜN MÜ?

Çocuklarda bazı böbrek ve idrar kanalı taşlarının, hiçbir cerrahi müdahale yapmadan taş kırma işlemi ile tedavisi mümkündür. Taş kırma tedavisi ya da ESWL olarak adlandırdığımız tedavi, ses dalgaları ile taşların kırılmasına olanak sağlayan bir yöntemdir. Özellikle böbreğin üst ve orta kısımlarında 2 santimetreden küçük olan ve sert olmayan taşlarda etkinliği %80’lere varmaktadır. Öte yandan küçük çocuklarda anestezi gereksinimi olması, birkaç seans uygulanması gerekliliği ve bazen de kırılan taşların dökülürken tıkanıklığa yol açabilmesi nedeniyle büyük taşlarda tercih edilmemektedir.

HANGİ DURUMLARDA CERRAHİ TEDAVİ GEREKİR?

Çocuklarda böbrek taşı tespit edildiği zaman taşın yeri ve büyüklüğüne göre cerrahi tedavi uygulanması gereken hastalarımız olmaktadır. Özellikle böbrek içerisinde herhangi bir yerde 2cm’den daha büyük olan taşların ilaç ve taş kırma ile tedavisi mümkün değildir. Bu hastalarımızda kapalı böbrek taşı ameliyatlarıyla %90 üzerinde başarı ile taşların tedavi edilmesi sağlanabilir. Kapalı böbrek taşı ameliyatları perkütan cerrahi ve üreteroskopik cerrahi olarak ikiye ayrılmaktadır. Perkütan yöntemde böğür bölgesinden böbreğe özel bir iğne ile giriş yaparak kameralar ile taş görülür ve lazer yöntemiyle tamamen parçalanıp kum ve toz haline getirilir. Ayrıca büyük olan parçalar aynı yerden alınıp çıkarılabilir. Üreteroskopi denilen yöntemde ise vücuda hiçbir kesi yapmadan tamamen doğal, idrar yollarından ince aletlerle girilerek böbreğe kadar çıkılabilir ve burada taşlar yine lazer yöntemiyle toz haline getirilmektedir. Hangi hastaya hangi yöntemin daha uygun olacağına bir çocuk ürolojisi uzmanının karar vermesi uygun olacaktır. Böbrek taşı cerrahisi sonrasında %10’dan daha az hastada idrarda kanama, idrar yolu enfeksiyonu gibi komplikasyonlar görülebilmekte ancak günümüzde tecrübe ile bu komplikasyonlar en aza indirgenmektedir. Hastalar ameliyat sonrası hastanede en fazla 2 gün yatmaktadır ve sonrasında ise eve taburcu edilebilirler. Büyük bir kısım hasta ise 24 saat içerisinde evlerine dönebilmektedirler.

ÇOCUKLARDA BÖBREK TAŞI TEKRARLAMAMASI İÇİN NELER YAPMAK GEREKİR?

Bir kez taş düşüren bir çocukta 5 yıl içerisinde ortalama yeniden taş oluşturma riski %50’lere kadar varmaktadır. Bunun önüne geçmek için bol sıvı tüketmeli, aşırı tuz kullanımından kaçınılmalı, aşırı protein tüketilmemeli, dengeli beslenmeli ve düzenli aralıklarla doktor kontrolü yapılmalıdır. Öte yandan limonata, portakal suyu gibi sitrat içeriği fazla olan içeceklerin alınması taş oluşum riskini azaltmaktadır. Bu öneriler böbrek taşı hastalığının nedeni ne olursa olsun bütün hastalarda alınması gereken önlemlerdir. Özellikle ailesinde böbrek taşı rahatsızlığı olan kimseler risk altında olduğundan bu konuda daha hassas olmaları gerekir. Öte yandan sebebi belirlenmiş bir taş hastalığı olan yani hipreoksalüri, sistin taşları, kalsiyum taşları gibi değişik hasta gruplarında kişinin özelliğine yönelik tedaviler düzenlenebilmektedir.

ÇOCUK ÜROLOJİSİ UZMANINA BAŞVURUN!

Sonuç olarak çocuklarda idrar yolları ve böbreklerdeki taşlar günümüz teknolojisinin de gelişmesi ve artan tecrübe ile çok büyük oranlarda tedavi edilebilmektedir. Her hastada taş hastalığının nedeni ve özellikleri farklı olacağından en doğru tedaviye ulaşmak için bir Çocuk Ürolojisi Uzmanına başvurmak uygun olacaktır.

Doç. Dr. Selçuk SILAY