Bebek önderliğinde ek gıdaya geçiş nasıl uygulanır?

BLW (Baby Led Weaning), tamamlayıcı beslenme sürecini bebeğin liderliğinde sürdüren yöntemdir. Bebek altı ayını doldurduğunda ona klasik beslenme yöntemindeki gibi püre veya muhallebi vermek yerine bebeğin yetişkinler gibi yiyebilmesi amaçlanır. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Sinem Karaca Atakan, BLW yöntemiyle, beslenmeye başlanan bebeklerde, el-göz koordinasyonunun gelişmesiyle birlikte yiyeceklerin tadını, kokusunu, kıvamını öğrenerek duyusal gelişim de desteklendiğini anlatırken, yöntemin nasıl uygulanacağı hakkında önerilerde bulundu:

6. ay itibariyle bebekler kendilerini besleyebilir

BLW, aslında yeni bir yöntem değildir. Asırlarca bebekler bu şekilde tamamlayıcı gıdaya geçmiştir. Günümüz şartlarında Dünya Sağlık Örgütü, ilk 6 ay bebeklerin sadece anne sütüyle beslenmesini, yeterli anne sütü olmadığında formül mamalarla bu açığın kapatılmasını önerir. Bu şekilde tamamlayıcı beslenmeye 6. ayda geçildiğinde bebekler kendilerini besleyebilecek olgunluğa erişmiş olurlar.

Katı gıdalara direkt geçebilirsiniz

Aslında bebeklerin anne sütünden sonra püre yerine direk katı gıdaya geçmesinde bilimsel olarak bir engel yoktur. Prematüre bebeklerde gelişim, ‘düzeltilmiş yaşına’ göre takip edilir, tamamlayıcı beslenmeye başlamak için de düzeltilmiş yaşı temel almak önerilir. Ancak prematürite nedeniyle gelişimsel bir sorun olma ihtimaline karşın, bebeği izleyen doktorun ek önerileri göz önünde bulundurulmalıdır.

Bebek yemek yerken dik oturmalı

BLW yöntemine başlarken bebeğin destekli ya da desteksiz olarak dik oturabilmesi önemlidir. Bunun yanında gelişimsel, fiziksel veya zihinsel olarak kendi yemeğini yiyebilmesine engel bir durumun olmaması gerekir.

Mevsim sebzelerine öncelik verin

Bu şartlar sağlandığında, ilk olarak mevsim sebzeleri eliyle rahat tutabileceği (yaklaşık 5 cm uzunluğunda parmak şeklinde) büyüklükte hazırlanarak bebeğe sunulur. Öncelikle sebzelerle başlanmasında amaç; bebeğin ilk tattığı yiyecekler meyveler gibi şekerli besinler olduğunda şekerli gıdalara alışıp diğerlerini reddetmesine engel olmaktır.

Bebekler besinleri ellerine almalı

Buharda, fırında ya da tavada pişirme yöntemi kullanılsa da ebek kendine sunulan yiyeceği tutarak, koklayarak, tadına bakarak keşfeder. Bu süreç tamamen bebeğin yiyeceği tanıması ve öğrenmesiyle geçer.

Zorla yemek yedirmeye çalışmayın. Damak tadına saygı duyun

Bir yaşına kadar ana öğünü anne sütü veya formül mamadır. Ek gıda doyumluk değil tadımlıktır. BLW, bebeğin öncülüğünde ilerlemesi gereken bir yöntem olduğu için asla beslemek için zorlanmamalı, tercihlerine saygı duyulmalıdır.

Aynı besinlerle beslenmesine özen gösterin

Bebek, hazır olduğunda ve güvendiğinde aşama kaydedecek ve yiyecektir. İlk denemelerde üst üste aynı gıdanın bebeğe sunularak hem bebeğin tatları öğrenmesi hem de olası alerjik tepkilerin gözlemlenmesi sağlanır. Ailede alerji öyküsü yoksa dikkatli davranarak farklı gıdaların birlikte sunulması da mümkün olabilir.

Bebek beslenmesinde baharat ve salçadan uzak durun

Bebekler ilk tadım günlerinden sonra sofradaki aile bireyleriyle aynı yiyecekleri yemeyi tercih edebilir. Bu dönemde evde yapılan yemeklere baharatları ve salçayı katmadan bebeğe ayırarak, onun da aileyle aynı yemekleri yemesini sağlanabilir.

Bebekler yemekleri nasıl yemeli?

Başlangıçta bebeğin yiyeceği eline alıp hissetmesi, koklaması için eliyle yemesi uygun olacaktır. 9-10 aylık olan bebeğe, uygun kaşık ve çatalı yiyeceklerin yanında sunmak bu alışkanlığı kazanması için faydalıdır. Beraber yemek yediği erişkinleri model alarak öğrenmesi kolaylaşacaktır. Genellikle 12-14 aydan sonra bebekler önce çatal, sonra kaşık kullanacak yeterliliğe ulaşırlar. Bu yöntem sayesinde bebekler, kendi beslenmesinden sorumlu olan, neyi ne kadar yiyeceğine kendi karar veren, yemekle arasında olumlu bir bağ kuran bir birey olurlar.

BLW'de besin nasıl hazırlanılır?

• Bebekler ek gıdaya geçtikleri ilk aylarda genel olarak her şeyi ağızlarına götürürler. Bunu beslenme amaçlı yapmasalar da farklı gıdalar sunarak değerlendirmek faydalı olacaktır.
• BLW’ye özel bir pişirme yöntemi bulunmuyor. Ancak ek gıdaya ilk geçiş aşamasında sunulan gıdalar, bebeklerin avuçlarıyla kavrayabilecekleri boyutta ve damaklarıyla ezebilecekleri yumuşaklıkta hazırlanmalıdır. Bu kıvamı sağlamak için en sağlıklı yöntem buharda pişirmedir. Gıdalar bu şekilde besin değerlerini önemli ölçüde korumuş olur. Ayrıca fırında pişirerek de lezzetli besinler hazırlanabilir.
• Önemli olan, bebeklerin rahatlıkla kavrayıp tutabilecekleri ve yiyebilecekleri sağlıklı gıdalar sunmaktır. Meyveler, kesilerek ve buharda yumuşatılarak verilebildiği gibi, bütün halinde de sunulabilir. Bu bebeğin öğrenme sürecini de destekleyecektir. Öncelikle meyvenin şeklini ve dokusunu öğrenerek başlar, sonrasında görebileceği bir yerde kesilerek tadını da öğrenmesi sağlanabilir.

Sıvı gıdalar nasıl verilmeli?

BLW yönteminde, kaşıkla beslemek uygun olmadığı için sıvı gıdalar küçük, kırılmayacak fincan ya da bardaklarla bebeğe sunulur. İlk denemede; bebek yaklaştığında, bardağa eğim vererek, sıvıyı ağzına doğru yönlendirmesine yardımcı olunur. İstediği kadar içmesi sağlanır, istemediğini gösteren hareketler yaptığında kesilir. İlerleyen günlerde bebeğin bardağı tutup ağzına götürmesine de izin verilmelidir.

Bebeklerin tüketmemesi gereken besinler:

• Erişkinler için hazırlanan yemeklerden salça, tuz, şeker ve baharat katılmadan bir miktar bebek için ayrılabilir. Bu bebek için ayrı yemek yapma zahmetinden kurtaracaktır.
• Bebeklere bir yaşına kadar bal verilmesi uygun değildir. Balın içinde bulunma ihtimali olan Botilinum toksini bebekler için riskli olabilecek, botulinizm adı verilen klinik tabloya yok açabilir.
• Kuruyemişler bütün halinde 4-5 yaşına kadar verilmemelidir. Solunum yoluna kaçma riski nedeniyle ceviz ezilerek yiyeceklere karıştırılabilir. Aynı şekilde bütün olarak solunum yolunu tıkama riski olan üzüm, domates, kiraz gibi besinler de kesilerek verilebilir.
• Paketli hazır gıdalar, şarküteri ürünleri, kremalı pasta ve kekler de sağlıksız oldukları ve besleyici değerleri olmadığı için verilmemelidir.
• İnek sütü, yumurta beyazı, çilek, domates, susam, fıstık gibi besinler ailede alerji hikayesi olduğunda dikkatli sunulmalıdır.