Hollanda Okulları Gezisi 2

Hollanda'da farklı eğitim sistemlerini gözlemlediğim gezi notlarımı paylaşmaya devam ediyorum. Demokratik okul, Waldorf okulu, Uluslararası Montessori Derneği merkezi ile ilgili notları bir önceki yazımda bulabilirsiniz. Bu kez Jena Plan okulu, Pikler yaklaşımı, Dalton okulundan bahsedeceğim.

Jena Plan Okulu

Metod, Jena'da yaşayan Alman Peter Peterson tarafından oluşturulmuş. Öğrenci meclisi olan, çocukların istek ve taleplerini rahatlıkla iletip tartışabildikleri bir sistem. Gönüllü temsilci öğrencilerden oluşan meclis düzenli toplanıyor, "Oyun parkındaki kum masasına daha çok kum istiyoruz" diye, "Geziye gitmek istiyoruz" diye taleplerini okul müdürüyle görüşüyorlar. Gerekirse konuyla alakalı olarak polis, belediye başkanı gibi kişiler de meclise davet edilebiliyor. Çocuğun istek ve ihtiyaçlarını merkeze alan, çocuklarla işbirliği içinde çalışan bir sistem.

Sınıflar karışık yaş gruplarından oluşuyor. 4-6 yaş, 6-9 yaş, 9-12 yaşlar birlikte öğreniyorlar. Böylece sosyal becerilerini geliştiriyorlar, işbirliği, grup çalışması yapıyorlar. Öğretmen otorite değil, rehber görevinde. Çocuğu dünyayla uyumlu, ahlaklı ve istediğinde "Hayır" diyebilecek şekilde destekliyorlar.

Okulda çocuklarla devamlı etkileşim var. "Yıldızları görebilir miyiz?" gibi konular üzerine münazaralar, "Sınıfından memnun musun?", "Ne öğrenmek istersin?", "Neye ihtiyacın var?", "İnsanlara sorun var mı?" sohbetleri, meclis toplantıları,... bol bol konuşuluyor.

Okulda cam kapılarla birbirine açılan sınıflar, geniş cam duvarlar oldukça ferah ve aydınlık hissettiriyor. Kutlamalar da okulda önemli bir yere sahip. Bayramlarda, kendi belirledikleri kitap festivali gibi etkinliklerde okul, aile ve çocuk işbirliğiyle kutlamalar yapıp eğleniyorlar. Böylece ebeveyn, çocuk ve öğretmenlerin birlikte eğlendiği ortamlar da yaratılmış oluyor.

Pikler Yaklaşımı

Emmi Pikler 1902-1984 yıllarında yaşamış bir çocuk doktoru. Çocuklarla bir üniversite hastanesinde başlayan çalışmaları, İkinci Dünya Savaşı mağduru çocuklarla, sonra da savaştan çıkan kimsesiz çocukların bakım yurdunda devam etmiş.

Yaklaşımın uygulandığı hastanenin diğer hastanelere göre daha az ameliyat yapılan, daha az ilaç kullanılan bir hastane olması, çocukların sevgiyle, şefkatle kolayca iyileşmesi, metodun oldukça dikkat çekmesini sağlamış. Bu başarısının ardından zaman içinde metod, hastalığı beklemeden, daha yolun başında, doğumdan itibaren uygulanmaya başlamış.

Çocuğun kendi ritminde gelişimine saygı duyan, o hazır olmadan hiçbir şeyi dayatmayan, sevgi, şefkat dolu bir metod Pikler yaklaşımı. O kadar ki, bebek hazır olmadan yüz üstü döndürülmüyor. Ya da kendi oturmaya başlamadan destekle oturtulmaya, kendi yürümeye başlamadan yürütülmeye çalışılmıyor. Onun yerine rahat hareket edebileceği, uygun oyuncaklarla hazırlanmış ortamda gelişimine fırsat veriliyor.

Çocuğun bakımı ona saygılı, duyarlı, farkındalığı yüksek, sakin, göz teması kuran, çocukla devamlı iletişim kuran aynı kişi tarafından gerçekleştiriliyor. Çocuğun takip edebilmesi için yavaş hareket ediliyor.

Nereye baktığına dikkat edilerek her bir bakışı soru kabul edilip sakince cevaplanıyor. "Evet, tavan beyaz renkte." "O bezi yıkamıştık. Hala ıslak, daha kurumadı." "Seni takip edebilmek için böyle eğildim." "Bana elini verir misin?" "Teşekkürler." gibi konuşmalarla hem sürece katılımı hem de farkındalığı arttırılıyor. İçsel ilgileri ve gelişimi çok değerli olduğu için alkış, aferin gibi bunu engelleyecek uyaranlar verilmiyor.

Tek bir amacı olmayan, istediği gibi kullanabileceği açık uçlu oyuncaklar kullanılıyor. Bu sayede pasif oyuncaklarla oynarken çocuk "aktif" oluyor. Işığı, sesi, düğmesi,... olan oyuncaklar tek bir amaca yönelik olan aktif oyuncaklar. Ama bu kez çocuk "pasif" kalıyor. O yüzden tek bir amaca yönelik olmayan, doğal malzemelerden yapılmış ve çok amaçlı kullanılabilecek pasif oyuncaklar tercih ediliyor.

Bu metodun uygulayıcı eğitimi zaman içinde yayılmış olarak üç yıldan uzun sürüyor. Sebebi, farkındalığını arttırmak ve kişinin kendi iç huzurunu yakalayabilmesi. Çünkü ancak çocuğu anlayabilen, sakin, dingin bir ruh halindeyseniz çocuğa da böyle yaklaşabilirsiniz. Diğer türlü hemen gerginliğinizden etkilenecektir. Kendini affetme, kabul etme, duyu farkındalığı gibi çalışmalarla uygulayıcı önce kendi iç huzuruna erişiyor.

Dalton Okulu

Dalton ismi metodun uygulanmaya başladığı Amerika'nın bir kasabasından geliyor. Beş ana prensibi var bu metodun.

Bağımsızlık: Kendinin ve gelişiminin farkında, kendi hızında öğrenme için bağımsız çalışabilme becerisi.

Beraber çalışma: Klasik eğitim sisteminin aksine çocukların bibirlerinde öğrenmeleri de önemseniyor. Bunun için özel alanlar da hazırlanmış.

Planlayarak çalışma: Kendi çalışmasını planlayarak çocuk iç disiplinini oluşturuyor. Anaokulunda bile çocuklar resimlerle haftanın günleri ve zamanların olduğu çizelgede renkli işaretleyicilerle ne zaman hangi işi yapacaklarını seçiyorlar ve gün içinde ne yapılacağı resimlerle tahtada gösteriliyor. Böylece çocukların ne yapacaklarını bilerek güvende hissetmeleri hedefleniyor.

Çocuk okulda öz disiplin ve planlamayı önce öğretmen desteğiyle öğreniyor. Son sınıflara geldikçe bazı öğrenciler artık tamamen boş çizelgeyi alıp kendi ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda planlar hale gelebiliyor.

Özgürlük ve sorumluluk: Bu ikisi özellikle birbirine bağlı, çünkü seçim sorumluluk getirir. Bunun farkında olarak gereken sorumluluğu almak önemli. Örneğin grup çalışması yapmayı tercih edebilirler, ama diğer arkadaşlarına da saygı duyarak, sessiz bir biçimde.

Beşinci ana prensip ise etkililik (effectiveness).

Anaokulunda bile marangozluk, tamir gibi işlerin de yer aldığı atölyeleri var. Ayrıca okulda laboratuar, ortak çalışma alanları da yer alıyor. Çocukların kendi yaptıkları sandal ve diğer eşyalar da görülmeye değer.

Not: Elbette buradaki birkaç not benim okullardaki kişisel gözlemlerim ve dinlediğim sunumlardan oluşuyor. İlgi duyanlar için bir fikir, bir pencere açmak amacım. Dileğim potansiyelini gerçekleştirebilmiş, huzurlu, mutlu çocuklarımız olsun. Daha güzel bir dünya mümkün.

Sevgilerimle,

Ayşegül Karahan Ertuğrul

Eğitimci, Ebeveyn Danışmanı, Thetahealer®

www.aysegulkarahan.com

Instagram /

Facebook /@aysegulkarahanBilincliAileler