Tüm yollar baharata çıkıyor

Seyhan Akıncı - Pandemiden bu yana, sağlığa fayda sağlayan doğal ürünlere olan talepte dikkate değer bir artış yaşanıyor. Bu, sağlık faydası bilinen baharatlar için de büyüme fırsatları sunuyor. Küresel baharat pazarının büyüklüğü 2024’te 7 milyon dolardan fazla olacak.

Uluslararası araştırma şirketi Cognitive Market Research’ün ‘Baharat ve Baharat Piyasası 2025’ raporunda 2024’ten 2031’e kadar yüzde 7’lik bir büyüme öngörülüyor. Aynı rapor organik baharat kategorisinin, baharat sektörünün en hızlı büyüyen segmenti olduğuna işaret ediyor. İlk çağlardan itibaren Güney Asya’dan Avrupa’ya uzanan baharatın yolculuğu soyluların sofralarına ulaşmasıyla tarihteki zirvesine ulaşmıştı. Fransız Devrimi’nin ardından yaşanan mutfakta sadeleşme hareketinin ardından cazibesini yitiren baharatlar dünyada yaşanan göç hareketleriyle birlikte âdeta yeniden keşfediliyor. Zerdeçal, artan küresel popülaritesiyle öne çıkıyor.

Son yıllardaki artan göç hareketiyle birlikte yeniden yollara düşen baharatların hem sağlık hem de tarihsel yolculuğunu İstanbul Florence Nightingale Hastanesi’nden Beslenme ve Diyet Uzmanı Dr. Dyt. Tuba Kayan Tapan, Milliyet Pazar - Yemek Kültürü yazarı Aylin Öney Tan ve Milliyet yazarı tarih araştırmacısı Hasan Mert Kaya ile konuştuk. 

Dr. Tuba Kayan Tapan: Tam bir şifa kaynağı

Yaygın olarak kullanılan baharatlar arasında; karabiber, kişniş, kimyon, safran, tarçın, zerdeçal, zencefil ve karanfil yer alıyor. Özellikle zerdeçal, zencefil, safran ve tarçın, güçlü antioksidan özellikleriyle dikkat çeker. Solunum yolu enfeksiyonları sırasında karabiber, karanfil, tarçın ve zencefil ile hazırlanan çayların faydalı etkileri gözlemlenebilir.

Karanfil acımsı bir tada sahip olmasına rağmen, ağrı kesici özelliğiyle bilinir ve üst solunum yolu enfeksiyonlarında destekleyici olarak kullanılabilir. Ayrıca biberiye, adaçayı, kekik ve sumak gibi baharatlar da üst solunum yolu enfeksiyonları, öksürük ve balgam problemleri için kullanılabilir.

Karabiber, kırmızı biberde bulunan kapsaisinle benzer şekilde metabolizmayı hızlandırıcı etki gösterir. Zerdeçalın etkili hâle gelmesi için karabiberle birlikte tüketilmesi önerilir. Karabiberin içeriğindeki piperin, antioksidan özellikler gösterir. Ayrıca, karabiberin antibakteriyel etkileri de bulunmaktadır.

Zencefil ve limon çayı bulantı gibi durumlarla, özellikle gebelikte faydalı olabilir. Zencefil ve limonu sıcak suyla demleyerek çay şeklinde tüketmek ise mideyi rahatlatmaya ve bulantıyı gidermeye yardımcı olabilir.

Biberiye ve sumak, sindirim sistemi problemleri nedeniyle oluşan gaz, şişkinlik ve hazımsızlık gibi şikâyetleri hafifletmek için tercih edilen baharatlardan.

Rezene ise çay olarak demlenip yemeklerden sonra içilerek sindirimi rahatlatmaya yardımcı olabilir.

Kimyon kalp sağlığı üzerinde oldukça faydalıdır. Ayrıca, sindirim sisteminde gaz giderici etkisiyle bilinir. Bunun yanı sıra, A,B ve C vitamini açısından da oldukça zengin bir baharattır. Kimyonu çorbalara, bakliyat yemeklerine veya yoğurda ekleyerek sindirimi destekleyebilirsiniz. Ayrıca, kimyon çayı demleyerek mideyi rahatlatıcı etkisinden faydalanabilirsiniz.

Zerdeçal kilo kaybı konusunda ise en etkili baharatlardan biridir. Zerdeçalı sıcak suya, limonu ve karabiberi ekleyerek metabolizmayı hızlandırıcı bir içecek hazırlayabilirsiniz.

Tüketirken bu kurallara uyun

Baharatlara karşı alerjiniz varsa, kullanmaktan kaçının. Ayrıca, son kullanma tarihi geçmiş, topaklanmış veya nemlenmiş baharatları tüketmemeye özen gösterin. Aşırı miktarda baharat kullanımı mide bulantısı, karın ağrısı ve ishal gibi sorunlara yol açabilir. Fazla tüketim sonucunda toksik doza ulaşılması durumunda ise karaciğer enzimleri yükselerek alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu nedenle, baharatları doğru koşullarda saklamak ve günlük tüketimde dengeli kullanmak önemli.