“Daha eşitlikçi bir sektör için çalışıyoruz”

SEYHAN AKINCI- Spotify’ın 2021’de hayata geçirdiği ve dünya genelinde, kadın sanatçıların çalışmalarını güçlendirerek müzikte cinsiyet eşitliğini teşvik etmek için tasarlanan global girişimi EQUAL programı ikinci yılını doldurdu. Bu dönemde yerli kadın sanatçıların dinlenmeleri her zamankinden daha popüler hâle gelirken Türkiye’deki yerel kadın sanatçıların şarkılarının dinlenme oranı 2021’e kıyasla 2022’de yüzde 50’nin üzerinde arttı. Biz de Spotify Güney ve Doğu Avrupa Müzik Direktörü Melanie Parejo ve EQUAL progamının ülkemizdeki temsilcilerinden Göksel, Melike Şahin, Aleyna Tilki ve Sena Şener ile müzikte cinsiyet eşitliği mücadelesini ve EQUAL programını konuştuk.

Melanie Parejo, programın ikinci yılında, geldiği noktayı şu sözlerle değerlendiriyor: “Müzik sektörü eşit bir yapıya sahip değil ve bunu düzeltmek için bilinçli bir şekilde çaba göstermek sektördeki tüm oyuncuların sorumluluğu. Geçirdiğimiz iki yılın ardından EQUAL sanatçılarımız toplamda milyonlarca dinlenme sayısını geride bıraktı ve bu süreçte diğer kadın içerik üreticilerine de ilham oldu. Tüm dünyada bugüne kadar 50’nin üzerinde ülkede yaklaşık 800 kadın sanatçıyı destekledik. Sanatçılar, EQUAL çalma listeleri aracılığıyla 144 milyondan fazla dinleme elde etti ama aynı zamanda Spotify’daki diğer 4.700 çalma listesinde de yer aldı. Bu durum, yetenekli kadın sanatçıların keşfedilmesini sağlayan platformumuzun gücünü ortaya koyuyor.”

EQUAL programı Türkiye’deki kadın sanatçıların dinlenme sayısını artırırken 2021’den 2022’ye kadar Türkiye’deki editoryal çalma listelerine yüzde 50 oranında daha fazla kadın sanatçı eklendi. Haziran 2023 itibarıyla program kapsamında Türkiye’den 25 EQUAL elçisi yer aldı. Melanie Parejo yaşanan pozitif gelişmeleri şu sözlerle anlatıyor: “Örneğin, Türkiye’deki yerli kadın sanatçıların şarkılarının dinlenme oranı 2021 ve 2022 yılları arasında yüzde 50’nin üzerinde artış gösterdi. Türkiye dışındaki dinlenmeleri ise yüzde 30 oranında yükseldi. EQUAL ile kadınların sesini daha da görünür kıldığımız için kesinlikle çok heyecanlıyız. Daha eşitlikçi bir sektör için çalışmalarımız tüm hızıyla devam ediyor.”

Tüm çabalara karşın dünyada ve Türkiye’de kadın müzisyenler zorluklarla karşılaşmaya devam ediyor. Melanie Parejo, “Müzik sektörü hâlâ erkek egemen ve oldukça zorlu sektörlerden biri. Kadın içerik üreticilerin erkeklere kıyasla, ortaya koydukları işlerde saygı görmeleri ve hatta kabul edilmeleri anlamında zorlandıklarını; dahası sanatları yerine fiziksel özellikleri ve dış gürünüşleri konusunda yargılandıklarını ya da kadın düşmanı düşüncelerle yüzleşmek zorunda kaldıklarını ilk ağızdan duyuyoruz. Bu nedenle, kadın içerik üreticilerin platformumuz içinde ve dışında hak ettikleri alana sahip olmaları gerekiyor. Böylece daha fazla insan onları keşfedebilir ve içerikleriyle etkileşim kurabilir.” 

Spotify, EQUAL ile önemli bir adım attı ancak müzik sektöründe daha fazla dayanışma sağlamak için gidilecek daha uzun bir yol var. Bu yolda neler yapılabilir sorusunu Melanie Parejo, “Dayanışma, ister toplumsal cinsiyet ister başka bir şey için olsun, ancak tüm aktörlerin birlikte sorumluluk almasıyla mümkün olabilir. Spotify olarak müzikte EQUAL ile sınırlı olmayan bir dayanışma ruhunu destekliyoruz ve yerel yetenekleri geliştirmek amacıyla yakında Türkiye’de daha fazla program başlatacak olmanın heyecanını yaşıyoruz” sözleriyle yanıtlıyor.

Hayatın her alanında olduğu gibi, müzik sektöründe de kadının emeğinin karşılığını layıkıyla alması ve üretimleri ile takdir kazanması hep daha fazla mücadele gerektiriyor. Bizden hem daha zor bir yol yürümemiz bekleniyor hem de duruşumuz hiç bozulmasın, hiç hata yapmayalım isteniyor. Yine de bu sürekli mücadele hâli kadınların ilerleyen zamanla birlikte daha da güçlenmesini sağlıyor. İşte bu yüzden müzik dünyasında zaman, çoğunlukla kadınların lehine işliyor. Kadınlar gelişiyor, değişime ayak uyduruyor. Koca çınarlar gibi çok güçlü kadın sanatçılarımız var. Ben de bir yandan kendi mücadelemi sürdürürken bir yandan da müzik dünyasının kadınlar için daha eşit bir hâle gelmesi ve sesimizin daha duyulur olması amacı ile yola çıkan bütün çalışmalara destek vermeye devam edeceğim.

Müzik endüstrisiyle sınırlandırılamayacak kadar büyük bir mücadele bu. Kadınlar hayatın her alanında eşitlik için seslerini yükseltiyor. Görünürlük ve eşitlik mücadelemiz bitmeyecek. Yer gök sesimizi duyana dek haykırmaya devam edeceğiz. Spotify’ın EQUAL’la açtığı kapı çok değerli. Playlist’in ilk kapak sanatçısı olmak da unutamayacağım bir anı oldu.

Artık hepimizin insan olduğunu anladığımız, eğilimlerin ve cinsiyetlerin kişiye özel şekillendiğini bildiğimiz bu dünyaya rağmen, ‘kadın’ algısına yapılan ayrımcılık hâlâ ne kadar ilkel olduğumuzun ve geçmişten gelen yanlış öğretilerden toplumun ne kadar kopamadığının kanıtı. Bu ayrımcılık sanat vesilesiyle duyurmaya çalıştığımız sesleri sabote etmeye yeltense ve bedenlerimizi tehlikede hissettirse de artık ayrımcılığın ne kadar ilkel, kötücül bir bakış açısı olduğunu tüm kadınlarımız bilmeli ve diğerlerinin inandığı ayrımcılığa kendileri de inanmayarak kendini korumayı öğrenmiş olmaları en büyük dileğim. Cehaleti, kendimizi korumayı öğrenerek, sınırlar çizerek ve kadın olmaktan gurur duyarak hep beraber bitireceğiz.

Değişkenlere inat kendi özgünlüğünle var olmanın bir mücadele olduğu müzik endüstrisinde, kadın kimliğimizi sahiplenirken ondan da öte; birer yazar, şarkıcı, müzisyen sıfatıyla anılmak eşitlik mücadelesinin ilk adımı. Toplumsal cinsiyet algılarının, görüntümüzden ve üretimimizden beklentilerinden sıyrılarak ortaya koymaya çalıştığımız müziğin ve bu çalışmanın doğalında -zorundalıkla- var olan nötrlenme çabasının öne çıkarılması için atılan her adımı değerli buluyorum. Spotify EQUAL listesinde müzikal kimliğimle yer bulmuş olmak, coğrafi ve diğer kimliksel duvarları yıkmakta eylemsel bir faydam olduğunu hissettirdi.