5 yılda zirveye çıktı! TikTok aleminde neler oluyor?

Başlangıçta tuhaf, absürt bulunmuş, hatta biraz küçümsenmişti fakat zamanla popülerleşti, kendi fenomenlerini yarattı, markaların ve ünlülerin ilgi odağı oldu ve artık dünyanın bir numaralı dijital platformu. İnternet güvenliği şirketi Cloudflare verilerine göre 2021’de TikTok, internet trafiği bakımından arama motoru Google’ı dahi geride bırakarak zirveye oturdu. Kullanıcıların dans içeriklerinden playback şovlarına, yemek tariflerinden makyaj tüyolarına eğlence odaklı kısa videolar paylaşmasını sağlayan Çin merkezli uygulamanın bu hızlı yükselişi, 2022’ye henüz adım attığımız bugünlerde adeta yeni bir dönemin habercisi. Peki 150’yi aşkın ülkede aylık bir milyar kullanıcıya ulaşan, Z kuşağının favorisi TikTok evreninde neler oluyor? Araştırdık.

TikTok’un tohumları 2014’te, bir tür  playback uygulaması olan musical.ly’le atıldı. 2016’da Çinli teknoloji devi ByteDance, Douyin adlı benzer bir uygulama başlattı, hızla büyümesi üzerine 2018’de musical.ly’yi de satın alarak TikTok markasını yarattı ve küresel yükselişi başladı. Öyle ki, uygulamanın farklı gerekçelerle ABD, Pakistan ve Hindistan’da yasaklanması gündeme geldi. TikTok’un Çin versiyonu olan Douyin, kısa süre önce 14 yaş altına 40 dk sınırlaması getirdi.

Nasıl çalışıyor?

Uzmanlar TikTok’un sırrının, müzik kullanımında ve kullanıcıların neyi görmekten hoşlandıklarını diğer birçok uygulamadan çok daha hızlı öğrenen olağanüstü güçlü algoritmasında yattığı görüşünde. Uygulamanın “Sizin İçin” bölümünü besleyen bu kişiselleştirilmiş algoritma, videoların izlenme süresinden beğeni, yorum ve aramalara birçok faktörün değerlendirildiği bir sisteme dayanıyor.

TikTok, Facebook, Instagram gibi rakiplerinden daha kısa sürede, sadece 5 yılda 1 milyar kullanıcı sayısına ulaştı. Uzmanlar, bu hızlı yükselişte salgında eve kapanan insanların eğlence arayışının etkili olduğu görüşünde. Gerçekten de istatistikler TikTok’ta en popüler içerik kategorisinin eğlence olduğunu gösteriyor. Statista’ya göre, Temmuz 2020 itibarıyla, ikinci en popüler kategori dans. Üçüncüsü ise şakalı içerikler.

Yüzde 28’i 18 yaş altı: TikTok 2021 istatistiklerine göre, dünya genelinde kullanıcılarının yüzde 28’i 18 yaş altında. Yüzde 35’i ise 19-29 yaş aralığında. Kısacası, TikTok kullanıcılarının yüzde 63’ünü 1990 sonrası doğumlu, ağırlıklı olarak Z kuşağı oluşturuyor. Kullanıcıların yalnızca yüzde 18’i 30-39 yaş aralığında, yüzde 19’u ise 39 yaş üzeri.

“Neşe” algısı: Nielsen tarafından 8 bini aşkın katılımcıyla yapılan bir çalışmaya göre, kullanıcılar TikTok içeriğinin kendilerine “neşe” getirdiğini söylüyor, TikTok’taki içeriği ise otantik, gerçek, filtresiz ve trend belirleyici olarak nitelendiriyor.

Türkiye’de üçüncü: Mobilin Durumu raporuna göre, 2020’de TikTok, Türkiye’de en çok indirilen mobil uygulama oldu. Kullanıcı başına aylık geçirilen süre bakımından ise 14 saatle Instagram ve Facebook’tan sonra üçüncü sırada yer aldı.

“TikTok’la hayalimi gerçekleştirdim”

TikTok tarafından her yıl düzenlenen “Yılın En İyileri” etkinliğinde bu yıl ikinci kez “En Popüler İçerik Üreticisi” ödülünü alan 21 yaşındaki Yeliz Korkmaz (@semiraminta) nasıl TikTok fenomeni olduğunu şöyle anlatıyor:  “Küçüklüğümde hem dansçı hem de oyuncu olmak istiyordum. Gelecekte bir şekilde yeteneklerimi insanlara gösterip, ilham olabileceğim bir alanda kendimi hayal ediyordum hep. TikTok benim için bu hayali çok erken yaşta gerçekleştirmemi mümkün kılan platform oldu. Tiktok’ta paylaştığım ilk videonun çok izlenmesi belki biraz şanstı. Devamında çok çalışarak, sürekli içerik üreterek bu şansı başarıya çevirmeyi bildim diyebilirim. Başta dublaj, komedi gibi çeşitli içerikler denedim, sonra dans içeriklerimin sevilmesiyle tutkum olan dans kategorisinde içerikler üretmeye odaklandım. Türkçe şarkılarla dans etmem ve videolarımda renkli, ışıklı editler kullanmam beni farklılaştıran, öne çıkaran şey oldu. Şu an ise TikTok’ta 10.1 milyon takipçim var. Farklı dans türleriyle kendimi hep geliştiriyorum, oyunculuk yeteneğimi gösterebileceğim acting temalı yeni içerik türleri deniyorum. Bu seneyi iki ödülle kapattım. Kısa denebilecek bir sürede kat ettiğim bu yoldan çok mutluyum.”

TikTok’un kraliçesi

TikTok’un 1 numaralı yıldızı, Kasım 2020’de 100 milyon TikTok takipçisine ulaşan tek kişi olarak New York Times tarafından “TikTok’un kraliçesi” ilan edilen Charli D’Amelio. Koreografili danslarla viral şarkılara yer veren videolarıyla popüler olan D’Amelio henüz 17 yaşında ve TikTok’ta 130 milyonu aşkın takipçiye sahip.

TikTok Kitchen açılıyor

TikTok’un popülerleşmesinde milyonlarca kez izlenen yemek tarifleri de önemli rol oynuyor. Buna dayanarak mart ayında ABD’de start verilen bir yemek sipariş hizmeti var: “TikTok Kitchen”. Buna göre, ilk etapta ülke çapında açılması planlanan 300 restoranın menüleri, sadece TikTok’ta viral olan yemeklerden oluşacak ve menüler üç ayda bir yeni viral olan yemeklerle değiştirilecek. Uygulama geçtiğimiz ay “sosyal ticaret” özelliğiyle de TikTok üzerinden alışveriş yapmayı mümkün hale getirdi.

Ebeveynler kaygılı

Geçtiğimiz hafta Amazon’un sesli asistanı Alexa’nın 10 yaşındaki bir çocuktan yarı takılı bir fişin ucuna bozuk parayla dokunmasını istediği “kuruş meydan okuma” oyunu tartışma yarattı. Amazon hatayı giderdiğini açıklasa da, yaklaşık bir yıl önce TikTok’ta dolaşıma giren bu tehlikeli meydan okuma oyunu, ebeveynlerin uygulamayla ilgili kaygılarını artıran konulardan biri. TikTok bu nedenle önceki yıl “Aile Güvenliği Modu” özelliğini devreye soktu. İtalya ise 10 yaşındaki bir çocuğun benzer bir meydan okuma oyununda hayatını kaybetmesi üzerine TikTok’a 13 yaş sınırı getirdi.

Hilal Meriç Bor (Influencer Pazarlama Ajansı Boomads Yöneticisi)

Diğer mecralardan nasıl farklılaşıyor? 

TikTok, Instagram’la birlikte hayatımıza entegre olan kusursuzluk güzellik anlayışını ve mükemmelliyetçi içerik üretim algısını yerle bir eden bir bakış açısı olan bir platform. Bu bakımdan kullanıcılara daha özgür bir alan tanıyor diyebiliriz. Video içerik üretiminde efekt, dublaj, klip ya da eğlenceli içerik üretimi konusunda sağladığı teknolojiler ise kullanıcıların diğer platformlara göre çok daha yaratıcı içerik üretmelerine imkan sağlıyor. Durum böyle olunca da tüm dünyada başta Z kuşağı olmak üzere genç jenerasyonun gözdesi haline geldi.

Markalar TikTok içerik üretimi konusunda çok istekli olsa da halen daha çok temkinli ilerliyorlar. TikTok dünyasında var olmak için, o dünyaya özgü ve yaratıcı içerik üretmek şart. TikTok markaların branding odaklı briefleri ve hayalleri ile çok örtüşen bir dünya mı? Orası biraz tartışmaya açık. Çünkü oluşturulan markalı içerikler yaratıcı, ilgi çekici, en önemlisi TikTok dünyasına uygun değil ise markalar için doğru mecra kullanımı olmuyor. Bunun yanı sıra TikTok pazarlama stratejisi oluştururken markaların en çok dikkat ettiği konu “hedef kitle” oluyor. Bu anlamda yapılacak iletişim sonrasında markanın ürünü ya da hizmeti TikTok kullanıcısına hitap ediyor mu sorusunun cevabı da bu temkinli duruşun önemli bir parçasını oluşturuyor. 

Prof. Dr. Gülay Öztürk - İstanbul Ticaret Üniversitesi Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Bölüm Başkanı

“Bağımlılık gücü müzik ve videoda”

2020 yılında başlayan Covid-19 pandemisi sürecinde marka değerini dünyada en çok artıran ikinci marka TikTok olmuştur. İlk sırada Elon Musk’ın sahibi olduğu Tesla’nın yer alması tabiri caizse devler liginde bu dönemde uyanan başka bir deve işaret etmekte. Popüler müzik, eşsiz filtrelerle bütünleşen bu video evreninde en çok Z ve Alfa kuşağı yaşıyor. Burası bu jenerasyonlar için kendini rahat bir şekilde ifade edebildiği, kimsenin kimseyi rahatsız etmediği, gündelik hayatın stresinden uzaklaşıp rahatlamayı sağlayan bir mabed. Bu mabedin bağımlılık yaratan gücü ise en çok istedikleri iki iletişim şeklini kullanabilmeleri: Müzik ve video. Dikkat süresi maksimum 8 saniye olan, dijital yerli ve yüksek eğitimli ve kültürel farkındalığı yüksek Z’leri, kendilerini ekran aracılığı ile ifade eden Alfaları ve onların favori mecrası olan TikTok’u bu nedenle artık markalar görmezden gelemiyor. Çünkü bu videolar aracılığıyla özgürlüğünü hissetmeleri, duygu yoğunluklarını yansıtmaları hatta kimseye hesap vermeden saçmalamaları onlar için eşsiz bir deneyim.

Bu kadar çok gencin ve her yaştan insanın TikTok’a bağımlı olmasının en büyük nedeni olarak ise uygulamanın “Sizin İçin” sayfası veya FYP olarak bilinen içerik keşif akışı gösteriliyor. Bununla birlikte gerek tek başınıza, gerekse arkadaşlarınız ve aile bireyleriyle bir arada aynı alanı paylaşmanız, işin özünde de onlarla bağ kurup, eğlenebilmeniz mümkün. Her şeye anında yanıt arayan, özgürlüğüne düşkün, eleştirilmekten artık sıkılmış, samimiyete önem veren, hızlı geri dönüşleri seven, yenilik müptelası, mobil, müzik ve videoların peşinden gitmeye delicesine gönüllü bir jenerasyonun TikTok’u sevmesi normal değil mi?

Ahmet Erten - Influencer Pazarlama Ajansı Boomads Yöneticisi

“Kreatif kurgu, kolektif üretim ön planda”

TikTok içerikleri her şeyden önce daha kreatif kurguları içinde barındırıyor. Özellikle influencerların içeriklerini gördüğümüzde daha sınırsız, özgür bir içerik üretimi olduğunu görüyoruz. Kullanıcılar bu içeriklere daha çok reaksiyon gösteriyor ve aslında kampanyanın büyümesinde, yayılımında TikTok kullanıcıları büyük katma değer sağlıyor. Özellikle herkesin yapabileceği daha kolay uygulanabilir ‘challenge’ (meydan okuma) akımlarında (örneğin profesyonel bir dansçının yapabileceği türden değil, herkesin uyum sağlayabileceği türden bir dans kurgusu) yoğun katılım görüyoruz. Bu da bireysel bir içerik üretim sürecinden kolektif bir içerik üretim sürecini beraberinde getiriyor. Benzer şekilde TikTok marka iş birlikleri de takımlar halinde ilerliyor. Bir challenge başlatmak, son kullanıcıyı çeşitli aktivasyonlarla projelerin içine çekmek, influencer’ların birbirlerinin içeriğine katma değer sağlayacak kurgular geliştirmesi gibi pek çok yönden diğer mecralardan ayrışıyor.

Türkiye’nin fenomenleri

Türkiye’de en çok takipçili ilk üç TikTok hesabı şöyle: 

1- cznbrk (Burak Özdemir): 54.7 milyon takipçi 

(Yemek videoları)

2- nnursema (Nursema):

18.7 milyon takipçi

(Çizim, resim videoları)

3- cilgindondurmaci (Mehmet Dinç):

16.7 milyon (Dans videoları)