Mehmet Ali Birand'ın belgeselleri neden izlenmeli?

Demirkırat, 12 Mart, 12 Eylül, Özallı Yıllar, 28 Şubat ve daha niceleri. 2013 yılında aniden kaybettiğimiz Mehmet Ali Birand'ın bizlere bıraktığı birbirinden başarılı belgeseller. Peki nedir bu belgesellerin başarısı? Birand mı çok başarılıydı yoksa konular mı çok ilgi çekiciydi? Şimdi gelin hep birlikte konuyu ele alalım.

Belgesel serüvenine ilk olarak 1991'de çektiği Demirkırat ile başlayan Birand ömrüne birçok belgesel sığdırdı. Bizlere özellikle yakın tarihimizi anlatmaya çalışan Birand birçok otoriteye göre Cumhuriyet tarihimizin en başarılı belgesel yapımcısı olarak gösteriliyor. Belgeselleri üniversitelerde derslere konu olmuş hatta tez konularına dahi misafir olmuştur.

Mehmet Ali Birand'ın bu başarısındaki en belirgin özelliği belgesellerdeki tarafsız tutumudur. Yaşanan olayları bizlere aktarırken asla tek taraflı anlatmamış, daima olayın tüm taraflarına yer vermiştir. Özellikle darbe dönemlerine değinirken hem yetkili komutanları hem de dönemin siyasetçilerini konuşmaya ikna edebilmiştir. Hatta bu konuda bir adım daha ileri gitmiş ve o dönemi yaşayan halktan insanları da belgesellerine davet etmiştir. Kısacası orta direkten Çankaya'ya kadar ülkenin tüm kademeleri kendini ifade edebilmiştir Birand'ın belgesellerinde.

Bir diğer önemli özelliği de bu belgesellerin görüntü yönetiminin dönemlerine göre çok başarılı olması. Özellikle Demirkırat belgeselinde son derece kısıtlı bir malzemeden muhteşem bir görsel şov sunmuştur bizlere. Röportajların arka planları, animasyon geçişleri ve jenerikler bu belgesellerin kalitesini en üst seviyelere çıkarmış. Ayrıca her belgeselinin başında seslendirdiği metinler de o belgesele özgünlük katan bir diğer unsur olmuş.

Belgeseller de kullanılan müzikler ise bugün hala birçoğumuzu duyduğunda duygulandırıyor. Burada Fahir Atakoğlu'nun başarısı da çok büyük elbette. Bize belgeseli adeta başlamadan yaşatıyor bu müzikler. Görselliğinin yanına bir de müzikal bir etki katılması belgesellerin başyapıt olmasını sağlıyor.

Sonuç olarak Birand'ın belgeselleri özellikle 18-20 yaş arasında üniversiteye yeni girmiş gençleri yakın tarihimizi öğrenmeye motive etmek için onlara izletilmesi gereken ilk kaynak olmalı diyebiliriz. Henüz yolun başında olan gençlerin önüne tuğla gibi kitapları koymak yerine böyle sıkılmadan seyredebilecekleri belgeselleri izletmek çok daha doğru olacaktır. Tabi bu belgeselleri izlemiş olmak bizleri bir anda yakın dönem türk siyasi tarihi konusunda çok bilgili biri yapmaz. Fakat yüzeysel bir şekilde olsa da kafamızda bir portre oluşacaktır. Nihayetinde şunu net bir şekilde söyleyebiliriz ki bu belgeselleri izleyenler, izledikten sonra yakın tarihe dair siyasi,ekonomik,sosyolojik okumalar yapmak konusunda hevesleniyor.