Marteniçka nedir? Marteniçka'nın hikâyesi neye dayanır?
Tarihi çok eskilere dayanan bir gelenek olan Marteniçka'nın hikayesi baharın gelmesi ile merak edilmeye başlandı. Baharın gelişi geleneksel olarak üretilen marteniçka ile kutlamalar sürüyor. Peki, Marteniçka nedir? Marteniçka’nın anlamı ve hikayesi nedir? Marteniçka nasıl yapılır? Gelin Molatik olalım...
Marteniçka nedir?
Marteniçka, Martipi ya da Martenitsa, Balkan ve Trakya coğrafyasında 1 Mart'tan itibaren Mart ayı boyunca bileklere takılan bilekliklere ve süslemelere verilen isimdir. Eski bir Bulgar geleneği olarak bilinse de Marteniçka, tüm Balkan coğrafyasında bilinen hatta Türkiye'de de Balkan göçmenleri sebebiyle her sene kutlanan bir bahar ritüelidir.
Mart ayının gelişi ile birlikte Marteniçka hikayesi merak ediliyor. Bileklere bağlanan kırmızı ve beyaz yünden yapılan bilekliğin özellikleri arasında satın alınamayacağı, sadece hediye edilebilir oluşu yer alırken bilekliği takan kişilerin dilekte bulunmaları da istenir. Öte yandan baharda çiçek açan ilk ağaç dalına bağlanır ve tutulan dileklerin kabul olunacağına inanılır.
Hikayesi nedir?
Bulgaristan folkloründe Marteniçkaya dair çeşitli efsaneler anlatılır. Bunlardan biri de Baba Marta'dır. Bulgarlart 1 Mart'tan itibaren Baba Marta (Marta Nine) günlerinin başladığına inanırlar. Baba Marta - Marta Nine, günümüze kadar korunmuş en saygın geleneklerden biridir. Bu takılar, meyve ağaçlarına, evlere, ev hayvanlarına da takılırlar. Bu şekilde yeni başlayan tarım yılının da bereketli ve verimli olması için dilekler tutulur.
İlk marteniçkalar, başka takı ve detaylar kullanmadan, sadece kırmızı beyaz ipliklerden yapılırmış ve nazardan korunmak için insanlara ve hayvanlara takılırmış. Bazı bölgelerde bu bükülmüş kırmızı-beyaz sicime altın veya gümüş para bağlanırmış, bu da hastalıklardan korunmak için bir simge olarak kullanılırmış.
Otantik bir sanat niteliğinde olan halkın güzellik ve estetik duygusu daha geç dönemlerde martenitsalarda da kendini gösterir. Önceleri kırmızı-beyaz yünden yapılan martenitsalara, püskül, top, insan gibi değişik şekiller verilir. Martenitsaların gelmiş geçmiş tarihinde en önemli yere sahip olan şekiller ise; "Pijo ve Penda" adıyla bilinen kırmızı ve beyaz ipten yapılmış kuklalardır.
Martenitsalarda kullanılan beyaz renk uzun ömrü, kırmızı renk ise sağlık ve gücü temsil eder.
