İstanbul Sözleşmesi nedir?

İstanbul Sözleşmesi nedir?

‘‘Kadınlara Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadele Hakkındaki Avrupa Konseyi Sözleşmesi’’ 11 Mayıs 2011’de İstanbul’da imzaya açıldığı için ‘İstanbul Sözleşmesi’ ismiyle anılmakta olup 8 Mart 2012'de Resmi Gazete'de yayımlandığı için de iç hukukun bir parçası haline gelmiştir.

Kadına karşı şiddetin, kadınlarla erkekler arasında evvelden gelen eşit olmayan güç ilişkilerinin bir tezahürü olduğu ve bu eşit olmayan güç ilişkilerinin, erkeklerin kadınlara üstünlüğüne, kadınlara karşı ayrımcılık yapmalarına ve kadınların tam anlamıyla ilerlemelerinin engellenmesine yol açtığı kaçınılmaz bir gerçek olduğundan İstanbul Sözleşmesi, kadına karşı şiddetin yapısal özelliğinin toplumsal cinsiyete dayandığını ve kadına karşı şiddetin kadınların erkeklere nazaran daha ast bir konuma zorlandıkları en önemli sosyal mekanizmalardan biri olduğunu ifade ederek “toplumsal cinsiyete dayalı” ayrımcılık ve şiddeti temel almakla birlikte toplumsal cinsiyeti tanımlayan ilk uluslararası belgedir. “Toplumsal Cinsiyet” ise, herhangi bir toplumun, kadınlar ve erkekler için uygun olduğunu düşündüğü sosyal anlamda oluşturulmuş roller, davranışlar, faaliyetler ve özellikler olarak tanımlanabilir.

İstanbul Sözleşmesi kapsamındaki suçlar nelerdir?

İstanbul Sözleşmesi’nde kadına karşı gerçekleştirilen belirli eylemlere yönelik taraf devletlerin cezai ya da hukuki yaptırım uygulanması zorunlu kılınmış olup şiddet olarak nitelendirilen eylemler şu şekilde sayılmıştır:

Ev içi şiddet (fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik),

Taciz amaçlı takip,

Tecavüz dahil cinsel şiddet,

Cinsel taciz, Zorla evlendirme,

Kadınların sünnet edilmesi,

Kürtaja zorlama ve kısırlaştırmaya zorlama.

İstanbul Sözleşmesi bu tip şiddet olaylarından kadını ve aile bireylerini korumayı, kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddeti kovuşturmak ve önlemeyi, şiddet mağduruna ve faile yönelik de destek politikaları oluşturulmasını amaçlamaktadır.

İstanbul Sözleşmesi kadına karşı şiddetin önlenmesi adına hangi hükümleri içeriyor?

İstanbul Sözleşmesi’ne taraf devletlere; Önleyici müdahale ve tedavi programları oluşturma, Özel sektör ve medyanın aktif olarak katılımını sağlama, Eşgüdümlü, toplumsal cinsiyete duyarlı politikalar geliştirmesi, Şiddet eylemleri hakkında istatistiki ve düzenli verinin toplanması, Sığınakların kurulması, Acil yardım hatlarının açılması, Çocuk tanıklar için koruma, Bedensel zarar görenlere tazminat verilmesi ve Namus, din, gelenek, görenek, kültür adına yapılan savunmaların kadına yönelik şiddetin gerekçesi olarak kabul edilmeyeceğine ilişkin aktif uygulama zorunluluğu getirmektedir.

Sözleşmenin taraf devletlerce etkili bir şekilde uygulanmasını sağlamak üzere, Avrupa Konseyi bünyesinde, 10 ila 15 uzmanın yer aldığı “Kadına Yönelik ve Aile İçi Şiddete Karşı Mücadelede Uzmanlar Grubu” (GREVIO) adı altında bir denetim mekanizması oluşturulmuştur. GREVIO Türkiye için ilk değerlendirme raporunu 2019 yılında yayımlamış olup Türkiye’nin şiddet mağduru kadınları koruyamadığı bir hayli yol kat etmesi gerektiğini söylemektedir.