Harika Çocuk Yasası nedir?

Harika Çocuk Yasası nedir?

Harika Çocuklar Yasası, 1948 yılında müzik alanında özel yetenekli çocuklar olan İdil Biret ve Suna Kan’ın yurt dışına devlet bursu ile gönderilip yetiştirilmeleri için özel olarak çıkarılan 5245 sayılı ile bu yasanın daha geniş kapsamlısı olan ve güzel sanatların her alanında özel yetenekli çocukların belirlenip devlet bursuyla yurt dışında eğitim görmelerine olanak veren 1956 tarihli 6660 sayılı yasanın kamuoyunda bilinen adıdır. “İdil Biret Yasası” veya “İdil-Suna Yasası” olarak da bilinir. Hâlen yürürlükte olan ancak işletilmeyen bir yasadır.

Harika Çocuk Yasası tarihçesi

Milli Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel tarafından hazırlanan 5245 sayılı Harika Çocuklar Yasası, 7 Temmuz 1948’de, "İdil Biret ve Suna Kan’ın yabancı memleketlere müzik tahsiline gönderilmesine dair kanun” adıyla çıkarıldı. Yasanın çıkarılmasının en büyük destekçisi devrin cumhurbaşkanı İsmet İnönü idi. Kanunun çıkmasından iki buçuk yıl sonra yedi yaşındaki İdil Biret (piyano) ve 12 yaşındaki Suna Kan (keman), yasadan yararlanarak Paris Konservatuvarı’nda eğitim görmek üzere Fransa’ya gönderildiler. Yasaya göre tüm masrafları 16 yaşına kadar devlet tarafından karşılanan ve anne-babaları da masrafları devlet tarafından karşılanmak üzere kendilerine refakat eden iki yetenekli çocuk, eğitimlerinin ardından dünyadaki saygın müzisyenler arasına katıldılar.

6660 Sayılı Yasa

Yasanın kapsamı 1956 yılında çıkarılan 6660 sayılı yasa ile genişletildi; yeni yasanın adı “Güzel Sanatlarda Fevkalade İstidat Gösteren Çocukların Devlet Tarafından Yetiştirilmesi Hakkında Kanun” oldu. Bu yasaya göre Güzel Sanatlar Müdürlüğü’ne bir dilekçe ile başvuran adaylar, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı 10 kişilik bir komisyon tarafından imtihan edilecekler ve olağanüstü yetenekte oldukları saptanırsa yurt dışına gönderileceklerdi. Ayrıca artık sadece müzik alanında değil, güzel sanatların tüm dallarında yetenekli çocuklar yasadan yararlanacaktı. Müzik alanında başvuracakların 12, güzel sanatlar alanında başvuracakların 14 yaşın altında olması gerekiyordu.1968’den sonra Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı bir komisyon oluşturmadı ve yasa işlemez hale geldi.

Harika Çocuk Yasası’ndan yararlananlar

• Verda Erman
• Gülsin Onay
• Hüseyin Sermet
• İsmail Aşan
• Fuat Kent
• Selman Ada
• Ateş Pars
• İdil Biret

Harika Çocuk Yasası özel statüsü

Yasanın işletilmemesi ve özellikle piyano alanında özel yetenekli öğrenci sayısının artması üzerine Mithat Fenmen ile İlhan Baran’ın geliştirdiği bir model ortaya çıktı. Bu modele göre 1976’da özel yetenekli çocukların Devlet Konservatuvarında yoğun ve hızlı bir müzik eğitimi görmeleri için “özel statü” yönetmeliği çıkartıldı ve bu statüde eğitim görüp konservatuvarın yüksek bölümünü bitiren bazı gençler çeşitli burslarla yurt dışına gönderildi.

Özel statüden ilk yararlananlar Oya Ünler (piyano) ve Burçin Büke (piyano) oldu. 1986-1987’de özel statüden yararlanarak mezun olan Şölen Dikener(viyolonsel), Fazıl Say (piyano), Muhiddin Dürrüoğlu-Demiriz (piyano), Yeşim Alkaya (piyano), Çağlayan Ünal (viyolonsel), Ertan Torgul (keman), Özgür Balkız (keman) ve Çağıl Yücelen (keman) adlı sanatçıların ardından yasa tekrar işlemez hale geldi.

1998’de yedi yaşında olan Emrecan Yavuz (piyano)'un adı, özel statüden yararlanan son “harika çocuk” olarak geçer (Emrecan, devlet himayesine alındığı açıklanmış; yasa uygulanamamıştır). Milli eğitim ve Kültür Bakanlıkları tekrar komisyon oluşturmadığı için yasa tekrar uygulanamadı.