TCMB yıl sonu enflasyon tahminini açıkladı! Karahan'dan 500 TL'lik banknot açıklaması

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, yılın ikinci enflasyon raporunu açıkladı. TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın açıklamaları şu şekilde: “Fiyatlama davranışlarını ve enflasyon beklentilerini yakından takip ediyoruz. Enflasyon hedeflerimizle uyumlu seviyelere gerileyene kadar sıkı para politikası duruşumuzu korumakta kararlıyız.

KÜRESEL GELİŞMELER

Küresel finansal koşullar büyümeyi baskılamaya devam etmektedir. Gerek ihracat ağırlıklı küresel büyüme görünümü gerekse öncü göstergeler küresel iktisadi faaliyette geçtiğimiz rapor dönemine göre hizmetler sektörü kaynaklı sınırlı bir iyileşmeye işaret etmektedir.

Küresel büyüme görünümü, jeopolitik riskler, finansal koşullar emtia üzerinde belirleyici olmaya devam etmektedir. Emtia fiyatlarında genele yayılan artışlar görülmektedir. Endüstriyel emtia fiyatlarında artışlar dikkat çekmektedir. Değerli metal ve petrol fiyatları bir önceki rapor dönemine kıyasla önemli ölçüde yükselmiştir. Enflasyon birçok ekonomide hedeflerin üzerinde kalmıştır.

Gelişmekte olan ekonomilerde manşet enflasyon bazı ülkelerde hedeflere yakın düzeyde gerilerken diğer ülkelerde hedeflerin belirgin şekilde üzerinde kalmıştır.

Gelişmiş ülke merkez bankalarının geçtiğimiz rapor dönemine göre daha geç ve daha yavaş faiz indirimine gideceklerine yönelik beklentiler güçlenmiştir.

Gelişmekte olan ülke merkez bankalarının faiz indiriminde daha temkinli olacaklarını değerlendiriyoruz.

MAKROEKONOMİK GELİŞMELER

2024 yılı ilk çeyreğinde yurt içi talepteki dirençli seyrin sürdüğünü görmekteyiz. Perakende satış ve ticaret satış endeksleri ile kart ile yapılan harcamalar ilk çeyrekte tüketimde ivmelenmeye işaret etmiştir.

‘KARTLA YAPILAN HARCAMALAR ZAYIFLADI’

Nisan ayında kartla yapılan harcamalar reel bazda zayıflarken imalat sanayii firmaların yurt içi sipariş beklentileri çeyrek bazda gerilemeye devam etmiştir.

Mart ayı itibarıyla açıklanmaya başlanan hizmet üretim endeks ilk çeyrekte nispeten yatay seyretmiştir. İlk çeyrekte artış gösteren PMI verileri nisan ayı itibarıyla ikinci çeyrekte ılımlı bir zayıflama işaret etmektedir.

‘DIŞ TİCARET DENGESİ İYİLEŞTİ’

2023 yılının ikinci yarısında reel olarak ihracat artarken ithalat azalmış, dış ticaret dengesi iyileşmiştir.

2024 yılı ikinci yarısında iç talepte zayıflama olacağını cari dengedeki iyleşmenin devam edeceğini öngörüyoruz.

ENFLASYON GELİŞMELERİ HAKKINDA

Tüketici enflasyon 2023 yılı son çeyreğinde ve 2024 yılı ocak ayında tahmin aralığının orta noktasına yakın seyretmişti. Yıllık enflasyon son dönemde yukarı yönlü seyir izlemiştir. Enflasyonun 2024 yılı ilk yarısında artmaya devam ettiğini öngördüğümüzü enflasyon raporunda paylaşmıştık.

Son 3 ayda enflasyonun öngörülerimizden yüksek bir seyir izlediğini görüyoruz. Küresel emtia fiyatları rapor döneminde enerji grubu öncülüğünde yükselmiştir. 3 aylık dönemde gıda fiyatlarında güçlü artışlar gerçekleşmiş, kırmızı et fiyatları bu gelişmede öne çıkmıştır. 12 ve 24 ay sonrası enflasyon beklentileri gerilerken yıl sonu beklentileri enflasyon raporu tahminlerinin üzerinde seyretmiştir.

Kira alt grubu öne çıkmıştır. Enflasyon görünümündeki bozulmayı dikkate alarak politika faizinde ekstra artış yaptığımızı hatırlatmak isterim.

Son dönemde hizmetler grubundaki fiyat artışlarının diğer gruplara kıyasla daha güçlü olduğunu görüyoruz. Hizmet sektörüne ait yayılım endeks tarihsel eğilimin üzerinde seyrederek fiyat artışlarının sektör geneline yayıldığını işaret etmektedir.

Kırmızı et olmak üzere gıda fiyatlarında yüksek artışlar lokanta ve otel fiyatlarını olumsuz etkilemektedir. Hizmet enflasyonu aylık bazda yavaşlamakla birlikte yüksek seyir izlemektedir.

KİRA FİYATLARI HAKKINDA

Türkiye’de hizmet enflasyondaki yüksek seyrin önemli bir bileşeni kiralardır. Konut piyasasındaki gelişmeleri öncü gösterge olarak yakından takip ediyoruz. Depremin yol açtığı arz talep dengesizlikleri konut fiyatlarında yüksek oranda artışa sebep olmuştu. Kiralara gecikmeli olarak yansımaktadır.

Konut fiyatlarının artış eğilimi tüketici enflasyon eğiliminin altında seyretmektedir. TCMB bünyesinde yapılan çalışmalar konut fiyatları değişiminin kira enflasyonunu aynı yönde etkilediğine işaret etmektedir. Konut fiyatlarındaki yavaşlamanın ilerleyen dönemde kira artışını sınırlayabileceğini değerlendiriyoruz.

Enflasyon beklentilerinin tahmin aralığına yakınsaması dezenflasyon açısından kritik önemdedir. Mevcut durumda beklentiler bir önceki enflasyon raporundaki enflasyon tahminimize 3 ay gecikme ile gelineceğine işaret etmektedir.

PARA POLİTİKASI HAKKINDA

2023 yılı Haziran ayında güçlü bir parasal sıkılaştırma sürecini başlattık. Politika faizini yüzde 8.5’ten yüzde 50 düzeyine çıkardık. Makroihtiyati politikaları uygulamaya devam ediyoruz. TL ihtiyaç ve ticari kredi büyümesini yüzde 2’ye düşürdük. Kredi kartı azami faiz oranlarını yükselttik.

Menkul kıymet tesis uygulamasını bugün itibarıyla sonlandırdık. Parasal aktarımın güçlenmesini sağladık. KKM kur farkı ödemelerinin yol açtığı likidite fazlasını sterilize ettik.

KREDİ FAİZİ VE MEVDUATLAR HAKKINDA

Mart ayındaki faiz artışı sonrasında ticari kredi faizi 14 puan, tüketici kredisi faizi 18 puan, mevduat faizi 15 puan artmıştır. Kredi faizlerinin geldiği seviye iç talebin dengelenmesine katkı verecektir. TL mevduat faizlerinin seviyesi sistemde TL mevduat payı artışını desteklemektedir.

Tüketici kredilerinin iç talepteki dengelenmeyi tesis edecek bir hızda seyretmesi kritik önemdedir. Attığımız sıkılaştırıcı adımlarla nisan ayında tüketici kredisi büyümesi zayıflayarak 2023 yılı son çeyrek ortalamasının altında gelmiştir.

‘KKM’NİN PAYI GERİLEDİ’

Bu adımlar sonrasında TL ticari kredi büyümesi gerilerken ,YP kredilerin arttığını gözlemliyoruz. Şubat ve mart aylarında YP mevduata yönelik güçlü talep mart ayında alınan kararlarla hızlı bir şekilde ortadan kalkmıştır. Nisan ayında TL mevduat 539 milyar TL artarken, YP mevduat ve KKM sırası ile 6.2 milyar dolar ve 19 milyar TL azalmıştır. Son 8 ayda TL mevduat payı yüzde 32’den yüzde 44’e yükselirken KKM’nin payı yüzde 26’dan yüzde 14’e gerilmiştir.

‘RİSK PRİMİ YENİDEN 300 BAZ PUANIN ALTINA GERİLEDİ’

Menkul kıymet tesisinin kaldırılması sağlıklı fiyat oluşumunu destekleyecektir. Türkiye’nin risk primindeki iyileşme yılbaşından itibaren yavaşlamıştır. Mart ayı içerisinde aldığımız kararlar ile sıkı para politikası duruşumuz pekiştirilmiş, uyguladığımız politikalar güven artmış ve rezerv görünümü iyileşmiştir. Bu gelişmelerle risk primi yeniden 300 baz puanın altına gerilemiştir.

Mart toplantısında yaptığımı ilave sıkılaştırma rezervlere olumlu yansımıştır. 22 Mart 26 nisan döneminde YP cinsinden mevduat 7 milyar dolar gerilerken TCMB taraflı swap bakiyesi önemli ölçüde azaltılmıştır. Bu dönemde swap hariç net rezerv 16.4 milyar dolar iyileşmiştir.

Swap hariç net rezervlere bugün itibarıyla baktığımız da ise son 2 haftada 18 milyar dolarlık iyileşme görmekteyiz. İlgili dönemde swap hariç net rezervler toplam 34 milyar dolar artmıştır.

ENFLASYON TAHMİNİ AÇIKLANDI

Gıda fiyatlarındaki görünümü göz önünde bulundurarak gıda fiyatları varsayımımızı 1 puan artırdık. Para politikasındaki sıkı duruşun sürdürüleceği esas alınmıştır.

2024 yıl sonu enflasyon tahminin yüzde 38’e çektik. 2025 ve 2026 tahminlerini sırası ile yüzde 14 ve yüzde 9 seviyesinde koruduk. Orta vadede enflasyonun yüzde 5’te istikrar kazanmasını hedefliyoruz.

Olumsuz baz etkisi ile enflasyon mayıs ayında zirveye ulaşacaktır. Geçiş döneminin sonuna gelmiş olacağız. Para politikasındaki kararlı duruşumuz yurt içi talepte dengelenme ve enflasyon beklentilerindeki düzelme vasıtasıyla aylık enflasyon eğilimini düşürecektir. Yılın kalanında dezenflasyon döneminde gireceğiz.

Sıkı parasal duruşun sürdürülmesi ile enflasyonun ana eğilimindeki gerileme 2025 yılında devam edecektir. 2024 yılı tahmin güncellemesinin nedenlerine bakacak olursak yılın ilk çeyreğindeki makroekonomik gelişmelerin belirleyici olduğunu görüyoruz.

‘SIKI PARA POLİTİKASI DURUŞUNU SÜRDÜRECEĞİZ’

Aylık enflasyonun ana eğiliminde belirgin düşüş sağlanana, enflasyon beklentileri öngörülen tahmin aralığına yakınsayana kadar sıkı para politikası duruşunu sürdüreceğiz.

SORU CEVAP:

‘ENFLASYONDA ZİRVE YÜZDE 75-76 CİVARINDA OLACAK’

Zirveyi mayıs ayında göreceğiz. Şu anki hesaplamalarımıza göre baz etkisinin de etkisiyle, 25 metreküpün altındaki kullanımın ücretsiz olması sonlanacak. Bunların etkisiyle diğer fiyat gelişmelerini göz önünde bulundurduğumuzda enflasyonda zirvenin 75-76 civarında olacağını öngörüyoruz. Mayıs ayından itibaren düşmeye başlayacak.

Biz sene sonu itibarıyla ihtiyatlı duruşumuzu koruyarak 36 hedefine ulaşacağımızı düşünüyorduk. Talep daha güçlü gerçekleşti. Enflasyon görünümünde belirgin bozulma öngörülmesi halinde ilave sıkılaşma yapacağımızı söylüyorduk. Mart ayında 500 baz puan faiz artışı yaptık. Bunun talebe önemli ölçüde yansıyacağını düşünüyoruz. Enflasyonda 4 puana yakın bir bozulma söz konusu.

‘KUR HEDEFİMİZ YOK’

Kur şu seviye kalsın şeklinde hareket etmiyoruz. Esas amacımız dezenflasyon. Kur aşağı ya da yukarı yönlü hareket edebilir.

‘KKM 70 MİLYAR DOLARA İNDİ’

KKM ağustos itibarıyla 140 milyar dolardı, şu an 70 milyar dolar civarına indi.

500 VE BİN TL BANKNOT İDDİALARI VAR, BANKNOT ÇALIŞMASI VAR MI?

Tedavüldeki küpür kompozisyonu değişimlerini takip ediyoruz. İhtiyaç görülürse gerekli adımları atacağız.

ASGARİ ÜCRET HAKKINDA

Asgari ücret TCMB uhdesinde bir konu değil. Tavsiye verilmesi de söz konusu değil. Biz enflasyon tahminlerimizi yaparken, birtakım varsayımlarda bulunmak durumundayız. Belirlediğimiz hedefler var. Hizmet enflasyonunda emek yoğun bir sektör olduğumuz için hizmet enflasyonu üzerinde asgari ücretin etkisi söz konusu.

Tek asgari ücret artışı olacağı dillendirildiği için biz bunu varsaydık, bunun iletişimini yaptık. Ücret konusunda şu anda ücretlilerin yüksek enflasyondan dolayı erimesi söz konusu. Bizim birinci yapmamız gereken şey kalıcı şekilde fiyat istikrarını sağlamak. Enflasyonu düşürürsek zaten kalıcı refah artışı olacaktır. Ücretler enflasyonist olmayacak şekilde, sağlıklı bir şekilde artmaya devam edecektir.

KREDİ KARTI FAİZLERİNDE DÜZENLEME YAPILACAK MI?

Kredi kartı konusunda sadece azami faizler bizim düzenleme yetkimiz alanında. Diğer konularda bir şey yapmamız söz konusu değil. Faiz konusunda yakın dönemde bir ayarlama yaptık. Şu ana kadar gelen veriler bunun aslında harcamaların epey makulleştirdiğini söylüyor. İhtiyatlı duruş dedik. Tabi ki yakından takip ediyoruz. Her türlü kredi gelişmelerini yakından takip ediyoruz. Ne gerekiyorsa yaparız. Şu aşamada kredi kartı faizleri konusunda ek önleme ihtiyaç duyulacağını düşünmüyorum."