Merkez Bankası'nın döviz adımını Prof. Dr. Sefer Şener canlı yayında değerlendirdi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), ihracat genelgesi kapsamında TCMB'ye yapılacak döviz satışına ilişkin uygulama talimatı yayımlamıştı. Konuyla ilgili CNN Türk canlı yayınında açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Sefer Şener şu ifadeleri kullandı:

"2021 yılı içerisinde kurda bir oynaklık yaşandı eylül ayından itibaren bu oynaklığın yoğun olduğu görüldü. Aralığın başından itibaren Merkez Bankası piyasaya satış yaptı. 1 aralık 31 aralık arası yaklaşık 7 milyarlık bir satış yapıldı. Merkez Bankası’nın 125 milyar dolar seviyesine çıkan rezervin daha da üst seviyelere çıkarılması öneriliyor. Doğrudan satışlarla birlikte şu anda açıklanan rezervimiz 111 milyar dolar civarında bunun da 30 milyar doları altın olarak tutuluyor. Döviz olan kısmıyla ilgili bundan sonraki süreçte döviz rezervlerini artırma yönüne gidiyor ki sizin bahsettiğiniz ihracat yapanlardan ihracat yaptıklarının bedelinin yüzde 25’inin Merkez Bankası’ndan bozdurulma zorunluluğu oluştu.

"İLERLEYEN AŞAMALARDA İHTİYAÇ KALMAYACAKTIR"

Hangi bankadan bu işlemi yapıyorsanız o işlem üzerinden yapılacak. Merkez Bankası döviz rezervlerini güçlendirmek için böyle bir yola başvuruyor. Ben bunun 6-7 ay için geçerli olacağını düşünüyorum. İlerleyen aşamalarda ihtiyaç kalmayacaktır.

Doğal olarak ihracatçı şunu düşünüyor ben o günkü kurdan çevireceğin için dövize ihtiyacım olduğundan serbest piyasadan almaya ihtiyacım olduğu için aradaki kur farkından olumsuz etkilenmemeye çalışılıyor. Reeskont kredileri ve ihracat kredilerinin artırılması öngörülüyor bu açıkta oradan kapatılacak gibi düşünülüyor. Yıl sonuna kadar uygulamada kalınırsa Merkez Bankası döviz rezervlerinin 40-45 milyar dolar yukarıya geleceğini göreceğiz.
1 Ocak’ta yeni bir kanun çıktı. Vatandaş olacaklar 500 milyon dolarlık bir sermayeyi tutuyorsa bunun getirdiği dövizi Merkez Bankası’nda bozdurmak zorundadır. Buradaki amaç hem ihracatçıya dönük olarak hem yeni vatandaşlık kanunu ile ilgili yapılan kısım Merkez Bankası’nın döviz rezervlerini üst seviyelere çıkarma amaçlı uygulamalar olarak gözüküyor.

Zorunlu karşılık dediğimiz 1000 dolar veya TL olarak yatırdıysanız bunu yabancı para olarak yüzde 20’si karşılık olarak tutuluyor. Vatandaşlık kanunu, zorunlu karşılık oranları, ihracatçıya rezervi bir araya getirdiğinizde amaç rezervleri yüksek seviyeye çıkarmaktır. Kurun stabil olması daha kolay olacaktır.

ALTIN VE DÖVİZ FİYATLARI NE OLUR? 

Fed’in son karar tutanakları açıklandı. Dün ilk defa ABD 10 yıllık tahvil faizleri 1.73 seviyesinin üzerini gördü. Bu doların güçlenmesi demektir. Dolar endeksi de 96’nın üzerine çıktı yeniden. Bu verilen mesajlardan biz şunu anlıyoruz Fed 1’inci çeyreğin sonunda çok hızlı şekilde bu faiz artırımlarını gerçekleştirebilir algısı ortaya çıktı. ABD faizleri artırırsa dolar endeksi daha da yukarı seviyeye gelir. Endeks yukarı gelir derken küresel çapta doların güçlenmesinden bahsediyoruz. Ani olarak artışlardan bahsetmiyoruz. 2021’in başında 89’lu seviyelerdeydi 96’ya çıktı. Yıl bazında yüzde 10’luk bir artış gerçekleşti. Fed beklenildiği gibi faiz artışını öne çekerse bu şuna yol açar dolar 97-98 seviyelerinin üzerini görebilir. Bu gelişen ve gelişmiş ülkeler açısından önemli bir unsurdur. Bu altına nasıl yansır. Altının onsu 1830 dolar seviyelerinden 1780 dolara geriledi. Dolardaki faiz dolayısıyla güçlenme devam ederse biz ons olarak altının geri çekildiğini görmemiz mümkün olabilecektir.

"YÜKSEK ORANDA ARTIŞLARI BEKLEMEMEK LAZIM"

Altının gram fiyatı kurlarla alakalı bir durumdur. Kurlarda stabilizasyon devam ederse beklenildiği gibi ki dünkü toplantıda kurların artık stabilize olduğu görüşünün hakim olduğunu gördük. Böyle bir durum söz konusu olursa yüksek oranda artışları beklememek lazım. Dolar güçlenirken altının ters yönlü hareket etmesi gerekiyor ki dünkü fiyatlamalar tamamıyla onun eseriydi.

ABD’de ve Avrupa’da enflasyonun kısa vadede sorun olmasından çıkmasını beklemiyoruz. Almanya’da 30 yılın en yüksek seviyelerine çıktı baktığınızda durum böyle olunca bir taraftan da diyoruz ki dünyanın tamamında enflasyon 1’inci çeyreğin sonuna kadar hafiflemeyecek. Enflasyonun ana nedeni pandemi dolayısıyla tedarikte ve üretimde sorun var. Küresel olarak üretim kaynaklı enflasyonu yaşıyoruz. ABD ve Avrupa için büyük enflasyon endişeleri ortadayken ABD Merkez Bankası buna göre şekillenirse dolar endeksinin biraz daha üst seviyelere taşınmasını görmemiz mümkün olacaktır.

STOKÇULUK YASASI

Döviz kuru özellikle biliyorsunuz ani artışlar hemen fiyatlara yansıtılıyor. Dolayısıyla fiyatlara yansıyan rakamlar kalıcı oluyor. İşte bunu gidermek için aslında önlemler alınması gerekiyor. Stokçulukla ve karaborsa ile mücadele dediğimiz kısım devreye giriyor. Cumhurbaşkanı da belirtiyor enflasyonda köpük var aslında. Fiyatlara ani yansıtılan kısım enflasyona yol açıyor. 18 seviyelerinde 12 seviyelerine çekildi yüzde 35’lik bir düşüş var ancak fiyatlarda biz yüzde 35’lik düşüşü göremedik. Döviz azaldığında ani olarak fiyatlara yansıtılmıyor.
Finansal İstikrar Komitesi arz kısmıyla ilgili enflasyonla mücadele ediyor. O zaman işte stokçuluk yasası devreye giriyor ki yeni giren kararlarla birlikte 100 bin ile 2 milyon arasında idari yaptırım uygulaması gelecek. Sürecin nasıl yönetildiğini görmek lazım. Çünkü her şeyi de stokçuluk olarak değerlendirmemek lazım.

Halkın fiyatlardan etkilenmemesini sağlayan mekanizmalar var bu kanunla birlikte rahatlama olacağını düşünüyorum aslında.

YAŞLI, ENGELLİ AYLIĞI VE KIDEM TAZMİNATI HAKKINDA

Yıllık yüzde 36’lık enflasyonu görmüş olduk. Dolayısıyla memur maaşlarına yüzde 30’un üzerinde zam gelmiş oldu. Memur katsayıları ortaya çıktığında bundan etkilenecek kesimler var. Muhtar maaşları, yaşlı bakım aylıkları gibi bunların da ücretlerinin artması gerekiyor. Ücretler enflasyondan ziyade enflasyondan artmış olan memur maaşı katsayılarından etkilenen bir yapıya sahiptir. Buradaki oranlar da memur maaş kat sayısı civarında hesaplanıyor ve buradaki rakamların da artığını göreceğiz. Biz muhtar, yaşlı hasta bakımı ve henüz zam ile ilgili sözleşmeli kısma girmeyen kısımlarla ilgili de artış oranlarının belirlenmesini bekliyor piyasa. Orada da yüksek oranlı artışları beklemek lazım. Muhtar maaşlarında da bir iyileşme olacak gördüğümüz kadarıyla."