Mega projelerde neden Yap-İşlet-Devret modeli tercih ediliyor?

Geçtiğimiz günlerde açılışı gerçekleşen Türkiye’nin en büyük orta açıklıklı köprüsü 1915 Çanakkale Köprüsü ve Malkara Çanakkale Otoyolu projesi bölgede ulaşımı büyük ölçüde rahatlatırken, ülke ekonomisine yönelik kazanımlarıyla öne çıkıyor. Son dönemde mega projeler Yap-İşlet-Devret modeliyle yapılıyor. Peki bu model nasıl tercih ediliyor, Geçiş ücretleri neye göre belirleniyor? 

Yap-İşlet-Devre modeliyle ilgili tüm merak edilenleri Ulaştırma Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanı Yunus Emre Ayözen, CNN Türk Muhabiri Gülşen Coşkun’a anlattı. Ayözen konuyla ilgili şu ifadeleri kullandı: 

“Devletin öz kaynaklarını idareli ve verimli bir şekilde kullanmanız gerekiyor ve alternatif finansman kaynaklarını oluşturmanız gerekiyor. Yap-İşlet-Devret modeli de buna alternatif finansman sağlayan bir yöntemdir. 

4 yılda biten devasa bir projeden bahsediyoruz. Ülke kaynaklarıyla yapılsaydı belki 7-8 sene zarfında projeye bu kaynak aktarılabilecekti ve biz bunu 4 sene sonra hizmete alabilecektik. Klasik ihale yönteminde bir yapının yapım bedeli belirlenir ve yaklaşık maliyeti üzerinde ihaleye çıkılır. En düşük yapılabilir ihaleyi veren firma kazanır ve işi yapar. Kamu kaynaklarıyla yapıldığı için bu belli zaman zarfında uzayabilir. 7-8 seneye varan bir durum ortaya çıktığında bunun bize ekonomik maliyeti daha da yüksek olacaktır. 

Bu projelerle devletler hem altyapı açığını gideriyor hem üretime katkı sağlıyor bir taraftan da istihdama katkı sağlıyorlar. Yap-İşlet-Devret modelinde şunu koyuyoruz. 1 milyar 750 milyon köprünün maliyeti, üzerine finansman maliyeti ve işleteceği sürenin bütün maliyetini de yaklaşık maliyetin içine koyuyoruz. 16 yıllık bir maliyet koyuyoruz. 16 yıl harcamayı sen yapacaksın diyoruz ve bunun karşısında sana yıl yıl ödeme yapacağım diyoruz. Bunun adına hak ediş deyin garanti deyin. 

KÖPRÜDEN GEÇMEYENLERDEN PARA ALINIYOR İDDİASI 

Örneğin Avrasya Tüneli, 2017’de hizmete açıldığında 30 bin araçla başlamıştı. Bugün geldiğimizde günlük 60 bin araçları bulduk. Garantisi ne 68 bin. 2023’ten sonra her geçen garantinin üzerine geçen aracın yüzde 30’u devlete yüzde 70’i görevli şirkete gelecek. Böylelikle 2023’ten sonra garanti aşımındaki bütün bedeller, bu zamana kadar 2023’e kadar garanti altındaki bedeli sübvanse edecek ve 150 milyon dolar da devletin kasasına girecek. Geçmeyenlerden alınıyor deniliyor ya aksine biz geçmeyenlerden para almıyoruz. 

GEÇİŞ ÜCRETLERİ HAKKINDA 

Bütün projelerimizde aslında ihale içerisinde şartnamelerde kullanılan garanti eşittir araç geçiş bedelinden bağımsız bir şekilde biz o projeden en fazla araç geçebilecek devletin en fazla para toplayabileceği modeli ortaya koyuyoruz. Optimum ücret, optimum geçiş sayısını tespit ederek ücretini bu şekilde belirliyoruz.”