Köylüler başından ayrılmıyor, nöbet tutuyor: Yabancı gördüğümüzde hemen koşup geliyoruz

"Bu at heykeline dedelerimiz sahip çıktı. Şimdi de biz sahip çıkıyor, koruyoruz. Dedelerimiz çok seviyordu, biz de seviyoruz. Mahallemizin sembolü haline geldi. Herkes mahallemizi bu heykel sayesinde biliyor. Merak eden birçok kişi mahallemizi ziyaret ediyor. Heykel sayesinde mahallemiz turist çekiyor. Çocuklarımız da sahip çıkıyor. Bir proje hazırladık, inşallah daha yüksek ve korunaklı bir yere taşıyacağız."

"NÖBET TUTUYORMUŞ GİBİ KORUYORUZ"

Mahalle sakini Serhat Kumaş da "Heykelin 700 yıllık bir hikayesi var. Asırlardır burada mahallemizin simgesi olarak duruyor. Sahip çıktığımız için yıllardır sağlam duruyor. Okulun bahçesinde olduğu için sürekli gözetimimiz altında. Nöbet tutuyormuş gibi koruyoruz." ifadelerini kullandı.

Heykel sayesinde çocuklarda tarihi eserlere sahip çıkma bilinci oluştuğunu belirten mahalle sakini Bahattin Çelik de "Yıllardır sahip çıkıyoruz. Dedelerimiz, atalarımız bu at heykelini korudu, şimdi de biz koruyoruz. Sahip çıkmaya devam edeceğiz. Bir yabancı gördüğümüzde hemen koşup geliyoruz." diye konuştu. 

"Alışagelen diğer mezar taşlarından daha büyük" Tarihi eseri inceleyen Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Oktay Başak ise bazalt taşından bir at heykeliyle karşı karşıya olduklarını ifade etti.

Heykelin dikkat çekici olduğunu dile getiren Başak, şunları kaydetti: "Akkoyunlular ve Karakoyunlular döneminde sahibi öldükten sonra atların kurban edildiğini biliyoruz. Atın derisi, başı, kuyruk ve ayakları mezarının başına bırakılıyordu. Sonrasında ise bunları bir heykele dönüştürerek mezar taşı olarak kullanmışlar. Buradaki heykel, alışagelen diğer mezar taşlarından boyut olarak daha büyük, yaklaşık 7 ton ağırlığında. Büyük olasılıkla önemli bir kişiye ait. Ayrıntılı incelediğimizde üzerinde at koşumları, eyer ve kılıcın işlenmiş olduğunu net görebiliyoruz. Özellikle Karakoyunlular döneminden kaldığını düşünüyoruz. Yaklaşık 700 yılık bir maziye sahip olduğunu söyleyebiliriz. Büyük olasılıkla önemli bir kişiye ait bir mezar taşı. Bir an önce koruma altına alınması gerekiyor, aksi halde zarar görebilir."

11 KİŞİ MAHKEMELİK OLDUK

Mahallenin eski muhtarı Nihat Deniz, köylerinde bulunan at heykelinin Karakoyunlular dönemine ait olduğunu öğrendiklerini belirterek, "Bu at heykeli yıllardır okulun bahçesinde bulunuyor. Buna siyah at diyoruz. Kürtçe Hespirej (siyah at) diyoruz, bunun için bizim mahalleye Hespirej diyorlar. Köyümüz ismi bu at heykelinden geliyor. 2014 yılından önce Ankara Müze Müdürlüğünden gelen bir kadın, bu atı almaya geldiğini söyledi. Bunu duyan bütün köylü toplanarak at heykelini vermedik. Bunun üzerine ben dahil olmak üzere 11 kişi mahkemelik olduk. Mahkeme sonrası bu at heykelini köy muhtarına zimmet ettiler. O günden beri bu heykel köyün muhtarları zimmetindedir. Eski muhtar olduğum için bu at şu anda benim zimmetimdedir” dedi.

Heykelin tarihi hakkında kesin bir bilgileri olmadığını ama dedelerinden öğrendiklerine göre bu at heykelinin köy kurulduktan beri bulunduğunu ifade eden Deniz, “Bunun gibi bir tane de beyaz at vardı. Onu da Saray ilçesine götürdüler ve oradan da Van Müzesi'ne teslim edildi. Heykel, Ankara'dan gelen görevli kadının dediğine göre Akkoyunlular zamanından kalmış bir heykeldir. Şu anda mahkemeliğiz ve heykelin köyümüzde kalmasını istiyoruz. Kendi çocuğumuz gibi bakıyoruz. Yetkililerden isteğimiz, köyümüzün okul bahçesinde bu heykelin korunmaya alınmasıdır” ifadelerini kullandı.