Google ve haksız rekabet

Türkiye özelinde Rekabet Kurumu, 4054 Sayılı Kanun’un 20. maddesine göre mal ve hizmet piyasalarının serbest ve sağlıklı bir rekabet ortamı içinde teşekkülünün ve gelişmesinin temini ile Kanunun uygulanmasını gözetmek ve Kanunun kendisine verdiği görevleri yerine getirmek üzere kurulmuştur.

Alanında dünya devi olduğu su götürmez bir gerçek olan Google aleyhine dünyanın hemen hemen her yerinden haksız rekabete sebebiyet verdiği gerekçesiyle soruşturmalar başlatılmakta, bu soruşturmalar da çoğu zaman Google aleyhine sonuçlanmaktadır. İşbu makalemizde Google’ın hâkim durumunu kötüye kullanması çerçevesinde gerçekleştirdiği ihlallerden bahsedilecektir.

Rekabet Kurumu’ndan Google’a Hâkim Durumunu Kötüye Kullanmaktan Ceza Türkiye Rekabet Kurulu tarafından kısaca “Google” olarak adlandırdığımız Google Reklamcılık ve Pazarlama Ltd. Şti, Google International LLC, Google LLC, Google Ireland Limited ve Alphabet Inc’ten oluşan ekonomik bütünlüğün, genel arama hizmetleri pazarındaki hâkim durumunu kötüye kullanarak kendi yerel arama ve konaklama fiyatı karşılaştırma hizmetlerini rakiplerini dışlayacak şekilde öne çıkardığı iddiasına yönelik olarak başlatılan soruşturma neticesinde 08.04.2021 tarih, 21-20/248- 105 sayılı kararı ile Google Reklamcılık ve Pazarlama Ltd. Şti, Google International LLC, Google LLC, Google Ireland Limited ve Alphabet Inc’e müteselsilen 296.084.899,49 TL idari para cezası verilmesi yönünde karar tesis edilmiştir.

Rekabet Kurulunca tesis edilen bu karar irdelendiğinde;

Google olarak adlandırılan ekonomik bütünlüğün genel arama hizmetleri pazarında hâkim durumda olduğu, Google’ın kendi yerel arama ve konaklama fiyatı karşılaştırma hizmetlerine genel arama sonuç sayfasında konum ve gösterim olarak rakiplerine kıyasla avantaj sağlayarak ve rakip yerel arama sitelerinin Local Unit’e girişine engel olarak rakiplerin faaliyetlerinin zorlaştırılmasına ve yerel arama hizmetleri ve konaklama fiyatı karşılaştırma hizmeti pazarlarındaki rekabetin bozulmasına yol açmak suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal ettiği tespit edilmiştir. Bu nedenle yaptırım olarak idari para cezası yanında ayrıca söz konusu ihlali sonlandırmak ve pazardaki etkin rekabetin tesis edilmesini temin etmek maksadı ile Google’a, genel arama sonuç sayfasında rakip yerel arama hizmetleri ve rakip konaklama fiyatı karşılaştırma hizmetlerine, kendi ilgili hizmetlerinden dezavantajlı olmayacakları koşulları sağlamasına ve ilk uyum tedbirinin uygulanmaya başlamasından itibaren beş yıllık süre boyunca ve yılda bir periyodik olarak Kurum’a rapor sunmasına karar verilmiştir.

Karara gerekçe gösterilen madde hükmü incelendiğinde, ülkemiz hukukunda bir veya birden fazla teşebbüsün ülkenin bütününde ya da bir bölümünde bir mal veya hizmet piyasasındaki hâkim durumunu tek başına yahut başkaları ile yapacağı anlaşmalar ya da birlikte davranışlar ile kötüye kullanmasının hukuka aykırı ve yasak olduğunun açıkça hükme bağlandığı görülmektedir.

AB Rekabet: Google hâkim durumu kötüye kullandı

Avrupa Komisyonu “Shopping” isimli kararında, Google’ın bir arama motoru olarak kendisine ait başka bir ürün olan alışveriş karşılaştırma hizmetine yasadışı avantaj sağlamak suretiyle hâkim durumunu kötüye kullandığını tespit etmiş ve 2.42 milyar euro para cezasına hükmedilmiştir. AB Rekabet politikasından sorumlu komisyoner Margrethe Vestager, işbu kararla ilgili olarak da Google’ın bir arama motoru olarak pazardaki hâkim durumunu kötüye kullandığı, rakiplerini aşağıya ittiği, diğer şirketlerin adil bir rekabet etmelerinin önüne geçtiği, Avrupalı tüketicilerin özgün olan hizmet tercihinde bulunmalarını engellediğini Belirtmiştir. Tripadvisor, Expedia, HomeToGo başta olmak üzere, 30’dan fazla teşebbüsün başvurusu üzerine Avrupa Komisyonu; Google’ın tatil kiralama arama hizmetini hâkimiyetini kötüye kullandığı belirtilmiştir.

Fransa Rekabet Kurumu: Google’a iki dosyadan 370 milyon euro ceza.

Fransa Rekabet otoritesi The Gibmedia Company tarafından gerçekleştirilen şikâyette, Google Ads hesabının herhangi bir bilgilendirme yapılmadan askıya alındığı, Google tarafından izlenen yöntemin objektif ve şeffaf olmadığı, ayrımcı politikalar izlendiği ortaya konulmuş ve neticeten Google aleyhine 150 milyon euro para cezasına hükmedilmiştir.

Yine benzer şekilde ABD merkezli News Corp. Ile Fransız Le Figaro ve Belçikalı Rossel medya şirketlerinin şikâyeti üzerine, Fransa Rekabet otoritesi tarafından Google’a reklam ağında rekabete aykırı davranmaktan 220 milyon euro para cezası verilmişti.

İtalya Rekabet Kurumu, Google’a haksız rekabetten 102 milyon euro ceza kesti.

İtalya Rekabet otoritesi tarafından da Google aleyhine, Google’ın elektrikli araçların şarj noktalarını gösteren “JuicePass” isimli uygulamayı sınırlandırdığı ve bunun haksız rekabet yarattığı gerekçesiyle 102 milyon euro para cezasına hükmedilmiştir.

Özellikle Google ve benzeri “dünya devi” olarak adlandırabileceğimiz global teşebbüslerin büyük hacimlerinden kaynaklanan maddi güç ve global düzeyde edindikleri entelektüel birikimleri, bu hacme yakınlaşamamış diğer global veya yerel teknoloji teşebbüslerini yıkıcı ve haksız bir rekabet altında bırakmaktadır. Devletler, haksız rekabete maruz kalan teşebbüsü koruyan doğru bir hukuksal altyapının bulunması ile birlikte bu duruma müdahale etmekte ve sağlıklı bir rekabet ortamı yaratma gayesi gütmektedirler.

İlgili teşebbüse yüksek miktarlarda para cezalarına hükmediliyor olsa dahi söz konusu para cezaları ne yazık ki “dünya devleri’’nin davranışlarını tekrarlamasına engel teşkil etmemektedir. Nitekim güncel döneme baktığımızda Türkiye Rekabet Kurulu’nun 02.02.2023 tarihinde Google’ın genel arama hizmetleri pazarındaki hâkim durumunu kötüye kullandığına dair bulguları ciddi ve yeterli bularak yeni bir soruşturma daha başlatmış olduğu görülmektedir. Bu durumun da cezai yaptırımlar yanında pazardaki etkin rekabetin tesis edilmesini temin etmek maksadı ile önleyici tedbirler alınması suretiyle giderilmesi hedeflenmektedir.