İşte kadın gücü: ‘Önce kız çocukları güçlendirmeliyiz’

Aysel Aydın / Hayat Kimya Strateji ve Pazarlamadan Sor. Başkan Yrd

Türkiye’de tepe yönetici kadınların oranı istenen düzeyde mi?

Yeni normalle birlikte pazarlamanın rolü her zamankinden fazla önem kazandı. Öncelikleri iyi belirleyip cesur adımlar atıp çevik olabilmek önemli. Kadın yöneticilerin de bu anlamda yapıları gereği yüksek öngörü sahibi olduğunu düşünüyorum. Yapılan araştırmalar yıllara göre bir artış olduğunu gösterse de ülkemizde halen kadın liderlerin yönetim rollerinde istenilen seviyelerde olmadığını görüyoruz. Bununla birlikte kadın CMO’ların sayısı kayda değer şekilde artıyor.

Kadınların iş hayatında yükselmesinin önündeki başlıca engeller neler?

Kadının iş gücüne katılımı, toplumların ekonomik ve sosyal yaşamının sürdürülebilirliği açısından bir gereklilik. Gelişmekte olan ülkelerde ise istenilen refah düzeyine ulaşmanın yolu kadının hayatın her alanında varlık göstermesinden geçiyor. Toplumsal cinsiyet eşitliği prensipleri gözetilerek, kadın ve erkek çalışanların iş hayatına katılımının desteklenmesi gerekiyor. İş hayatında güçlü kadınların varlığı için önce kız çocuklarının güçlenmesi gerekiyor. Bunun için de asıl görevi çocuk bakımı ve ev işleri olarak görülen kadınların istihdamını artırmak, kayıt dışı kadın çalışanları azaltmak ve kadınların çalışma hayatında daha çok yer alabilmesi için kariyer desteği sağlamak gerekiyor.

“Türkiye’nin önde gelen 1000 şirketinin tepe pozisyonlarında finansta erkekler, insan kaynaklarında kadınlar önde. Pazarlamada ise denge var”

Toplumda refah seviyesinin artmasının yolu kadınların iş gücüne katılımından geçiyor. İstenilen düzeyde olmasa da kadınların iş gücüne katılımının önemi konusunda farkındalık artıyor. Kadınlar kariyer basamaklarını çıktıkça, önlerinde engeller belirebiliyor ve karar verme mekanizmasında daha az yer bulabiliyorlar. Ancak bu tablonun değişebileceği yönündeki sinyaller hiç de az değil. Data Expert, Türkiye’nin önde gelen 1000 firmasını baz alarak şirketlerde finansın başındaki CFO, pazarlamanın başındaki CMO ve insan kaynaklarının başındaki CHRO pozisyonlarındaki kadın yöneticileri inceledi. Buna göre kadın CHRO oranı yüzde 61, kadın CMO oranı yüzde 49 ve kadın CFO oranı yüzde 25... Yani finansta erkeklerin ağırlığı varken insan kaynaklarında kadınlar ön plana çıkıyor. Pazarlamada ise denge sağlanmış demek mümkün. Tepe pozisyonlar; unvanların başında ‘chief’, yani tepe ya da baş kelimesinin ilk harfi olan C harfi olduğu için C-Level yani C-Seviye olarak anılıyor. Araştırmaya göre C-Level kadın yöneticilerin ortalama iş tecrübesi 20 yılın üzerinde. Finans yöneticileri hariç C-Level kadın yöneticilerin okullarında Boğaziçi Üniversitesi ilk sırada. Yöneticilerin mezun olduğu ilk 4 okul ise hiç değişmiyor. Kadın CFO’ların ortalama iş tecrübesi 22 yıl iken yüzde 29’u yüksek lisanslı. Kadın CHRO’ların ortalama iş tecrübesi ise 21 yıl ve yüzde 40’ı yüksek lisans sahibi. Kadın CMO’ların ortalama iş tecrübesi 20 yıl ve yüzde 45’i yüksek lisanslı... Türkiye’nin önde gelen şirketlerinin kadın tepe yöneticilerine kadınların yükselmesinin önündeki engelleri, çözüm önerilerini ve kendi tecrübelerinden yola çıkarak kadın çalışanlara tavsiyelerini sorduk...

‘Kadın kotası motivasyon olur’

Burcu Batı / TFI TAB Gıda Yatırımları CFO

Türkiye’de kilit pozisyonlarda kadınların oranı nasıl?

Pandemide ekonomide yaşanan zorluklara paralel olarak özellikle CFO’ların yükünün daha da arttığı çok açık. Ancak her şeye rağmen özellikle kadın CFO’ların yaratıcılıklarıyla, esnek ve çevik bir şekilde çözüm üretmedeki yüksek kapasiteleriyle, güçlü duygusal zekaları ve multi-tasking yetenekleriyle fark yaratarak pandemi sürecinde şirketlerin zorluklarla baş etmesinde çok önemli bir rol üstlendiğini düşünüyorum. Türkiye’de kadın CFO oranı yüzde 28’ler civarında. Bu Türkiye’deki kadın yönetici oranı ortalamasının da bir hayli altında. Oysa finans dünyasında, bankacılık sektöründe kadın çalışan oranının birçok sektörden daha yüksek olduğunu biliyoruz. Bu oranın 50:50 olmaması için hiçbir geçerli neden göremiyorum.

Kadınların belirli noktalara terfisi önündeki engeller sizce neler?

Aslında en temelde bir zihniyet değişimine ihtiyacımız var. Çünkü maalesef hala kadınların iş ve özel yaşam dengelerini kurmakta zorlanacakları, annelik rollerinden dolayı artacak sorumlulukları, yine buna paralel olarak seyahat kısıtları sebebiyle şehir/ ülke dışındaki toplantılara daha az katılabilecekleri gibi birçok yanılgı var. Kadınların kendilerinin, toplum tarafından dayatılan birçok şartlandırmadan kurtulması gerekiyor. Eğer kadınlar bu zihniyet dönüşümünü başlatırlarsa iş dünyasında daha fazla görünür olup, yönetici olarak başarılı işlere imza atmaya devam ederlerse bu dönüşüm gerçekleşebilir. Bununla birlikte kadın yöneticilerle ilgili mutlaka belirli kotalar olmalı. Çünkü kotalar bir motivasyon sağlıyor, kadın yöneticilerin sayısının artması ve kadınların daha fazla öne çıkmasını teşvik ediyor.

‘Eşit işe eşit ücret çok önemli’

Özgür Tokgöz Altun / Boyner Grup CFO

Kadınların iş hayatında üst düzey pozisyonlara yükselmesinin önündeki engeller nasıl aşılır?

İş gücünde her 61 erkeğe karşılık 31 kadın istihdam ediliyor. Bu rakam kariyer basamakları çıkıldıkça daha da azalıyor. Yani yönetimde, karar verme mekanizmasında kadınları daha nadir görüyoruz. Yönetim Kurulunda Kadın Derneği’nin açıkladığı rakamlara göre Türkiye’de halka açık şirketlerin yönetim kurullarında kadın oranı sadece yüzde 15.9 ile sınırlı. Kurumsal şirketlerin istihdamda cinsiyet eşitliğini sağlamaya odaklanması, bunu destekleyecek İK politikalarını uygulaması ve yönetimde kadın oranını yükseltmeyi bir hedef olarak belirlemesi önemli. Terfi oranları, eğitim oranları gibi konularda düzenli ölçümlemelerin yapılması, bu ölçümlemelerin sonuçlarına göre politikaların geliştirilmesi ve eşit işe eşit ücret anlayışının uygulanması da çok önemli.

İşe başlayan bir kadın çalışana kendi iş yaşamınızı göz önünde bulundurarak ne tavsiye edersiniz?

Toplumsal cinsiyet eşitliği konusu bizim ciddiyetle ve samimiyetle ele aldığımız ve kurum olarak her bir kolumuzla temas etmeye çalıştığımız bir konu. Bugün işe yeni başlayan bir kadına tavsiyem kendi hayal ve tutkularının peşinden gitmesi, sürekli öğrenme ve gelişmeye odaklanması, zor durumlarda pes etmemesi, oldukları gibi görünmeleri ve düşüncelerini cesurca ifade etmekten kaçınmaması olabilir. İş hayatının parçası olmak bir kadının üretkenliğini ve özgüvenini artırıyor ve ekonomik özgürlüğünü elde etmesini sağlıyor.

‘Hedefinizi ortaya koymalısınız’

Sinem Çilligöl / Bilkent Holding CFO

Türkiye’de CFO pozisyonundaki kadınların oranı istenen düzeyde mi?

Konuya Türkiye’deki CFO pozisyonundaki kadınların oranından ziyade herhangi bir dalda yönetici pozisyonunda, üst yönetimde ve yönetim kurullarında kadınların oranının halen istenilen ve olması gereken seviyede olmadığı açısından bakmak lazım. Kadınların yönetimde, karar mekanizmalarında temsiliyetinin mutlaka artması gerekiyor. Zira kadınların çok boyutlu düşünme, problem çözme, karar alma, yapıcı ve çevik olma yetileri yapısal özellikleri.

İş yaşamında cinsiyet eşitliğine verdiğiniz önemi biliyoruz. Bugün işe başlayan bir kadın çalışana ne tavsiyede bulursunuz?

Öncelikle kendisine güvenmesini, pes etmemesini, gücünün, yetkinliklerinin ve geliştirmesi gereken özelliklerinin farkında olması gerektiğini, olumsuz geri dönüş alsa veya engellense dahi ihtiyacı olanın sürekli gelişim ve iş birliği olduğunu, isteklerini, hedeflerini, beklentilerini çok net olarak ortaya koyması gerektiğini tavsiye ederim. İnanmadığı bir işe, risk almamak ya da yargılanmamak adına inanıyormuş gibi yapmamasını önerirdim.

‘Önyargılarımız dışında engel yok’

Seher Poyrazoğlu Yavuz / Shell&Turcas Pazarlama Direktörü

Pandemi döneminde CMO’ların şirket bünyesindeki rolleri yenilendi. Üst düzey pozisyonlarda kadınların oranı nasıl?

Ülkemizdeki C level kadın yönetici oranına baktığımızda maalesef oldukça adaletsiz ve eşitlikten uzak bir tablo görüyoruz. Shell olarak icra kurulunda yüzde 50 kadın yönetici oranımız var. Bu tablo ile gurur duyuyoruz ancak diliyorum ki bu oran ülkemizin genel standardı olsun. Hatta sadece şirketlerde değil, toplumumuzun her alanında, ülke yönetimi de dahil bu oranı dilerim ki yaygın olarak görürüz. Toplumumuz bu şekilde gelişecek.

Kadınların iş hayatında kilit pozisyonlara yükselmesinin önündeki başlıca engeller sizce neler?

Ben toplumsal önyargılarımız dışında kilit pozisyonlara gelmek adına hiçbir engel görmüyorum. Önyargılarımızı aştığımızda çeşitliliğin yarattığı verimlilik hem iş sonuçlarına hem de çalışan motivasyonuna pozitif yansıyor.

Kadın çalışanlara ne gibi tavsiyeler verirsiniz?

Kadın arkadaşlarıma tavsiyem kendi güçlü yönlerinin farkında olsunlar, cesur olsunlar. Bir görevi almak için yüzde 100 hazır olmayı beklemesinler. Kendileri gibi olsunlar.

‘Eşit söz hakkınız var, buna inanın’

Gülbin Uzuner Bekit / Akfen Holding CFO

İş yaşamınızı gözünüzün önünden geçirerek eşitlik adına kadın çalışanlara ne gibi tavsiyeler verirsiniz?

İş yaşamında cinsiyet eşitliği temel bir insan hakkı. Toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadının güçlendirilmesi için başlatılmış dayanışma hareketlerinin her geçen gün daha da benimsenmesi sevindirici ancak yeterli değil. Kurumların bu konuya katkılarının yanı sıra özellikle biz çalışan kadınların da aynı bilinçle hareket etmesi ve çalışma ortamlarımızda eşitlik ilkesini korumamız gerekli. İşe yeni başlayan bir kadın çalışana öncelikle eşitlik bilincinde olması, eşit söz hakkı olduğuna önce kendi inanmasını ve hiç geride kalmadan hep ileriye adım atmasını tavsiye ederim. Kadının doğasında olan çok fonksiyonlu düşünebilme, analiz edebilme ve aksiyon alabilme yetkinliklerini iyi organize edilmiş bir ajanda çerçevesinde kullanması durumunda, eş, anne ve evlat kimliklerinden de ödün vermeden iş yaşamında başarılı olunacağına inanmaktayım. Kadının gücü kadının doğasından gelmektedir; hedeflerine ulaşmak, kalıcı başarılara imza atmak için altın bir anahtardır.