Globalleşmeden glokalleşmeye yavaş geçiş...

Çağdaş Ertuna /Milliyet Gazetesi Yazarı/ cagdas.ertuna@milliyet.com.tr-Globalleşme sönüşe geçti. Şimdi 'glokalleşme' ya da diğer adıyla 'küyerelleşme' eğilimi artıyor. Peki bunu işaretleri neler?

Küreselleşme daha ölmedi ama farkındaysanız 'sönüşe' geçti, küresel dünyada artık yerelleşme öne çıkıyor. Küreselleşme yolunda ilerlerken yerel kültürlere önem vererek, global hareket planını ülkelere göre değiştirmek, her kültüre adapte olabilmek gerekiyor. Geçen ay Davos'ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu'nda sonuç, global ekonominin 'fena değil, ama harika da değil' olduğuydu.

Nasıl fena değil derseniz?

Çünkü çoğu ülke bir yıl önceki beklentilerin üzerinde performans gösterdi. Hızla yükselen faiz oranları ABD'yi, Euro Bölgesi'ni ve İngiltere'yi resesyona sokmadı. Korkunç savaşlara rağmen petrol fiyatları varil başına 100 doların üzerine çıkmadı.

'Bitti' demek doğru mu?

İyi değil, çünkü merkez bankaları, faiz oranlarını çok hızlı düşürmek ve enflasyonu yeniden alevlendirmek ile faiz oranlarını çok yüksek tutmak ve ekonomilerini resesyona sürüklemek arasında bir denge kurma durumuyla karşı karşıya. 2024'ün ilk haftaları, dünyanın ana ticaret yollarından biri üzerinde sonuçlar doğuracak şekilde daha geniş bir Ortadoğu çatışmasına yol açtı. Davos'un gösterdiği gibi küresel ekonomi derinden parçalanmış durumda. ABD ve Çin ekonomik üstünlük için amansız bir mücadele içinde. Bu arada iklim krizi ve küresel ısınmayla mücadele eden dünyada ekonomik uçurumlar da genişliyor. Yine de 'küreselleşme bitti' demek doğru değil. Bu, çok uluslu şirketlerin, bankaların foruma yüksek katılımından da belli oluyor zaten... Biliyorsunuz, bu yıl yapay zeka, Davos tartışmasının merkezinde yer aldı. Yapay zekanın iklim krizi gibi acil sorunların çözümüne yardımcı olma potansiyelini övenler, risklerine ilişkin uyarılarda bulunanlara karşı çıktı. Küresel kapitalizm farklı bir şeye dönüşüyor işte... 'Glokalleşme' ya da diğer adıyla 'küyerelleşme' eğilimi artıyor. Daha kısa tedarik zincirleri, yerli üretim kapasitesinin yeniden inşası gibi konular gündemde.

Dinamiği ne değiştirdi?

Hatırlayacaksınız, küreselleşmenin zirvesi, Davos zirvesiyle birlikte, bir süre önce, 2008 küresel mali krizi sırasında gerçekleşti. Ancak dinamiği değiştiren şey, 2020'den bu yana tekrarlanan şoklar oldu. Kovid 19 salgınının ortaya çıkışından bu yana yaşanan her şey yeni bir doğruya işaret etti: Bazıları buna "Globalleşmeden kurtulma" diyor, bazıları ise "glokalleşme" adını veriyor. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde, Davos'un kapanış oturumunda bu durumu şöyle özetledi: "Güvenlik yerine verimliliğe biraz fazla güveniyorduk." Lagarde, yeni dengeler kurulmasının kötü bir şey olmadığını da ekledi. İşte bu yeni dengeler içinde de glokalleşme yer edinmeye başladı.