Döngüsel ekonomi ve güneş enerjisine bol bol destek

MİTHAT YURDAKUL- Türk ihracatçılar, en büyük ticari partnerleri Avrupa Birliği'nin (AB) sıfır emisyon hedeflerine uyum sağlamak için harekete geçerken, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı da (KOSGEB) KOBİ'lerin çevre kriterlerine uyumu için destek programı yürütüyor.

KOSGEB Yeşil Sanayi Destek Programı'yla "Sanayide Temiz ve Döngüsel Ekonomi" kapsamında 4 milyon TL, "KOBİ'lerinin Güneş Enerjisi Yatırımlarının Desteklenmesi" kapsamında ise 14 milyon TL destek veriliyor. 1 yıl geri ödemesiz desteklemelerde, geçen sene meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen KOBİ'lere özel şartlar sağlanıyor. 

Küresel ticarette büyük bir paya sahip olan Avrupa Birliği (AB), 2030 yılına kadar sera gazı emisyonlarını yüzde 55 azaltmayı ve 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşmayı hedefliyor. AB; bu hedefe ulaşmak için, son dönemde yoğunlaşan şekilde düzenleme ve politikaları uygulamaya koyuyor. Bu düzenlemeler ve politikalar, AB'ye ihracat yapan tüm firmaları etkiliyor. AB, Yeşil Mutabakat ve Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması ile (SKDM) küresel ısınmanın etkilerine karşı tedbir alırken, AB'ye ihracat yapan firmaların da çevre kriterlerine uyması, gitgide daha önemli hale geliyor.

Türkiye ekonomisi ve sanayisinin yeşil dönüşümü; kapsayıcı ve sürdürülebilir bir büyümenin tesis edilmesinin yanı sıra, Türkiye'nin AB başta olmak üzere, üçüncü ülkelere ihracatında rekabetçiliğinin korunması ve güçlendirilmesi için elzem görülüyor.

Bu alanda atılacak adımlar aynı zamanda Türkiye'nin küresel değer zincirlerine entegrasyonunun geliştirilmesi ve uluslararası yatırımlardan alacağı payın artırılması bakımından da önem teşkil ediyor. Bu kapsamda, AB'ye ihracat yapan Türk firmalarının dikkat etmesi gereken bazı önemli çevre kriterleri şunlar:

* Enerji verimliliği: Ürünlerin ve üretim süreçlerinin enerji verimliliği AB'de önemli bir kriter. AB'ye ihraç edilecek ürünlerin enerji verimliliği standartlarına uyması gerekiyor.

* Kimyasal maddeler: AB'de, ürünlerde kullanılan kimyasal maddelere ilişkin sıkı düzenlemeler bulunuyor. AB'ye ihraç edilecek ürünlerin bu düzenlemelere uygun olması isteniyor.

* Ambalaj: AB'de, ambalaj atıklarının azaltılması için çeşitli düzenlemeler bulunuyor. AB'ye ihraç edilecek ürünlerin ambalajlarının bu düzenlemelere uygun olması öngörülüyor.

Dünya Bankası desteği

Çevre kriterlerine uymayan Türk firmaları; ürünlerinin AB'ye girişinin engellenmesi, gümrüklerde gecikmeler, para cezaları ve pazar kaybı gibi risklerle karşı karşıya geliyor.

Türk şirketlerin yeşil ekonomiye uyumu amacıyla hazırlanan KOSGEB Yeşil Sanayi Destek Programı, KOBİ'lerin yeşil üretim ve tüketim prensiplerini benimsemelerine ve AB'nin çevre kriterlerine uymalarına yardımcı olmayı amaçlıyor. Program kapsamında sunulan destekler ile KOBİ'ler; enerji ve kaynak verimliliğini artırabiliyor, çevreye duyarlı üretim sistemleri kurabiliyor, sürdürülebilir bir iş modeli oluşturabiliyor.

Yeşil Sanayi Destek Programı, Türk KOBİ'lerin AB'ye ihracatta rekabet güçlerini artırmaları ve pazar paylarını genişletmeleri için de önemli bir fırsat oluşturuyor. KOSGEB ile Dünya Bankası arasında geçen yıl imzalanan kredi anlaşmasına dayanan program, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren KOSGEB Destek Programları Yönetmeliği ve KOSGEB İcra Komitesi kararına dayanılarak yürütülüyor.

Program kapsamında, "Sanayide Temiz ve Döngüsel Ekonomi" ve "KOBİ'lerinin Güneş Enerjisi Yatırımlarının Desteklenmesi" başlıklarında firmalar destekten yararlanabiliyor. "Sanayide Temiz ve Döngüsel Ekonomi" kapsamında proje bedelinin yüzde 60'ına kadar 4 milyon lira, "KOBİ'lerinin Güneş Enerjisi Yatırımlarının Desteklenmesi" kapsamında ise proje bedelinin yüzde 70'i için 14 milyon lira destek veriliyor.

Deprem bölgesine daha özel şartlar

Program, geçen sene meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen KOBİ'ler için özel şartlara sahip. Adana, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep (Nurdağı ve İslahiye hariç), Kilis, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinde faaliyet gösteren işletmelerden, işyeri hasar gören ve bu durumu belgeleyen (ağır hasarlı veya acil yıkılacak bina) işletmelerin bu illerde gerçekleştirecekleri projelerde destek oranı yüzde 80 oranında uygulanıyor.

Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya illeri ile Gaziantep'in Islahiye ve Nurdağı ilçelerinde faaliyet gösteren işletmelerden, işyeri hasar gören (az hasarlı, orta hasarlı, ağır hasarlı veya acil yıkılacak bina) işletmelerde ise destek oranı yüzde 90'a çıkıyor.

Geri ödeme 1 yıl sonra

Destekten yararlanmak için sağlanan tutar kadar teminat mektubu veya Kredi Garanti Fonu kefalet mektubu ibraz edilmesi gerekiyor. Sağlanan destek için geri ödemeler, proje süresinin bitiş tarihinden sonra 12 ayı ödemesiz olmak üzere, dörder aylık dönemler halinde 6 eşit taksitte yapılıyor. İlk taksitin geri ödeme tarihi, proje süresinin bitiş tarihinden sonraki 12 aylık süreyi takip eden ilk iş günü olarak belirleniyor.

Hangi başlıklar var?

Programın alt başlıklarından olan "Sanayide Temiz ve Döngüsel Ekonomi" projesi ile yeşil teknolojileri benimseme, karbonsuzlaştırma, kaynak verimliliğini artırma, atık üretimini azaltma, suyun korunması ve sürdürülebilir üretim yöntemlerini uygulamaya yönelik projeler öncelikli. Proje kapsamında şu faaliyet alanlarından başvuru alınıyor:

İmalat sektörünün tümü, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perakende ticareti ile onarımı, programcılık ve yayıncılık faaliyetleri, telekomünikasyon, bilgisayar programlama, danışmanlık ve ilgili faaliyetler, bilgi hizmet faaliyetleri, idare merkezi faaliyetleri; idari danışmanlık faaliyetleri, mimarlık ve mühendislik faaliyetleri; teknik test ve analiz faaliyetleri, bilimsel araştırma ve geliştirme, reklamcılık ve piyasa araştırması, bilimsel ve teknik faaliyetler, bilgisayarların, kişisel eşyaların ve ev eşyalarının onarımı, diğer hizmet faaliyetleri.

Güneş enerjisi desteği için hangi şartlar var?

"Sanayi KOBİ'lerinin Güneş Enerjisi Yatırımlarının Desteklenmesi" projesinde ise yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının artırılması ve sanayide temiz ve güvenilir enerjinin sürdürülebilir olmasına yönelik projeler öncelikli. Proje ile sanayi sektöründe faaliyet gösteren KOBİ'lerin enerji sistemlerini karbondan arındırmak, KOBİ'leri çevre dostu teknolojilerin kullanımı konusunda bilinçlendirmek ve KOBİ'lerin enerji maliyetlerini düşürerek rekabet güçlerini artırmak amaçlanıyor.

Projeyle, işletmelerinin gerçekleştireceği yatırımların çatı üstleri veya binalara bütünleşik şekilde kurulan güneş enerji sistemleri için destek sağlanıyor. Geri ödemeleri yine 1 yıl sonra başlayan bu destek projesinde aranan şartlar şöyle:

- Başvuru yapacak tüm işletmelerin proje teklif çağrısı ilan tarihi itibariyle en az 2 yıl önce kurulmuş olması,

- İşletmenin, Findeks kredi notu endeksine göre “orta riskli”, “az riskli”, “iyi” veya “çok iyi” gruplandırmalarından birinde yer alması,

- Şirketin mali bilanço veya net satış hasılatının, proje toplam bütçesinden büyük olması,

- Firmanın, proje başvuru yapılan aydan önceki son 12 aya ait toplam enerji tüketiminin, 20 Ton Eşdeğeri Petrol (TEP) / eşdeğer kilowatt saat (kWh) veya bu değerlerin üzerinde olması,

- Başvuracak işletmelerin onaylı son mali yılda bilanço esasına göre defter tutması,

- Başvuru tarihinde işletmenin; yetkili kurum/kuruluşlardan alınmış geçerli “Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu”na sahip olması,

- Destek talep edilecek projenin toplam bütçesinin en az 1 milyon lira olması.

Marka değeri artıyor

Yeşil Sanayi Destek Programı'na katılan KOBİ'lerin, hem çevresel hem de ekonomik açıdan önemli faydalar elde etmesi öngörülüyor:

* Finansal destek: Program kapsamında sunulan hibe destekleri, KOBİ'lerin yeşil yatırımlarını finanse etmelerine yardımcı oluyor. Bu sayede KOBİ'ler, maliyetlerini düşürerek daha rekabetçi bir hale gelebiliyor.

* Enerji ve kaynak tasarrufu: Program kapsamındaki yatırım ve danışmanlık hizmetleri, KOBİ'lerin enerji ve kaynak tüketimlerini azaltmalarına yardımcı oluyor. Bu sayede KOBİ'ler hem üretim maliyetlerini düşürüyor hem de çevresel etkilerini azaltıyor.

* Pazar payı ve marka değeri artışı: Çevreye duyarlı üretim yapan KOBİ'ler, tüketicilerin giderek artan sürdürülebilirlik bilincinden faydalanabiliyor. Bu sayede pazar paylarını artırabilirken, marka değerlerini yükseltebiliyorlar.

* Uluslararası pazarlara erişim: Yeşil dönüşüm, küresel bir eğilim olarak etkisini gösteriyor. Yeşil üretim yapan KOBİ'ler, uluslararası pazarlara açılma imkânlarını da geliştirmiş oluyor.

* Sürdürülebilir geleceğe yatırım: Yeşil Sanayi Destek Programı'na katılan KOBİ'ler, geleceğe yatırım yapmış oluyor. Sürdürülebilirlik ilkelerine uymayan işletmeler, her zaman gelecekteki zorluklarla karşılaşma riskine sahip.

Yeşil Mutabakat için yol haritası

Avrupa Yeşil Mutabakatı'na (AYM) uyum sağlamak için Türk ihracatçıların alması gereken tedbirler şöyle sıralanıyor:

- Ürünlerin karbon ayak izini hesaplamak ve azaltmak: AB, 2026 yılından itibaren belirli ürünler için Karbon Sınır Düzenlemesi (KSD) uygulamaya koyacak. KSD kapsamında, AB'ye ihraç edilecek ürünlerin karbon ayak izinin belirli bir sınırın altında olması gerekecek. Türk ihracatçıların, ürünlerinin karbon ayak izini hesaplamak ve KSD'ye uyum sağlamak için gerekli adımları atması gerekiyor. Üretim süreçlerinde enerji verimliliğini artırmak, yenilenebilir enerji kullanmak ve daha az sera gazı emisyonu yapan hammaddeler kullanmak gibi yöntemlerle karbon ayak izi azaltılabiliyor.

- Üretim süreçlerinde sürdürülebilirlik prensiplerini benimsemek: Türk ihracatçıların, üretim süreçlerinde enerji ve kaynak tasarrufu yapmak, atık ve kirliliği azaltmak ve çevreye duyarlı üretim yöntemleri kullanmak gibi adımları atması bekleniyor. AB'nin Ecolabel ve EMAS gibi çevresel sertifikalarına başvurmak da sürdürülebilirlik taahhüdünü göstermek açısından faydalı görülüyor.

- Tedarik zinciri şeffaflığını artırmak: Türk ihracatçıların, tedarikçilerinin de çevresel ve sosyal standartlara uymasını sağlaması ve tedarik zinciri boyunca şeffaf bir bilgi akışı oluşturması isteniyor.

- Ar-Ge ve yenilikçiliğe yatırım yapmak: İhracatçıların, AYM'nin hedeflerine uygun yeni ürünler ve üretim yöntemleri geliştirmek için Ar-Ge ve yenilikçiliğe yatırım yapması gerekiyor.

- Kapasite geliştirme ve eğitim: AYM'ye uyum sağlamak için Türk ihracatçıların ve çalışanlarının gerekli bilgi ve becerilere sahip olması gerekiyor. Kapasite geliştirme programları ve eğitimler aracılığıyla AYM'ye ilişkin farkındalığı artırmak ve gerekli teknik becerileri geliştirmek, bu açıdan önem taşıyor.