Şiir hak ettiği değeri görüyor mu?

Melisa Vardal - Şiir her zaman güncel midir? Sosyal medyada şiir postları, ‘reels’ları bol bol paylaşılırken “Şiir gerçekten hak ettiği değeri görüyor mu?” sorusunun peşine düştük. Özellikle altında yazan isminden farklı bir yazar hatta kimi zaman anonim sözlerin paylaşıldığı şu günlerde bu soru ayrı bir önem taşıyor. Her şey gibi şiirin de hızlı tüketildiği bu mecralarda göze çarpan bir diğer sorun ise dizilerde söylenen repliklerin şiirmiş gibi değerlendirilmesi. Alman yazar ve filozof Novalis’in “Her sanat şiire dayanır, hatta şiir bile” dediği bu sanatın gidişatını şair Metin Celâl, Turgay Fişekçi ve Ahmet Telli’ye sorduk: “Şiir eskisi kadar okunmuyor mu, şiirin yerini aforizmalar mı alıyor?” 

■ Metin Celâl: “Endişelenmemek gerek” 

Şiir her zaman gündemde ve çok okunuyor, sadece medyası değişti. Şiir hep öncüdür. Bu niteliğiyle interneti ilk kullanan ve en çok paylaşımı yapılan sanat dalıdır. İnternetin olumlu etkisi ile de özellikle Nâzım Hikmet, Necip Fazıl, Orhan Veli, Turgut Uyar, Cemal Süreya ve Sezai Karakoç gibi usta şairlerin kitapları da çok okunuyor. Şiir o kadar çok ilgi görüyor ki Can Yücel, Nâzım Hikmet, Sabahattin Ali şiirleri uyduruyorlar ve onlar da çok okunuyor. Sorun şiir okurunun yeni şiirle, şairlerle bağ kuramaması. Onları tanımıyor, okumuyorlar. 

Aforizmalar, özlü sözler her zaman sevilir. Şiir dizeleri de aforizma olmaya müsait. Sosyal medya da bunların paylaşımı için çok uygun bir alan. Şiir okumayan, şiirlerden aforizma üretemez, yani endişelenmemek gerek. Şiir her zaman yaşar! 

■ Turgay Fişekçi: “İnsanlık için her dönemde temel ihtiyaçlardan biri” 

Şiir evrensel bir sanat dalıdır, güncel eğilimlerle değerlendirmemek gerekir. Çağlar boyu insanlığın kuşaktan kuşağa bir deneyim aktarma aracı olma görevi üstlenmiştir. İnsan olma deneyiminin en saf biçimde yansıdığı alandır şiir sanatı. Dolayısıyla insanlık için her dönemde temel ihtiyaçlardan biridir. 

Günümüz toplumu büyük bir yozlaşmanın içinde yaşıyor. Kendisi için neyin iyi neyin kötü olduğunu ayırt edemeyecek geri bir bilinç düzeyinde. Aforizmalara yönelmek bir kolaycılık elbette. Kapağına bir edebiyatçı fotoğrafı basıp iç sayfalarda yalnızca dedikodu yazıları basan dergilere artık ‘edebiyat dergisi’ denmesi de böyle bir şey. İnsanlığın evrensel değerlerinin bütün toplumlara ve bireylere ulaşmasını dilemek ve bu yolda çaba göstermekten başkası yakışmaz aydın kişilere. 

■ Ahmet Telli: “Şiir ontolojik bir hadisedir” 

Herkesin bir gündemi vardır ve herkesin yaşamında olmayan bir şey varsa o da şiirdir. Çünkü şiir hiçbir zaman gündemde değil, ontolojik bir hadisedir. Bu yüzden varoluşsal problemi olanları ilgilendirir şiir. Bu yüzden de kitlesel değil hâlâ problemi olanlara dahildir. 

Kişisel gelişim şiiri üçe katladı

Türkiye Yayıncılar Birliği Federasyonu’nun 2023 verilerine göre “Yetişkin Kurgu Edebiyat Yayımları” 56 milyon 978 bin 980 adet satılırken roman, öykü, şiir, çizgi roman, anı, hikâye, deneme, polisiye gerilim, biyografi, macera, tiyatro, tarihî roman, bilim kurgu, senaryo, otobiyografi, sohbet, mizah, karikatür kategorileri yer alıyor. Bu satışlarda roman kategorisi 41 milyonluk satış adediyle pastadan en büyük payı kaparken onu sırasıyla 3 buçuk milyonluk satışıyla öykü ve 2 milyon 807 bin 456 adetli satışıyla şiir kitapları takip ediyor. Federasyonun Yetişkin Kültür Yayımları başlığı altında kategorilendirdiği ‘kişisel gelişim’ kitapları ise 7 milyon 656 bin 562 adetlik satışıyla dikkat çekiyor. Geride bıraktığımız 10 yılda neredeyse yüzde 100 artış gösteren satışlara göre geçen yıl kişisel gelişim kitapları dünya çapında 13 milyar dolara ulaştı.