Sanat hafızası hep canlı kalacak

Milliyet Yayınları, ilk sayısı Genel Yayın Yönetmeni, başyazarı Abdi İpekçi öncülüğüyle 29 Eylül 1972’de basılan Milliyet Sanat dergisinin 50 yıllık hikâyesini aktaran ‘Türkiye’nin Sanat Hafızası: Milliyet Sanat 50. Yıl Kitabı’nı okuyucuların ilgisine sundu ve araştırmacıların kayıtlarına kazandırdı.

Cumhuriyet’in 100’ncü yılına armağan olarak, Deniz Kültür katkılarıyla, gazeteci ve sanat eleştirmeni Evrim Altuğ’un 1,5 yılda ortaya koyduğu arşivsel derleme, yayının tanıklık ettiği Türkiye ve dünyadaki değişimleri biçimsel, içeriksel, editoryal ve görsel dönüşümleriyle yansıtıyor.

‘Dostlar dergâhı’

Dergi, yayın ömrü boyu Bedri Rahmi Eyüboğlu’ndan Onat Kutlar’a, Orhan Pamuk’tan Ferzan Özpetek’e, Haldun Taner’den Bülent Ecevit’e, Tarık Dursun K.’dan Ferit Edgü, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Aziz Nesin, Nazan Ölçer ve Nedim Gürsel’e nice imzanın gönüllü katkı sunuşuyla da kayda geçiyor.

Yarım asırlık arşiviyle bir ‘dostlar dergâhı’na dönüşmüş derginin ele aldığı kişi ve konuların geleceğe dönük eleştirel vizyonu, 430 sayfalık çalışmanın içerdiği nice yazılı ve görsel alıntıyla da belgeleniyor. Milliyet Sanat, zaman içinde internet sayfası, Podcast içerikleri, sosyal medyada etkileşimli varlığı, sosyal yardım kampanyaları, sanat yarışmaları ve zengin yazılım olanaklarıyla, Türkiye ve dünyanın kültür sanat önderlerini, günümüz ve yarının okurlarıyla baş başa getirmeyi, bugün de sürdürüyor.

‘Türkiye’nin Sanat Hafızası’, Akal Atilla, Zeynep Oral, Ülkü Tamer, Tuğrul Eryılmaz ve Filiz Aygündüz’ün yazı işleri ve yayın yönetmenliği döneminde deneyimledikleri türlü kültür, düşünce, politika ve eleştiri durumları ve etkilerine dair ‘geleceğe dönük bir hafıza yoklaması’ olarak, Milliyet Sanat dergisi arşivlerinden, geleceği de okuyup, anlamayı hedefliyor. 10’ar yıllık periyodik derlemeler hâlindeki çalışma, ‘kültür - sanat gazeteciliği’ alanında ekol olarak kabul gören Milliyet Sanat dergisinin, farklı yaratıcılık alanlarının tüm emekçileri için nasıl bir ifade, öğrenim, eleştiri ve arşiv kaynağı olduğunu gözle görünür hale sokuyor.

Derginin iç sayfa ve kapaklarının metinlere eşliği ile kurgulanan kitap, aynı zamanda basın şehidi İpekçi’nin hayat ve meslek çizgisindeki ‘çoğulcu demokrasi’ idealine sâdık bir duruşla, ortaya koyduğu birikimin tarihsel satır başlarını, asıl katkı kaynağı ve sahibi olarak tanıdığı, tüm yazar ve okurlarıyla tekrar paylaşıyor.

Belovacıklı: En önemlisi okurların sadakati, çalışanlarının özverisi

“Türkiye’nin Sanat Hafızası: Milliyet Sanat 50. Yıl Kitabı”, Türkiye’nin en önemli sanatçı ve grafik tasarımcıları için bir açık yapıt ve iletişim alanı, bir nevî kamusal alan haline gelmiş dergi kapaklarıyla, bu editoryal ve sosyo-kültürel yolculuğu simgeliyor.

Milliyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Mete Belovacıklı, kitapta yazdığı önsözde, şu ifadelere başvuruyor: “Milliyet Sanat dergisinin Milliyet gazetesiyle olan organik bağı onun uzun ömrünün anahtarlarından biri. Ama en önemlisi, okurlarının sadakati, çalışanlarının özverisi. Tüm bunların sonucunda yarım asrı hiç ara vermeden geride bıraktı. Bu sürekliliğin gelecek yıllar, nesiller ve süreli yayınlar için de örnek teşkil etmesi, Milliyet Sanat dergisinin yeni gazeteciler ve yeni okurlarıyla kısa vadede 100. yılını görmesi, en büyük dileğim. Eşlik ettiği her Cumhuriyet döneminde giderek zenginleşecek hafızası, Türkiye’de sanatı güçlendirecektir.”

Editörlüğünü, Milliyet Sanat Dergisi Yayın Yönetmeni Filiz Aygündüz’ün üstlendiği, kapak tasarımı Utku Lomlu, görsel yönetmenliği Ayla Dündar imzalı çalışmada dergiye uzun yıllar emekleri geçmiş eski yayın yönetmenleri, gazeteci yazarlar Zeynep Oral ve Tuğrul Eryılmaz ile yapılmış söyleşiler de tarihe not düşerken, Filiz Aygündüz, bu arşivsel bölümde şu ifadeleri kullanıyor:

“Milliyet Sanat, her 10’ar yıllık periyotlarda değişik evrimler geçirip, 50 yılını tamamlamış. Sürekli kendini yenilemiş. Çağın dergicilik anlayışına, değişen okur profillerine uyumlanmış. Bundan sonra da değişim ve dönüşümü devam edecektir. Devir teslimler olacak, yeni ekipler ve yeni okurlarla 100 yaşına doğru yol alacak; Milliyet gazetesi yaşadıkça, Milliyet Sanat dergisi de yaşayacaktır.”

Gazeteci, eleştirmen Altuğ ise projenin okura işlevsel yönden neyi sunduğu konusunda şu yorumda bulunuyor: “Milliyet Sanat dergisi, yarım yüzyılda Türkiye ve dünyada kültür-sanat üretiminin sorumlulukla kayıt altına alınması kadar, bu üretimin izleyiciler, aydınlar ve yine sanatçılara hangi yollarla, yaratıcı ve eleştirel geri dönüş yaptığı adına benzersiz bir paylaşım ve miras kaynağı olagelmiş. ‘Türkiye’nin Sanat Hafızası’ olmaya gönüllü bu kitap, söz konusu mirasın gündemi hem geçmiş, hem de bugün ve gelecek adına değiştiren güçteki en tarihsel olayları, yapıtları ve röportajlardan altı çizilmeye değer fikirlerini, ilk kez yeniden tartışmaya açarak, gün ışığına çıkarıyor.”