Sagalassos evreninin büyüsü

Seray Şahinler  - Türkiye’deki antik kentler arasında en etkileyici yerlerden biri Sagalassos…. Burdur’un Ağlasun ilçesinde bulunan ve tarihi MÖ 3. yüzyıla kadar uzanan bu antik kent, Pisidia Bölgesi’nin Roma İmparatorluk Dönemi’nin en önemli noktalarından. Mimarisinden günlük yaşantısına kadar dönemine damga vuran bir “evren.” Zamanla tarihin gizemli sayfasındaki yerini alan Sagalassos, 1706 yılında Fransız gezgin Paul Lucas’ın keşfiyle yeniden “yüzünü gösterdi.” 

UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Sagalassos şimdi, Bozlu Art Project’te düzenlenen “Sagalassos’u İzlemek” sergisiyle, Murat Germen’in kareleriyle hayat buluyor. Bozlu, 2019 yılında da benzer bir projeye imza atmış ve bir sosyal sorumluluk projesi olarak “Sagalassos İçin” sergisini sanatseverlerle buluşturmuştu. Bu sergide Murat Germen ile birlikte geçen yıl kaybettiğimiz Selma Gürbüz, Kazım Karakaya, Murat Morova, Seyhun Topuz, Utku Varlık ile Semih Zeki’nin işleri yer almış ve serginin geliri Sagalassos Antik Kenti’nde gerçekleşen kazı çalışmalarına aktarılmıştı. Yine benzer bir sorumluluk dürtüsüyle Sagalassos’a destek için kollar sıvandı ve bu kez Murat Germen’in antik kentte çektiği fotoğraflar sergide buluştu. 

Antoninler Çeşmesi hâlâ akıyor 

Sergide yer alan belgesel tadındaki kareler, antik kentler arasında en iyi korunan Sagalassos’ta yaratılan evrenin bir yansıması. Fotoğraflara baktıkça buranın kendi devamlılığını sağlayan bir kent olduğunu hissediyorsunuz. Bu muhafazada kentin konumu, Sagalassos halkının itaatsiz duruşu ve tarihte çok fazla yağmalanmamış olmasının payı büyük. Germen de Sagalassos’un mimarisi kadar halkın bu dikbaşlı tutumundan etkilendiğini dile getiriyor. Bir eser var ki bu devamlılığa sembolik bir anlam katanlardan... Roma eserlerinin arasında yer alan Antoninler Çeşmesi binlerce yıldır akmaya devam ediyor. Antoninler Çeşmesi bu özelliğiyle dünyadaki ender yapılardan. Murat Germen, bu eşsiz çeşmeyi de kayıt altına alarak Sagalassos’un hayat ırmağına dem vuruyor. 

Mitolojik bir hikâye 

Toros Dağları’nın sarp yamaçlarında yer alan Sagalassos’taki “büyük resmi” görmek mümkün. Kentteki yapıların büyük bölümü bugüne ulaşmış. Sagalassos Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Münir Ekonomi, “Sanatseverler antik kentin Agora’sında restore edilmiş ve suları eskisi gibi çağlayan anıtsal çeşmeyi, iki kemerli agorayı çevreleyen yapıların kalıntılarını görebilirler. Antik kentte ayrıca büyük bir Roma hamamı, mozaikleri korunmuş bir kütüphane, Helenistik dönemden kalan ve akan küçük bir çeşme, kent konağı, dokuz bin kişilik bir tiyatro ve kentin özelliklerini ortaya koyan eserler de görülebilir” diyor. Germen bu mekânları kayıt altına alırken mitolojik bir hikâye de yazıyor. “Aziz Su”, “Ayak İzi”, “Metanetli”, “Sagalassos Gezegeni” bu büyüleyici kentin tarihteki yerine ve bugüne ulaşan “yüzüne” bir temas. 

Murat Germen aynı zamanda bir mimar. Kent mimarisi üzerine yaptığı çalışmalar, toplumsal belleğe de işaret ediyor. İzleyeni bugünün mimarisi üzerine düşünmeye davet eden çok yönlü bir sanatçının gözüyle Sagalassos’u izlemek, yeni soruları ve sorgulamaları beraberinde getiriyor. Yazının girişinde belirtmiştim fakat konunun önemine binaen bir kez daha vurgulamak istiyorum… 2019’daki sergiden elde edilen gelirle Sagalassos’taki Roma Hamamı restore edilmişti. Bu sergiden elde edilen gelir yine arkeolojik kazılara aktarılacak. Bir süredir ziyaret ettiğim antik kentlerin ilk gündem maddesi de bu… Devlet desteği ve sponsorluk katkıları olmadığı sürece kazı ve keşif sürecinin başarıyla ilerlemesi söz konusu değil. Bozlu bu konuda elini taşın altına koyarak bir sanat kurumundan beklenen adımı atıyor. Darısı diğerlerinin başına… Sagalassos’u İzlemek”, 22 Ağustos’a kadar Bozlu Art Project’in Mongeri Binası’nda ziyaret edilebilir.