Protestoların yılı

2024’te sanat dünyası en çok yapay zekâ, dijital platformlar ve protestoları konuştu. Plastik sanatların önde gelen isimleri hem yapıtlarıyla hem söylemleriyle Gazze’ye destek verdi. Müzik sahnesinin önemli yıldızları da protestolara katıldı. En yükses ses ise İsrail’in Eurovision’a çıkmaması için yükseldi. Plastik sanatlar, arkeoloji ve müzik dünyasında olup bitenleri derledik. 

İsrail Eurovision’a alınmasın

Müzikte de protesto yılı yaşandı. Roger Waters her fırsatta İsrail’in Gazze’ye yaptığı soykırımı eleştirdi. “İsrail beni de rejimine karşı tehdit olarak görüyor. İsrail’le son nefesime kadar mücadele edeceğim. 2006’da Filistin’e gidip yaşananları gördükten sonra benim için her şey değişti” sözünün arkasında durdu. Müzisyenin yapım şirketi BGM ise İsrail’in Filistin’e uyguladığı şiddeti eleştirmesi nedeniyle sözleşmesini feshetti.

Eurovision Şarkı Yarışması’na İsrail’in katılımına birçok ülke tepki gösterdi ve yarışmanın düzenlendiği İsveç pek çok eyleme sahne oldu. Son olarak Slovenya, İsrail’in yarışmadan hariç tutulması için Eurovision 2025’in sorumlu makamı olan Avrupa Yayın Birliği’ne resmi talepte bulundu.

Türkiye konser sahnesi

Müzikte bu yıl teknolojik gelişmeler öne çıktı. Spotify, Apple Music gibi dijital platformların yaygınlaşmasıyla müzik tüketim alışkanlıkları değişti. Sanatçılar, daha kolay bir şekilde dinleyicilere ulaşabilir hâle geldi. Ancak dinleyicilerin bu platformlara ödediği abonelik ücretinin eşit dağılmaması tartışma yarattı. Global stream rakamına göre dağıtılan gelirlerden en çok payı alanların başında Taylor Swift geldi. Swift bu yıla her anlamda damga vurdu. Dördüncü Grammy’sini alarak tarihe geçerken 2023-2024’ü kapsayan turnesinden 2 milyar dolar kazandı.

Yapay zekâ sayesinde Elvis Presley, bir hologramı ile yeniden sahneye çıktı, Elton John jübile yaptı. Sony, Michael Jackson’ın müzik haklarının yarısını 1.2 milyar dolara satın aldı. 

Yıl içinde Türkiye büyük müzisyenlerin uğrak noktası oldu. Scorpions, Emma Shaplin, Andrea Bocelli, Placebo, Megadeth, Judas Priest, Placebo, Loreena McKennitt, Yngwie Malmsteen, Aziza Mustafa Zadeh, Mario Frangoulis, Bryan Adams gibi isimler konserler verdi. 2025’in ilk müjdesi ise Guns N’ Roses’dan geldi.

En son sikkeler iade edildi

Arkeolojide tarihin bilinen seyrini değiştirecek gelişmeler yaşandı. Suriye’de bulunan kil silindirlerdeki yazıların, MÖ 2 bin 400’e ait olduğu belirlendi. Johns Hopkins Üniversitesi araştırmacıları, yazıların bilinen diğer alfabelerden 500 yıl daha eski olduğunu açıkladı. Daha önce alfabenin MÖ 1900’lerde Mısır’da ortaya çıktığı düşünülüyordu. Bu buluş, insanlığın yazı tarihini yeniden başlattı denebilir.  2024 arkeolojik açıdan Türkiye için iadelerin yılı oldu. Türkiye topraklarından yasa dışı yollarla yurt dışına kaçırılan 45 tarihi eserin iadesi sağlandı. Kültür varlığı kaçakçılığı ile mücadele çalışmaları kapsamında Yunanistan makamlarının tespiti sonucu kaçakçıların elinden kurtarılan ve Türkiye’ye ait, Lidya medeniyetine belgelenen 1055 sikke son iade edilen eserler oldu.

Kaplumbağalar yan yana

Osman Hamdi Bey’in ünlü tablosu “Kaplumbağa Terbiyecisi”nin 1906 ve 1907 olmak üzere iki versiyonu komşu oldu. 1906 versiyonu Pera Müzesi’nde sergilenirken 1907 versiyonu Türkiye İş Bankası Sanat Eserleri Koleksiyonu’na dahil edildi ve İstiklal Caddesi’ndeki Türkiye İş Bankası Resim Heykel Müzesi’nde sergilenmeye başladı.

En pahalı muz

Plastik sanatlarda yıl boyunca sanatçıların Avrupa başta olmak üzere dünyanın dört yanında verdiği Filistin desteği öne çıktı. Dünyanın en etkin sanatçılarından kabul edilen Nan Goldin, Almanya’nın başkenti Berlin’deki solo sergisinin açılışında İsrail’in Filistin’deki saldırılarını sert şekilde eleştirdi. Goldin, “Bu aynı zamanda kültürel bir soykırımdır” diyerek Filistin’in en yüksek sesi oldu. Dünyanın en büyük sanat organizasyonu Venedik Bienali’nde ise Filistin’e destek yürüyüşü yapıldı. Gazze’yi destekleyen paylaşımlar yapan pek çok sanatçının projesi iptal edildi.

2024, plastik sanatlar dünyasında sanattaki ‘Muz cumhuriyeti’ni hatırlatmaya devam etti. David Cattelan’ın 2019’da sanat dünyasına eleştirel bakış için duvara bantladığı muzun yankıları sürdü. Muz, bu yıl müzayedeye çıktı ve bir kripto para şirketi patronu tarafından 6.2 milyon dolara alındı. Çinli girişimci Justin Sun, muzu “Diğerlerinden lezzetli” diyerek afiyetle yedi.