Kitapta dijital korsan salgını!

Pek çoklarının evde sosyal izolasyona başlamasının ardından sosyal medyada müzik, dizi ve film listeleri paylaşılıyor. Ancak geçtiğimiz hafta sonu sosyal medya üzerinden birkaç kişi kitapların pdf’lerini paylaştı. Yayıncılar, editörler yine sosyal medya üzerinden bu duruma tepki gösterirdi. Yayıncılar Telif Hakları ve Lisanslama Meslek Birliği (YAYBİR), “Son günlerde sıkça karşımıza çıkan, dijital platformlarda paylaşılan linkler telif haklarının ihlalidir. Bu konuda kamuoyunu duyarlı olmaya çağırıyoruz!” diyerek bir duyuru yaptı. Yayınevi çalışanları da sosyal medya hesaplarından bu tür korsan paylaşımların kültür sanatın bir gönüllülük ya da sivil toplum işi olarak algılanması neticesinde ortaya çıktığını ifade etti. Yayınevleri yetkilileri durumu emek hırsızlığı olarak nitelerken, Türkiye Yayıncılar Birliği de uzun zamandır dijital korsanla da mücadele edildiğinin altını çizdi.

‘Emek hırsızlığı’

Cem Erciyes (Doğan Kitap Genel Yayın Yönetmeni)

“PDF internette ne yazık ki çok yaygın. Ve biz yıllardır bunlarla mücadele ediyoruz. Şimdi karantina nedeniyle tabii daha dikkat çekiyor. Korsan kitabın yayıncılığımızın kitap dünyamızın en büyük dertlerinden biri olduğunu hatırlatmak isterim. Yıllarca tedavisi güç bir hastalık gibi kemirdi yayın dünyamızı. Yazarak geçinen yazarlarımızın yakın zamana kadar üçü beşi geçmemesinin önemli sebeplerinden biridir bu. Güçlü, geleneği olan yayınevlerine sahip olmamamızı da bu telif hırsızlığına, korsan kitaba borçluyuz. Son yıllarda artırılan cezalar, devletin ve yayıncı örgütlerinin kararlı mücadelesiyle bu iş neredeyse bitti. İnternetteki bedava PDF’lerin günümüzün korsan kitapları olduğunu söyleyeyim. Kitap okurunun çoğu bilgisayar ya da telefon ekranı yerine basılı kitabı tercih ettiği için bu pdf’lerin fazla zarar vermediğini sananlar olabilir. Ama neticede bu korsan kitaptır ve işte böyle, insanların evlere kapandığı zamanlarda popülerliği artıp, yazarın emeğinin çalınmasına hizmet eder. PDF üretip internete koymak, bunu dağıtmak, satmak ve yaymak suçtur.”

‘Tamamı korsan yayın’

Coşkun Ören (İthaki Yayınları Genel Müdürü):

“Özellikle sosyal medya uzantılarından paylaşılan pdf kitaplar yayıncılar tarafından servis edilmiyor. Bu metinlerin tamamı korsan yayın. Ayrıca bu konuya istinaden 25.03.2020 tarihli YAYBİR’in bir açıklaması var. Ancak normal zamanda e-kitap projesi ise birçok yayıncı tarafından (bizim de dahil olduğumuz) denendi ve denemeye de devam ediyor. Fakat beklenen ve arzu edilen ilgiyi okuyucu tarafından bulamadığını söyleyebiliriz.”

‘Dijital korsanlık’

Müren Beykan (Günışığı Kitaplığı Yayın Yönetmeni)

“Hayatını yayıncılıktan kazanan emekçiler yok sayılarak telif yağmacılığı adeta övülmeye başlandı! Morallerin kaygıyla aşırı hırpalandığı böyle zorlu bir dönemde, birçok yayıncı fedakârlık ederek çeşitli kitaplarını zaten kendi isteğiyle erişime açtı, eğitim ve öğretimde kullanılmalarını kolaylaştırdı. Birçoğumuz toplumsal dayanışma bilinciyle okurlarımızı kucaklamak üzere ‘evde kal’ ve ‘evdeyim okuyorum’ gibi kampanyalara, yazarlarımızın okurlarla buluştuğu videolara emek veriyoruz. Ancak, yazarların, çevirmenlerin, çizerlerin, yayınevlerinin haklarını ihlal eden, hatta tahrif eden bu fütursuz ve hukuksuz dijital erişim, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’yla korunan yaratıcı haklarına karşı suçtur ve hiçbir koşulda kabul edilemez. Meslek örgütlerimizin gereken yasal işlemleri hızla başlattığını, titizlikle takip edip sonuç aldığını kamuoyu bilmelidir. Emeğe saygı duymayan fırsatçılar dün de vardı, mücadele ediyorduk, bugün de bu olağanüstü koşullarda, meslek örgütlerimizle birlikte mücadelemizi sürdüreceğiz.”

Türkiye Yayıncılar Birliği ve YAYBİR:

‘Sorun bu döneme özel değil’

“Kitapların PDF’lerinin izinsiz, yasadışı yer aldığı linklerin paylaşılması aslında bu döneme özel değil. Ne yazık ki dijital korsan çok uzun süredir var. Bununla mücadele her zaman devam etmekle birlikte, internetin doğası, bu mücadelede somut ve kalıcı sonuçlar elde etmeyi çok zorlaştırdığından, bu tür linklerin paylaşılması ve sonrasında bu linklere erişimin engellenmesi sürekli bir döngü halinde. Böyle büyük kriz döneminde ise, evde yapılabilecek en güzel ve yararlı faaliyetlerden biri tabii ki kitap okumak. Biz de zaten bunu destekliyoruz. Kitapların izinsiz yer aldığı linklerin paylaşımı şu anda daha da yoğunlaşmış durumda. Korsan kitap konusu ne yazık ki sektörümüze ciddi zarar veren bir konu. Türkiye’de sektörün çoğunluğunu bağımsız yayınevleri oluşturuyor, dijital korsan nedeniyle gelir kaybeden çok yayınevi var. Yayıncılık endüstrisinin pek çok paydaşı var: Yayıncılar, yazarlar, illüstratörler, çevirmenler, editörler, yayınevlerinin idari ve diğer çalışanları, matbaalar, depolar, dağıtım firmaları, dijital platformlar, dijital dönüşüm firmaları, kütüphaneler, kütüphaneciler, bunların hepsinin çalışanları. Korsandan ne yazık ki bu paydaşların hepsi zarar görüyor. Eserleri, eser sahiplerinin iznine bağlı olmadan yaygınlaştırmak özellikle ilim edebiyat alanında üretim ve yeniden üretim zincirinin kırılmasına neden oluyor. Bu zarar tabii okura da yansıyor.”