Hafızayla yüzleştiren Nobel

Seray Şahinler - Nobel Edebiyat Ödülü’nün bu yılki sahibi belli oldu. Ödül, Güney Koreli yazar Han Kang’a verildi. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi “Tarihi travmalarla yüzleşen ve insan yaşamının kırılganlığını açığa çıkaran yoğun şiirsel düzyazısı” gerekçesiyle ödülün Han Kang’a verildiğini duyurdu. Yazar, “Vejetaryen” romanıyla 2016’da edebiyat dünyasında Nobel’den sonraki en prestijli ödüllerden biri kabul edilen Booker Ödülü’nün de sahibi olmuştu.   

Han Kang aslında Nobel’in ‘ileriye dönük’ favorileri arasındaydı. Edebiyat çevreleri ve okurları bir gün mutlaka ‘Nobel’i kazanacağından’ emindi. Fakat bu yılki favoriler arasında ismi yer almıyordu fakat komite yine şaşırtmayarak, favori olsa bile ismi 2024 için konuşulmayan yazarlardan Kang’ı ödülü layık gördü. 

Kore edebiyatının dünyaya armağanı olarak addedilen Han Kang, 1970’te dünyaya geldi. Yonsei Üniversitesi’nde Kore dili ve edebiyatı bölümünü bitirdi. 1993 yılında Edebiyat ve Toplum dergisinde yayımladığı beş şiir ile edebi çıkışını şair olarak yaptı. Bir sonraki yıl “Red Anchor” isimli kitabı ile Shinmun Edebiyat Yarışması’nı kazanarak roman serüvenine başladı.   

Yazarın dünya çapında en çok ses getiren kitabı ise “Vejetaryen” oldu. 2016’da yayımlanan ve 15 dile çevrilen kitap Yonğhe adlı bir kadının et yemeyi bırakmasıyla başlayan yıkıcı, çarpıcı ve yer yer ‘rahatsız edici’ bir hikâyeyi anlatıyordu. Kang’a Booker’ı kazandıran “Vejetaryen” onun dünya edebiyatındaki geleceğinin de habercisi oldu. Kitap aynı yıl 2016’nın En İyi Kitapları Seçkisi ödülünün sahibi oldu.   

Ataerkillik, şiddet, keder ve insanlık temalarını irdeleyen Han Kang, romanlarında coğrafyasının geçmişini sürekli diri tutuyor ve bireysel hikâyelerin bellekle birbirini tamamladığı bir evren yaratıyor. Gwangju ayaklanmasını anlattığı romanı “Çocuk Geliyor”, 2019’da yayımlanmış ve yine çok ses getirmişti. Yazarın son kitabı ise yine bol ödüllü “Veda Etmiyorum” oldu. Han Kang’ın metafor ve imgeler eşliğindeki güçlü anlatısı olan roman Prix Médicis ve Prix Femina’ya layık görüldü. Geçtiğimiz aylarda April Yayıncılık tarafından Göksel Türközü çevirisiyle Türkçeye kazandırılan roman, üç kadının bakış açısından Güney Kore tarihinin en travmatik olaylarından birini anlatıyor. 1948 yılında Jeju Adası’nda gerçekleşen katliama odaklanan yazar, hafızanın bugünü nasıl ele geçirdiğini ilmek ilmek işliyor. 

Ödüle doymuyor

54 yaşındaki Han Kang, 1999 yılında “Baby Buddha” romanı ile Kültür Bakanlığı 2000 Bugünün Genç Sanatçı Ödülü, 2005 yılında “Mongol Spot” ile YiSang Edebiyat Ödülü, 2010’da “Rüzgâr” ile Dongri Edebiyat Ödülü, 2014’te “İnsan Kardeşler “ile Manhae Edebiyat Ödülü, 2017 yılında “Atti umani (Human Acts)” ile İtalya’da Malaparte Ödülü’nün sahibi oldu.  Han Kang, Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan ilk Güney Koreli yazar... Aynı zamanda 1901’den bu yana verilen 117 ödülün 18’inci kadın yazarı oldu. Yeni romanların yeni ödülleri getireceğine ise herkes hemfikir.