Durma koş, Küheylan

"SOFOKLES Kral Oidipus'u yazarken büyük ölçüde, bütün seyircilerinin bildiği bir mitosa dayanıyordu. Oidipus, kader bağlarından kurtulmaya ne kadar çabalasa babasını öldürecek, annesiyle evlenecekti. Sonunda kendi elleriyle gözlerini oyması kaçınılmazdı. Ya altı atın gözlerini oyan İngiliz gencinin yazgısı nedir? Bir Grek tragedyası kadar sarsıcı ve sürükleyici bir oyun yazan Peter Shaffer kendi mitosunu kendi yaratmıştır".
Hadi Çaman Yeditepe Oyuncuları'nın sahnelediği "Küheylan" (Equus)'ın çevirmeni Sevgi Sanlı'nın yukarıdaki sözleri biraz iddialı belki, ama hiç de haksız bir iddia değil bu. Çünkü çarpıcı bir oyun "Küheylan". Daha oyunun en başında altı atın gözünü oyan bir gencin, Alan Strang'ın öyküsünü izleyeceğinizi öğreniyorsunuz. Sonra da Dr. Martin Dysart ile birlikte adım adım Alan'ı bu eyleme iten nedene yaklaşıyorsunuz. Bilmecenin parçaları yerine oturdukça da (dindar anne, dinsiz baba, kutsal kitaplardan öyküler, yatağın başucunda asılı at resmi, at gözü, at tutkusu vs.) sarsılıyorsunuz.
Yönetmen Şakir Gürzumar'a göre "Küheylan", dünya tiyatro edebiyatının en önemli eserlerinden biri. Bunun yanı sıra Türkiye'nin bugünkü konjonktürüne de çok uygun bir oyun. "Çok şeyin ortadan kalktığı bir ülkedeyiz. Konuşma özgürlüğüyle zırvalama birbirine girmiş. Şizofrenik patlamalar var. Sahte peygamberlerin müridi olunuyor. Bir yerde uyuşturucu, bir yerde anarşi. Medya birbirine girmiş... 'Küheylan', bu bağlamda, yani bağımlılık ve şizofrenik patlama bağlamında Türk insanına birşeyler söylüyor," diyor.
Şakir Gürzumar, Devlet Tiyatroları sanatçısı. "Küheylan", bir özel tiyatrodaki ilk rejisi. Gözlemlerini şöyle anlatıyor: "Bugüne kadar sahnelediğim oyunların tamamı Türkiye'ye bir şeyler söyleyen oyunlar. Zaten mutlaka bir sözünüz olmalı. Çünkü bu ülke lükse sahip değil, DT de öyle. Ben DT'de yirmi beş oyun sahneledim, bunların beşi reji ödülü aldı. Bu kurumla gurur duyuyorum. Ama ne yazık ki şu anda yönetiminden, sisteminden gelen aksaklıklardan ötürü esas görevini yapamıyor. Ve bunu özel tiyatrolar yükleniyor. Özel tiyatrolarda DT'de olmayan korkunç bir dinamik var. Alternatif yaratalım ki, DT de kımıldasın. Keşke diyorum, oradaki para burada olsa, buradaki dinamik orada olsa."
Tekrar "Küheylan"a dönersek... Peter Shaffer'in oyunu yıllar önce DT tarafından Cüneyt Gökçer yönetiminde sahnelenmişti. Gürzumar diyor ki: "Küheylan"ın yazıldığı yıllar tiyatro bir devinim ve değişim içindeydi. Peter Shaffer de bu oyunu çok fazla sahne atraksiyonuyla yazmıştı, o şekilde de sahneye konmuştu. Cüneyt Gökçer'inki çok üst düzey bir rejiydi. Ama daha çok gösteriye dayalı bir oyundu. Biz biraz daha farklı baktık. Sözü ön plana çıkarttık. Türkiye'ye daha çok laf söyleyen hale getirdik."

Yazan: Peter Shaffer, Çeviren: Sevgi Sanlı, Dekor - Kostüm: Osman Şengezer, Hareket: Murat Ersan, Işık Tasarım: Hakan Özipek, Yöneten: Şakir Gürzumar, Oynayanlar: Hadi Çaman (Martin Dysart), Tolga Çevik (Alan Strang), Recep Yener (Frank Strang), Gülsen Tuncer (Dora Strang), Gönen Bozbey (Hester Salomon), Emel Pala (Jill Mason), Birol Engeler, Okay Şenol, Burcu Saraçoğlu, Tarkan Yılmaz, Suphi Sökücü, Özgür Kuş, Serhat Taşlı, Oğuzhan Yılmaz, Mehmet Badikanlı