Bu özel eser için ikinci bir şans yok

Özel bir koleksiyonda bulunan Sultan II’inci Mehmed’in son portresi, bu ay Christie’s’in Londra’daki müzayedesine çıkacak. Gentile Bellini’nin atölyesinden çıkan eserlerin yer alacağı “Venice Art of the Islamic & Indian Worlds Including Oriental Rugs and Carpets” başlıklı Christie’s müzayedesi 25 Haziran’da Londra’da yapılacak. Bu satışın önemi ise Fatih Sultan Mehmed’in 29 Mayıs 1453 yılında Konstantinopolis’i fethinin 567’inci kutlamasından bir ay sonra gerçekleştirilecek olması. Özel bir koleksiyonda bulunan “The Ottoman Sultan Mehmed II” (1432-1481) adlı son yağlı boya tablo, Sultan’ın çağdaş ya da çağdaşın yakınında resmedildiği, günümüze ulaşmış sadece üç eserden biri.

Özelliği, tek olması

Bu eserin özelliği, Fatih Sultan Mehmed’i başka bir figürle birlikte gösteren tek eser olması. Portre, 1429 ile 1507 yıllarında Venedik’teki Gentile Belli’nin atölyesinde yapıldı. “Art of the Islamic & Indian World” başlıklı müzayedede eserin, 400 bin ile 600 bin sterlin arasında alıcı bulacağı tahmin ediliyor. Müzayedeyi, Christie’s Müzayede Evi Türkiye Temsilcisi Eda Kehale Argun ile konuştuk.

Christie’s Müzayede Evi, İstanbul’un fethinin 567’inci yıl dönümünde bu eseri satışa çıkarmak istedi ama pandemi buna engel oldu değil mi?

Evet, son dönemdeki gelişmelerden dolayı müzayedeyi ertelemek zorunda kaldık, çünkü biliyorsunuz Lonra’da da durum epey ciddiydi. Orada da kısıtlamalar vardı.

Müzayede evinin Türkiye temsilcisi olarak, siz bu eserin Türkiye’den bir koleksiyoncunun ya da sanat kurumunun alma ihtimalini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bir Osmanlı padişahının ilk yapılmış portre serisinden bir eser bu. Bellini bir grup olarak çalışmış ve bu gruptan günümüze ulaşan üç eserinden biri bu. Tabii ki biz Türkiye ofisi olarak Türkiye’den bir ismin bu eseri almasını çok isteriz.

Fatih’in ünlü portresi

Bellini’nin bu eseri aslında Oryantalist dönemden çok daha öncesine dayanıyor diyebilir miyiz?

Bu resim Oryantalist dönemden değil aslında. Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u fethinden sonra Batı kültürünü Osmanlı’ya getirmek istemesiyle başlayan bir süreç. O zaman Osmanlı - Venedik Savaşı’nın hemen ardından Venedik’ten portre yapacak bir ressam istemesiyle beraber bu tablo ortaya çıkıyor. O zaman da tabii Venedik’in en önemli ressamlarından biri sayılan Gentile Bellini, oradaki ürettiği yapıtlardan dolayı şehrin de resmi ressamı olarak kabul ediliyor.

Osmanlı’ya geliyor ve Osmanlı sultanının ilk portrelerini de burada kaldığı dönemde yapıyor. Bu portrelerden biri de Türkiye’de en çok bilinen Fatih Sultan Mehmed portresi. Her yerde karşınıza çıkan o meşhur portre de Bellini’ye aittir. Bir başka versiyonu da Londra’da Ulusal Portre Galerisi’nde sergileniyor.

Bulunduğu seri itibarıyla da bu eser oldukça önemli aslında...

Tabii, ikinci bir şansı yok koleksiyonerlerin. Bir kez satıldı mı bir daha müzayedeye çıkma şansı çok düşük. Bu eser 2015 yılında 1 milyon sterline yakın bir rakama satılmıştı. Aslında şu anda olabildiğince makul bir rakama satışa çıkıyor.

Pandemi süreci satışları nasıl etkiledi? Çünkü bu süreçte online olarak satışlar devam etti.

Christie’s’de bizim çok önemli gördüğümüz ve açıkçası beklemediğimiz bir tarafı vardı pandeminin: Online satışlar. Bu satışlara da katılım yüzde 80’lerdeydi. Özel müzayedeler dışındaki satışlarda da, canlı müzayedelerin iptal edildiği bu süreçte, büyük rakamlara ulaşıldı. 30-40 milyon dolarlık satışlar oldu. Uluslararası piyasa iyi eseri her zaman görüyor ve her zaman ilgi gösteriyor.

‘Oryantalist eserlere hep ilgi oldu’

En son geçen yıl ekim ayında Osman Hamdi Bey’in eseri Londra’da “Oryantalist Resimler” müzayedesinde rekor bir fiyata satılmıştı. Eser, 34.5 milyon dolara alıcı bulmuştu. Aslında koleksiyoncular her zaman bu oryantalist eserlere ilgi gösterdi ama sanki son yıllarda bu ilgide bir artış var gibi. Siz nasıl değerlendiriyorsunuz?

Oryantalizmin koleksiyonerliği epey eskiye dayanıyor aslında. İlk oluşan koleksiyonların bir kısmı mesela Oryantalist ve İslam eserleri üzerine. Geçtiğimiz 15 senelik süreçte bu koleksiyonlar çağdaşa da yönelmeye başladı. Onun yanında her iki koleksiyonerliğin gelişmesiyle paralel olarak Türkiye’deki sanat dünyası da gelişme gösterdi. Oryantalizmin çıkış noktası, bir şekilde Batı tarafından idealize edilen, aslında belki de biraz da yoktan var edilen bir Doğu rüyası gibi bir şey... Eserlerin çoğuna baktığınızda haremlerde havuz başında, ellerinde nargilelerle, şerbetlerle uzanan kadınlar tasvir edilir. Mutlaka belli çıkış noktaları var ama tamamen o dünyaya baktığınızda o dönemde ‘Orient’ diyebileceğimiz, Orta Doğu ve Osmanlı’da yaşanan dünya, bu resimlerde tasvir edilen dünya mıydı, pek emin değilim... Ama romantik bir tarafı vardır Oryantalizmin.

Türkiye’deki koleksiyoncuların da Osmanlı konulu eserlere özel bir ilgisi olduğu tespiti doğru mudur sizce?

Oryantalizm derken tabii bir tek Osmanlı’yı kapsamıyor. Oryantalist eserler yapan sanatçılar Mısır’a da Lübnana’a da Afrika’ya gitmiş, Orta Doğu’ya da seyahat etmiş ve oraları anlatan eserleri de anlatmış. Christie’s ya da herhangi büyük bir müzayede evinin kataloğunu açtığınızda bütün bu eserleri görürsünüz. Ama bizim kendi tarihimize, kendi kimliğimize hitap eden Osmanlı ve başta İstanbul konulu eserler olduğu için Türkiye’den koleksiyonerler çok ciddi anlamda Türk konulu oryantalist eserlere giderler.

İlk kez bir bayrak satışı

“10 Temmuz’da Christie’s’in önemli bir satışı var. Bayrak yarışı gibi nitelendirilebilir. ‘One’ adını taşıyor. İlk kez yapılacak. Müzayede evlerinin en prestijli satışları akşam müzayedelerinde (evening sale) gerçekleşir. Yaklaşık 60 eser satışa çıkacak. Empresyonist, modern, savaş sonrası ve çağdaş sanatın hepsi bu gece satışta olacak. 20. yüzyıl sanatını içine alan bir müzayede. Hong Kong’da akşam başlayacak. Oradaki en önemli müzayedecimizin canlı olarak salonunda ilk 15 lotu satmasıyla başlayacak, arkasından Paris’e bağlanılacak, sonra Londra’ya ve New York’a. New York’ta sabah bitiyor. Picasso’nun, Roy Lichtenstein’ın da eserleri çıkacak bu müzayedeye.”