Bir Picasso lütfen

Seray Şahinler - Evinizin ya da ofisinizin duvarlarına milyon dolarlık tabloları asamayabilirsiniz fakat kiralayabilirsiniz! Sanat müze ve galerilerin dışına çıktı, araya dijital sanat ve NFT’ler girdi ve işler boyut değiştirdi. Fakat sanatseverlerin ‘klasik tabloya bakış’ motivasyonu hiç değişmedi. Türkiye’de ve dünyada koleksiyonerlerin sayısında ciddi bir artış yaşanıyor fakat eser satın almayıp -veya alamayıp- yine de duvarında güzel bir tablo görmek isteyenler için alternatif bir yol keşfedildi: Kiralık tablo!

Yazarımız Melih Aşık geçtiğimiz hafta Milliyet’teki köşesinde kiralık tablo konusuna dikkat çekmiş ve kiralama işinin Türkiye’de de başladığını şu sözlerle duyurmuştu: “Batılılar kira sistemi kurdular. Pahalı resimleri veya taklitlerini evlere veya şirketlere kiralıyorlar. Tabloyu alıp evinize veya ofisinize asıyor, birkaç ay sonra değiştiriyor, yerine bir başkasını koyuyorsunuz… Böylece dekorunuz sürekli değişiyor. Tablo kiralayan şirketler Türkiye’de de var. Ancak bizde kiralık tablolara daha çok tiyatrolar ya da film yapımcıları talip oluyor, tabloları dekorda kullanıyorlarmış.”

24 dolara bile var

Özellikle pandemiden sonra sadece tablo kiralamak için kurulan yüzlerce şirket var. Sanat eserleri dönemsel olarak kiralanıyor ve ödemeler aylık, üç aylık veya altı aylık yapılabiliyor. Bazı şirketlerde aboneler, ekstra para harcamadan altı ayda bir koleksiyondan yeni bir parça için sanat eserlerini değiştirme seçeneğine de sahip. Ayda 24 dolara bile tablo kiralamak mümkün. Tablonun ressamına, boyutuna ve eserin mevcut satış fiyatına göre maksimum kiralama bedeli değişkenlik gösteriyor. Süreci fırsata çevirip kiraladığı eserleri satın alanlar da var.

Yurt dışında tablo kiralamayı ağırlıklı olarak iş yerleri ve konaklama mekânları talep ediyor. Türkiye’de ise henüz revaçta olmasa da oteller, dizi ve film yapımcıları bu sektörü hareketlendirmeye başlamış. Herhangi bir aracıya ihtiyaç duyulmadan elinde resim olan ya da ressama doğrudan ulaşabilen herkes muvafakatname karşılığında tabloları kiralayabiliyor. (İki aylık kiralamalarda 2 ila 4 bin dolar arasında değişen eserler var.) Yurt dışı alımlarda ise ressamlarla doğrudan anlaşmak mümkün. Ressamlar dijital üzerinden eserleri gönderiyor; tuvale bastırılan eserler Türk dizilerinde dekor olarak kullanılabiliyor. Eserin kiralanmasındaki en önemli kriter ise sigorta… Çünkü kamusal alanda, otel koridorlarında, sinema ve kültür merkezlerinde yer bulan eserler zarar görebiliyor, bu zarar da kiralayan kişiye ya da şirkete ait.

Galericiliğin Türkiye’deki sembol isimlerinden Yahşi Baraz, tablo kiralamanın dünyada son 20 yılda yaygınlaştığını söylüyor: “50 sene içinde resim ve heykel fiyatları çok yükseldiği için böyle bir ilgi alanı oluştu. Mesela bir Picasso kiralıyor ama onun da parasını ödüyor. Çünkü eserlerin sigortasını yapmak da bir problemdir. Elinde sanat eseri olanlar eserlerini elden çıkarmadan kazanç sağlamaya başladı. Türkiye’de henüz duymadım, başlayabilir. Bir yöntem olarak yapılmış olabilir. Çünkü bir resmin fiyatı 40 milyon dolar ama altı aylığına kiralayıp duvarına asanlar var, bu işten zevk alıyorlar. Şu an Batı ile kıyasladığımızda Türkiye’deki resim fiyatları çok ucuz olduğu için insanların çoğu zaten satın alıyor.”