Tarih içinde yaşayan şehir: Aphrodisias

1958 senesinde Aydın’ın Geyre ilçesinde açılacak olan barajın haberini hazırlamak için yola koyulan Ara Güler, araçla kaybolmaları üzerine akşam Geyre köyündeki bir kahveye sığınıyor. Köyde elektrik yok, bir süre sonra gözü karanlığa alışan sanatçı kahvede masa olmadığını fark ediyor. Roma döneminden kalma sütun başlıklarını masa olarak kullanan köylüler, bu sütunların üzerinde domino oynuyorlar. Güler, İstanbul’a döndüğünde köyde çektiği Roma dönemi sütunlar, heykel ve lahit fotoğraflarını uluslararası süreli yayınlara gönderme kararı alıyor. Fotoğraflar, Güler’in hikâyeleriyle birlikte birçok dergide yer buluyor. Bunun üzerine, Amerikalı arkeologlar Geyre köyündeki Aphrodisias Antik Kenti ile ilgilenmeye ve burada arkeolojik kazılar yürütmeye başlıyorlar. Köyün arkeolojik kazı alanı olarak tescillenmesi ile yerleşim, başka bir bölgeye taşınıyor ve araştırmacılar ile arkeologları ağırlıyor.

‘Aphrodisias çığlığı’

Sergi, günümüzde UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yerini alan Aphrodisias Arkeolojik Alanı’nın geçirdiği dönüşüme 1960’lardan 1990’lara dek bölgeyi bir çok kez fotoğraflamaya giden Güler’in objektifinden tanıklık ediyor. Ara Güler, Aphrodisias ve Geyre Köyü ile 1958’deki ilk karşılaşmasını bir röportajında şu sözlerle anlatıyor:

“Böyle acayip bir yer hayatımda görmedim. Harabe dediğin harabedir. Ama bu öyle değil, bu bambaşka. Bu, tarih içinde yaşayan bir şehir. Baktım ki taşların içinden suratlar bana bakıyor. Hemen aklıma röportajın adı geldi; Aphrodisias çığlığı... O taşlar bana bakıyor ve ‘Beni buradan kurtar!’ diye çığlık atıyor.”

“Aphrodisias” sergisi, fotomuhabirin Geyre Köyü ve Aphrodisias Arkeolojik Alanı civarında çektiği fotoğrafların yanı sıra bu fotoğrafların çok az kimseler tarafından görülmüş orijinal karanlık oda baskılarını da sanatseverlerle buluşturuyor. Güler’in Aphrodias fotoğraflarına ilişkin uluslararası süreli yayınlar ve ajanslarla yazışmaları, bu yayınların baskılarıyla birlikte sanatçının “Aphrodisias Çığlığı” başlıklı kitap notları ise kitabın maketi ile birlikte sergileniyor. Eylül 2019’a kadar ücretsiz gezilebilecek sergiye Ara Güler Müzesi tarafından hazırlanan “Aphrodisias” kitabı da eşlik ediyor.