‘MR’ yalan makinesi gibi

Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bünyamin Şahin, Türkiye’de MR (manyetik rezonans) görüntüleri üzerinden beyin analizi yapan sayılı uzmandan birisi. ABD’de hazırlanmış özel iki program üzerinden beynin sırlarını çözen ve bu konuda hem yurtiçi hem de yurtdışında eğitimler veren Şahin, son derece çarpıcı açıklamalarda bulundu.
Beyinde hasara neden olan psikolojik rahatsızlıkların tanı ve tedavisi ile duygu analizi üzerine çalışan Şahin, “İki şeyi tespit etmek istiyoruz. İlki Alzheimer gelmeden tespit etmeye çalışıyoruz. İkincisi suç gelmeden suçu tespit etmeye çalışıyoruz” dedi. Şahin, insan beyninin sırları ve bu sırların çözülmesine ilişkin çalışmalarını Milliyet’e anlattı.

‘6 ila 20 saat analiz’

MR görüntüleri bize beynimizin sırlarına dair neler anlatıyor?

- Beynimiz iki tane yarım küreden oluşuyor, bu yarım kürelerin dış kısmında koyu renkli bir kabuk bölgesi var. Bu bölge kıvrımlı bir yapıya sahip. Bu bölge kıvrımları nedeniyle birbirinden ayırt edilebiliyor. Bugüne kadar yapılan araştırmalar, deneysel çalışma ve otopsiler ile son dönemde MR görüntülemeden alınan bilgiler bize beynin bu bölgesinin her kıvrımının, ne işe yaradığını, ne tür fonksiyonlar yaptığını gösteriyor. Farklı durumlarda, farklı zihinsel ya da davranış hastalıklarında ne gibi değişiklikler olduğunu inceliyoruz.

MR görüntüsünden bunları nasıl anlayabiliyoruz?

- MR’dan aldığımız görüntüleri bilgisayara aktarıyoruz. İki program 6 ila 20 saat arasında bir kişinin beyninin analizini yapıyor. Analiz bitince bilgisayar bize bilgileri aktarıyor.

Peki ya duygular?

- Duygularını tespit edeceğimiz kişiden önce yapısal görüntü alıyoruz. Ardından test etmek istediğimiz duygu ile ilgili bir model oluşturuyoruz. Mesela kişinin hoşuna gidecek, memnuniyet veren duygularla, iğrenme duygusunu ayırt etmek istiyoruz.
Kişi önce manyetik rezonans cihazına sokuluyor, bu kişiye 30 saniye süreyle slayt şeklinde memnuniyet verici görüntüler gösteriliyor. Ardından 30 saniye iğrenme duygusu yaratan görüntüler... Bu görüntüler dönüşümlü olarak 30 saniyelik şekilde 3 dakika boyunca tekrar ediliyor.
Cihaz, beyindeki karbondioksit salınımındaki değişiklikleri izleyerek iki farklı duygunun beyindeki farkını ortaya çıkartıyor.

‘Kişi hakkında delil olabilir’

Hangi alanda bu bulgu işimize yarar?

- Cezai ehliyet durumu veya engellilik durumu iddialarında kullanılabilir. Adam suçu işliyor, “Ben problemliyim, cinsel sorunlarım var, psikolojik sorunlarım var, kendimi kaybettim” diyor. Ya da yalan söyleyip şizofren numarası yapıyor. Fakat biz tüm bunların beyin modellerini çıkarttığımızda, bu kişinin MR görüntüsü üzerinden iddiasının doğruluğuna dair net bir sonuca ulaşabiliriz. Bu da o kişi hakkında delil olabilir.

‘Önceden tespit edebilmek mümkün’

Bir kişinin şiddet eğiliminin bulunduğunu önceden tespit etmek mümkün mü?

- Mümkün. Zaten bu araştırmaları yapmamızın sebebi iki şeyi tespit etmek. İlki, Alzheimer gelmeden hastalığı tespit etmeye çalışıyoruz. İkincisi de suç gelmeden suçu tespit etmeye çalışıyoruz. Ne yapabiliriz? Hunharca cinayet işleyenler veya çocuk cinayetleri işleyenler var. Bunların beyinlerini analiz edip beyinlerindeki değişiklikleri gösterebiliriz. Bunlar uzun süreli beyin davranış modeli sergiliyor ve sonunda patlak veriyor.